پایگاه تحلیلی الوقت- ابوظبی مدت‌هاست که خود را بازیگر فعال و نزدیک به دستگاه سیاست خارجی سوریه در دمشق نشان می دهد. کمتر از یک ماه پیش، «بشاراسد»، رئیس جمهور سوریه میزبان شیخ عبدالله بن زاید بن سلطان آل نهیان، وزیر امور خارجه امارات متحده عربی در دمشق بود تا دو طرف نشان دهند در دوره جدیدی از روابط گرم و نزدیک به سر می برند.
این روابط نزدیک در حالی است که در تاریخ 6 ژانویه 2023، یعنی یک روز قبل از سفر وزیرخارجه امارات به سوریه، سناتور آمریکایی «جیم ریش» در توئیتی به امارات متحده عربی در مورد روابط نزدیک و بیشتر با دولت سوریه هشدار داده بود. اما به نظر می رسد که آمریکا فقط به هشدار بسنده کرده و شاید علاقه ای ندارد تا در عمل اقدامی علیه امارات به عنوان کشور متحد خود انجام دهد. برخی کشورهای عربی متحد آمریکا مانند امارات طی دو سال گذشته سودای بازگشت به میدان بازی سوریه را کرده اند و در این راستا نیز خود را دوست نزدیک بشار اسد نشان می دهند. این در حالی است که متحدان عربی آمریکا مانند امارات، قطر، عربستان وبحرین طی سال های جنگ داخلی سوریه از سال 2011 به بعد بیشترین حمایت را از گروه های مسلح و مخالف دولت داشتند، اما طی دو سال گذشته آن ها به سمت تغییر مسیر خود از خصومت به سمت نزدیکی با دمشق حرکت کرده اند.
از سوی دیگر در واکنش به نزدیکی کشورهای عربی به سوریه، واشنگتن می تواند با استناد به طرح تحریمی خود موسوم به قانون سزار که شامل مجازات هایی برای تحریم کشورها و شخصیت هایی است که با دولت سوریه رابطه نزدیک دارند، علیه دولت امارات اقدام کند، اما آمریکایی ها تاکنون فقط به هشدارهای شفاهی بسنده کرده اند، چون واشنگتن می داند که اگر بخواهد امارات را بدلیل نزدیکی با سوریه با استفاده از طرح خود یا همان طرح سزار مجازات کند، در عمل به سوی راندن و دورکردن امارات گام برداشته و هزینه این کار برای واشنگتن بسیار بیشتر خواهد بود. از این رو آمریکایی ها ترجیح می دهند در قبال نزدیکی امارات به سوریه فقط به هشدارهای شفاهی بسنده کنند و در عمل دست آن ها برای اقدام علیه متحدان خود چندان هم باز نیست.
ابزار چانه زنی
ادامه روابط نزدیک امارات و سوریه با وجود هشدارهای متعدد مقامات آمریکایی نشان از آن دارد که امارات قصدی برای کاهش روابط خود با دمشق ندارد. «آندریاس کریگ»، دانشیار دپارتمان مطالعات دفاعی کینگز کالج لندن معتقد است که ادامه نزدیکی ابوظبی و دمشق علی رغم هشدارهای آمریکا حاکی از آن است که اماراتی ها تلاش دارند تا روابط نزدیک با دمشق را به عنوان یک ابزار چانه زنی در برابر آمریکا در اختیار داشته باشند.
کریگ البته به این نکته هم اشاره می کند که امارات با روابط نزدیک با سوریه تلاش دار تا جایگاه خود به عنوان یک قدرت متوسط منطقه ای را تقویت کند. برای ابوظبی، سوریه دارای مزیت شبکه سازی است. به این معنی که روابط نزدیک امارات با سوریه همزمان به تقویت جایگاه امارات در میان بلوک ضدغربی و ضداسرائیلی منطقه هم منجر خواهد شد. امارات از دو سال گذشته متهم به سازش کاری در برابر تل آویو و کوتاه آمدن از حقوق فلسطینی ها از طریق عادی سازی روابط خود با تل آویو است، اما اکنون که امارات به سوریه نزدیک شده، این امید دارد تا جایگاه خود را در بلوک کشورهای مخالف تل آویو در منطقه تقویت کند. سوریه یکی از کشورهای پیشرو منطقه علیه تل آویو است و این مزیت را برای اماراتی ها خواهد داشت.
ترس شیوخ عربی از حاشیه نشینی در سوریه
اماراتی‌ها همچنین تلاش دارند تا خود را به عنوان کشور پیشرو عربی در سوریه پس از جنگ داخلی نشان دهند و از همین رو نیز امارات حاضر نیست که از حجم روابط خود با دمشق بکاهد.
البته فقط مسئله کشورهای عربی نیست که امارات را به سوی سوریه کشانده، بلکه ابوظبی و حتی شیوخ عربی دیگر در منامه بحرین و حتی ریاض این را می دانند که با توجه به حمایت سال های گذشته شان از شورشیان و گروه های مسلح شبه نظامی، میدان بازی را به ایران و روسیه که تا آخر پای دولت مرکزی سوریه ماندند، باخته اند. از این رو شیوخ خلیج فارس در مقابل روابط بسیار نزدیک تهران-دمشق-مسکو نوعی حاشیه نشینی را حس می کنند. امارات تلاش می کند اکنون که اوضاع در سوریه به سمت عادی شدن به پیش رفته، جایگاه گذشته خود را در سوریه بیابد و همین تلاش را بحرینی ها در منامه نیز دنبال می کند. حتی قطری ها در دوحه نیز پس از نرمش ترکیه به سمت بشاراسد، دیگر مواضع سرسخت گذشته را علیه سوریه ندارند و شیخ تمیم قطر چشم انتظار زمان و فرصت مناسب برای بازگشت به سوریه است. سال گذشته نیز رادیو اروپا به نقل از منابع خود از تلاش مقاماتی میان عربستان سعودی و دولت بشار اسد برای بازگشت روابط خبر دادند. در این وضعیت، امارات می داند که دیگرهمسایگان عربش به سمت عادی شدن اوضاع با سوری ها در حال حرکت هستند و از این رو تلاش دارد تا زودتر از بقیه شیوخ عربی خلیج فارس جاپایی برای خود در تحولات سوریه بازیابد. بنابراین تعجب آور نیست که امارات در سال 2018 تصمیم به بازگشایی سفارت خود در دمشق گرفت و خیلی سریع، شبکه های اماراتی به ویژه در حوزه های مالی و تجاری دوباره در دمشق فعال شدند.
موقعیت دوبی برای دمشق
البته این فقط امارات نیست که بدنبال گرم شدن روابط با دولت اسد حرکت کرده است. برای دولت سوریه نیز که سالهاست تحت تحریم آمریکا قرار دارد، بازگشت امارات فرصتی برای حضور شرکت های تجاری سوری در دوبی به عنوان یک مرکز تجاری و بازرگانی عمده است. بندر دوبی با دارا بودن نقش تجاری و اقتصادی پررنگ خود می تواند به دولت و شرکت های سوریه برای دور زدن تحریم های یکجانبه آمریکا کمک بسیار بزرگی کند. از این رو چشم امید دولت بشار اسد به استقبال گرم از حاکمان امارات، امکان استفاده و فعالیت های اقتصادی در دوبی برای دور زدن تحریم های یکجانبه آمریکاست.
