الوقت - بحران اوکراین و به ویژه تصمیم اخیر پوتین پیرامون به رسمیت شناختن دو جمهوری «لوهانسک» و «دونتسک» واکنش بازیگران مختلف را در سطح جامعه جهانی به همراه داشته است. در این میان، برخی کشورها همانند ترکیه با جدیت تمام این بحران را پی‌گیری می‌کنند؛ زیرا تحولات اتفاق افتاد پیرامون آن می‌تواند تاثیرات عمیق سیاسی و اقتصادی را برای این کشور به همراه داشته باشد. در واقع، ترکیه از جمله کشورهایی است که همزمان با اوج گرفتن بحران اوکراین که منجر به افزایش تنش ها در روزهای اخیر در بین دو همسایه این کشور در دریای سیاه شده، سعی در میانجیگری برای حل بحران پیش آمده داشته است، چرا که آنکارا طی سال های اخیر توانسته است تا روابط خوبی را با مسکو و کی‌یف برقرار کند و بحران جاری به طرق مختلف می تواند بر حوزه های سیاسی و اقتصادی ترکیه اثرگذار باشد.
تاثیر سیاسی بحران اوکراین بر ترکیه
اوکراین از این جهت که بخشی از خاک این کشور، _کریمه_ در دوران عثمانی جزوی از خاک این امپراطوری بوده است از اهمیت تاریخی برای ترکیه برخوردار است. به همین دلیل ترکیه با تلاش برای ایفای نقش میانجیگری در بحران اخیر، سعی در ایجاد امنیت و آرامش در بین همسایگان خود داشته است چرا که این کشور به دلیل منافع سیاسی و اقتصادی خود، هر گونه تداوم تنش و بحران را عاملی برای ایجاد چالش در دستیابی به منافع خود در حوزه های مختلف می داند؛ در همین راستا، اردوغان در تلاش برای حل این بحران به اوکراین سفر کرد و پس از پایان سفر خود در مصاحبه با خبرنگاران ضمن انتقاد از رویکرد منفعلانه غرب و آمریکا در حل این بحران گفت: « پس از دیدار من با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، اگر نقش میانجی بین روسیه و اوکراین به ما سپرده شود، این وظیفه را می پذیریم و برای انجام مسئولیتی که بر دوش ما گذاشته شده، تلاش خواهیم کرد». مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز در گفتگو با شبکه تلویزیونی TRT با اشاره به موضع ترکیه در بحران اوکراین - روسیه عنوان کرد: «موضع ترکیه در تنش روسیه و اوکراین کاملاً مشخص است. ترکیه به عنوان کشوری که با هر دو کشور نیز ارتباط دارد و با توجه به وجود درگیری ها در منطقه، نمی خواهیم درگیری های جدید به آنها افزوده شود، لذا به برداشتن گام هایی برای کاهش تنش ادامه می دهیم. برخی از این گام ها به شکل آشکار، بعضی دیگر در پشت پرده برداشته می شد. در اینجا کاهش تنش و تامین ثبات در اولویت قرار دارد».
وزارت امورخارجه این کشور نیز طی روزهای اخیر، در سی امین سالگرد روابط سیاسی آنکار- کی یف ضمن صدور بیانیه ای اعلام کرد: «سی امین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک با شریک استراتژیک خود اوکراین را جشن می گیریم. روابط ما با اوکراین در سال های اخیر بر اساس درک متقابل، اعتماد و منافع مشترک پیشرفت قابل توجهی داشته است. این امر در عین حال به صلح، ثبات و رفاه منطقه ما کمک می کند. ترکیه از تمامیت ارضی و حاکمیت اوکراین حمایت می کند و در همین چارچوب الحاق غیرقانونی کریمه را به رسمیت نشناخته و در دونباس نیز از راه حل مسالمت آمیز مطابق با قوانین بین المللی حمایت می کند. تلاش های مشترک برای حفاظت از حقوق و منافع خویشاوندان تاتار کریمه ما، که پلی از دوستی و همکاری بین اوکراین و کشور ما ایجاد کرده اند، روابط ترکیه و اوکراین را بیشتر تقویت می کند».
بنابراین در خصوص تاثیر این بحران بر ترکیه در حوزه سیاسی می توان گفت که ترکیه از سویی عضو ناتو بوده و در صورت تداوم بحران ملزم به همراهی با آن خواهد بود که این امر در شرایط کنونی برای دولت ترکیه و حزب عدالت و توسعه گزینه مطلوبی نخواهد بود.از سوی دیگر از آنجایی که روابط ترکیه و اوکراین تا حدی متاثر از روابط ترکیه با روسیه است، هر گونه کنش جانبدارانه ترکیه علیه مواضع روسیه می تواند آینده روابط سیاسی این کشور با روسیه را نیز تحت تاثیر قرار دهد این در حالی است که روابط سیاسی این دو کشور در سال های اخیر و متاثر رفتار سرد غرب با ترکیه، در مسیر بهبودی و تقویت بوده است.
تاثیر اقتصادی- نظامی بحران اوکراین بر ترکیه
روسیه و اوکراین به عنوان یکی از شرکای اقتصادی- تجاری مهم ترکیه محسوب می شوند؛ به گونه ای که اوکراین از بزرگترین شرکای اقتصادی ترکیه بوده و میزان تجارت دو جانبه بین این دو کشور بیش از 7,4 میلیارد دلار است. همچنین میزان صادرات ترکیه به اوکراین طی 5 سال اخیر حدود دو برابر افزایش یافته است که علیرغم این، دو کشور بر افزایش ارزش تجارت دوجانبه از 7 میلیارد دلار به 10 میلیارد دلار در سال تاکید کرده اند. صنعت گردشگری نیز در روابط فیما بین ترکیه با دو کشور اوکراین و روسیه از اهمیت زیادی برخوردار بوده و تنها در سال گذشته بیش از 2 میلیون اوکراینی وارد ترکیه شدند. در حوزه تامین مواد غذایی نیز اوکراین و روسیه از جمله کشورهای مهم در تامین این نیاز برای ترکیه محسوب می شوند به گونه ای که سهم این دو کشور در واردات محصول به ترکیه حدود 40% می باشد.
همچنین تعاملات دو کشور در حوزه ی خرید تجهیزات نظامی و صنایع دفاعی نیز در جریان است و ترکیه چندین فروند پهپاد از جمله دهها فروند از پهپادهای "بیرقدار TB2" را به این کشور فروخته و در مقابل نیز در خواستار استفاده از فناوریهای اوکراین را در زمینه راکت های فضایی می باشد. فخرالدین آلتون، رییس نهاد ارتباطات ریاست جمهوری ترکیه با اشاره به این مهم عنوان کرد: «قراردادهای تسلیحاتی ترکیه با اوکراین هم متفاوت نخواهد بود. ما توافقنامه های همکاری را برای هدف قرار دادن کشورهای دیگر امضا نمی کنیم و روسیه حتما این مساله را می داند . قراردادهای (قبلی) ما با اوکراین و قراردادهایی که در آینده امضا خواهیم کرد هیچ ارتباطی مستقیمی با بحران جاری ندارند».
