پایگاه تحلیلی الوقت - با وجود آن که قطر یکی از تامین کنندگان اصلی گازمایع مورد نیاز کشورهای اروپایی است، اما به تازگی بحث بر سر اجرای یک قانون محیط زیستی در اتحادیه اروپا باعث ایجاد تنش و اختلاف میان قطر و اتحادیه اروپا شده است، تا آنجا که برخی مقامات انرژی قطر، اتحادیه اروپا را به قطع صادرات گاز تهدید کرده‌اند.
الزامات محیط زیستی اروپا
در ماه مه ۲۰۲۴ یعنی حدود یک سال پیش، اتحادیه اروپا الزامات جدیدی را برای دستیابی به هدف «کربن خالص صفر تا سال ۲۰۵۰» تصویب کرد. براساس قوانین جدید محیط زیستی اتحادیه اروپا، شرکت‌های بزرگی که در این اتحادیه فعالیت می‌کنند موظفند تأیید کنند که از کار اجباری استفاده نمی‌کند و فعالیت آنها باعث آسیب به محیط زیست نمی‌شود. در غیر این صورت شرکت‌های نقض کننده این قوانین ممکن است با جریمه‌هایی مالی تا سقف ۵٪ از درآمد جهانی خود روبرو شوند.
خشم قطری‌ها
قطر به دنبال ایفای نقش بیشتر در آسیا و اروپا است و قصد دارد ظرفیت مایع‌سازی گاز خود را تا سال ۲۰۲۷ به ۱۴۲ میلیون تن در سال افزایش دهد. این رقم در حال حاضر ۷۷ میلیون تن است.
با توجه به آن که الزامات و قوانین جدید اتحادیه اروپا در زمینه محیط زیست و نیروی کار ممکن است صادرات شرکت گاز قطر به اروپا را با جریمه مالی روبرو سازد، تاکید اتحادیه اروپا بر اجرای بی چون و چرای این الزامات با خشم قطری‌ها روبرو شده است. روزنامه آلمانی «ولت ام زونتاگ» در همین زمینه گزارش داده است که اگر کمیسیون اروپا بر اجرای الزامات کلیدی حفاظت از آب و هوا اصرار ورزد، قطر ممکن است عرضه گاز طبیعی مایع به اتحادیه اروپا را به طور کامل متوقف کند.
این روزنامه به نامه‌ای چهار صفحه‌ای اشاره کرد که «سعد الکعبی»، وزیر مشاور در امور انرژی قطر و مدیرعامل شرکت قطرانرژی، در ماه می گذشته به دولت بلژیک و دیگر دولت‌های غربی تحویل داده و در آن به صراحت هشدار داده است که شاید صادرات گاز طبیعی مایع قطر به اتحادیه اروپا قطع شود. الکعبی در نامه خود بر لزوم تعدیل و تغییرات جدی در قوانین آب و هوایی توسط اتحادیه اروپا تأکید کرده است. در این نامه اشاره شده که اگر تغییری ایجاد نشود، قطر و شرکت قطرانرژی مجبور خواهند شد به دنبال بازارهای جایگزین برای گاز مایع صادراتی خود و سایر محصولات در خارج از اتحادیه اروپا باشند.
این مقام قطری سال گذشته نیز هشدار داده بود که اگر کشورهای اتحادیه اروپا قوانین جدیدی در مورد آسیب‌های کارگری و زیست‌محیطی وضع کنند، قطر ارسال گاز به این اتحادیه را متوقف خواهد کرد. الکعبی در آن زمان به فایننشال تایمز گفته بود که اگر ما ۵٪ از درآمد فروش گاز به اروپا را بدلیل جریمه از دست بدهیم، هرگز به اروپا گاز نخواهم فروخت، چون ۵٪ از درآمد شرکت انرژی قطر به معنای ۵٪ از درآمد همه مردم قطر است.
اروپا بر سر دوراهی
در حال حاضر با اصرار اروپایی‌ها بر پای بندی به الزامات محیط زیستی و از سوی دیگر خشم قطر از احتمال جریمه و کسر درآمدشان از فروش گاز در اروپا، کشورهای اروپایی با دو گزینه روبرو خواهند بود: «یا مجبور می‌شوند در شرایط دشوار ژئوپلیتیکی به فکر جایگزینی گاز قطر با منبع دیگری باشند، یا با قطر به توافقی خواهند رسید و قانون را تعدیل کرده یا اجرای آن را به تعویق خواهند انداخت.»
در عین حال به نظر می‌رسد که اگر قوانین جدید محیط زیستی اروپا اجرا شود، نه فقط شرکت گاز قطر، بلکه سایر شرکت‌های خارجی را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد و ممکن است زنجیره تامین در اروپا با اختلال روبرو شود.
از سوی دیگر با توجه به این که اتحادیه اروپا در تلاش است تا تامین منابع انرژی خود تا سال ۲۰۵۰ را از منابع پایدار تضمین کند، به احتمال بیشتری اروپایی‌ها در برابر تهدیدات قطر کوتاه خواهند آمد.
این را نیز باید در نظر داشت که قطر برای فروش گاز خود و جایگزینی بازارهای فروش با سایر بازارها دچار چالش نیست. افزایش تقاضای گاز در بازارهای آسیایی مانند چین و هند، باعث شده تا فرصت‌های جایگزین سودآورتر و بدون محدودیت‌های دست و پاگیر در اختیار قطر باشد. علاوه بر این، نزدیکی قطر به بازارهای آسیایی برای این کشور یک مزیت جغرافیایی برای فروش راحت تر گاز مایع است.
جایگاه گاز قطر در اروپا
به طور کلی قطر پس از روسیه و ایران، سومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی جهان را در اختیار دارد. علاوه بر این، گاز قطر از خلوص و محتوای با کیفیتی برخوردار است و این ویژگی سبب شده تا گاز قطر برای مصارف صنعتی و خانگی مناسب باشد.
صادرات گاز طبیعی مایع قطر به اتحادیه اروپا در سه ماهه اول سال ۲۰۲۵، در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۱۳.۷ درصد افزایش یافته است. طبق گزارش روزنامه الشرق صادرات گاز قطر به اروپا در سه ماهه اول سال ۲۰۲۴، حدود ۲.۳۳ میلیون تن بود و این صادرات طی شش ماه گذشته تقریباً به ۲.۶۵ میلیون تن رسیده است.
همزمان آمریکا در سه ماهه اول سال ۲۰۲۵ همچنان از نظر صادرات گاز مایع به اروپا مقام اول تامین کننده گاز مایه اروپا را دارد و صادرات آن ۱۹ درصد افزایش یافته است.
به طور کلی، بزرگترین تامین کنندگان گاز مایع اروپا شامل آمریکا، قطر، الجزایر و روسیه هستند. در حال حاضر، آمریکا حدود نیمی از بازار گاز مایع اروپا را در اختیار دارد. قطر نیز با توجه به قراردادهای خود، به رقیب اصلی آمریکا در این بازار تبدیل شده است. روسیه نیز همچنان سهم قابل توجهی در تأمین گاز مایع اروپا دارد، اما تحت تاثیر جنگ اوکراین، صادرات گاز روسیه به اروپا کاهش یافته و این کشور در مقام سومین تامین کننده و در مواردی چهارمین تامین کننده گاز اروپا پس از آمریکا، قطر و الجزایر قرار دارد.
