الوقت- در حالی که دیدارهای مکرر رئیس جمهور روسیه با مقامات ایرانی به شاخصی از توسعه روابط و نزدیکی بیشتر بین مسکو و تهران در روند اجرای توافق همکاری‌های راهبردی و مناسبات همسایگی تبدیل شده است، اما در این میان بعضاً رفت‌آمدهای مقامات و محتوای رایزنی‌های دو طرف در کانون توجهات و گمانه‌زنی‌رسانه‌ای قرار می‌گیرد.
به همین ترتیب از روز گذشته که سفر از پیش اعلام نشده دکتر علی لاریجانی مشاور عالی رهبر انقلاب اسلامی در رسانه‌های روسی منتشر شد، بسیاری محتوای این سفر را با توجه تحولات مختلفی که در منطقه در جریان است و پیام‌ها و نتایج احتمالی این مذاکرات مورد بحث و بررسی قرار داده اند.؛ به ویژه اینکه آقای لاریجانی به عنوان یک چهر ه برجسته سیاسی در جمهوری اسلامی و یک سیاستمدار کارکشته محسوب می‌شود که خود مسئولیت‌های مهمی از جمله دبیری شورای عالی امنیت ملی و مدیریت دیپلماتیک پرونده مذاکرات هسته‌ای را در کارنامه دارد و طبیعتاً با توجه به این مسئله انتظار می‌رود مأموریت مهمی را در سفر به مسکو عهده دار باشد.
از اظهارات رسمی مقامات ایرانی و روسی برمی‌آید که دکتر لاریجانی در دیدار با پوتین پیامی را از سوی دکتر پزشکیان رئیس جمهور اسلامی ایران به وی منتقل کرده و موضوع مذاکرات هم طیف متنوعی از تحولات مرتبط با روبط دوجانبه و مسائل منطقه ای و بین‌المللی را شامل شده است.
در این رابطه اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت خارجه گفت: «آقای لاریجانی به عنوان فرستاده ویژه رئیس جمهور حامل پیام و دیدگاه کلان جمهوری اسلامی درباره تحولات منطقه و تحولات بین المللی و همینطور روابط دو جانبه بودند». به گفته وی، مذاکرات در کرملین سازنده بود و طیف وسیعی از مسائل را در بر می‌گرفت.
مواضع وزارت خارجه تهران درباره کلیت محورهای سفر بدون اشاره به محتوای پیام آقای پزشکیان به پوتین از سوی وزارت خارجه روسیه نیز تکرار شد با این تفاوت که دیمیتری پسکوف، دبیر مطبوعاتی کاخ ریاست جمهوری روسیه، گزارش داد که موضوع هسته‌ای یکی از مسائل مورد مذاکره بوده است.
به گفته پسکوف، نماینده ایران، به دستور مافوق‌هایش، ارزیابی خود را از وخامت اوضاع در خاورمیانه و پیرامون برنامه هسته‌ای تهران به او منتقل کرده است.
در همین ارتباط خبرگزاری تاس روسیه نوشت که دیدار پوتین و لاریجانی اندکی قبل از مذاکرات جمهوری اسلامی با کشورهای «سه کشور اروپایی» (بریتانیا، آلمان و فرانسه) صورت می‌گیرد که قرار است طی هفته آتی در استانبول ترکیه برگزار شود. گفتنی است سه کشور اروپایی تهران عضو برجام در روزهای اخیر تهران تهدید را به فعال کردن مکانیسم ماشه تهدید کرده اند، که به معنای بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران است.
با در نظر داشتن این پرونده مشخص است که روسیه به عنوان یکی از طرف‌های توافق هسته‌ای سال 2015 و عضویت دائم شورای امنیت می‌تواند نقش مهمی در روند تحولات پرونده هسته‌ای تا نقطه سروشت‌ساز شهریور ماه داشته باشد.
در این چارچوب سایت روسی زبان ura.news درباره هماهنگی‌های دو طرف درباره پرونده هسته‌ای اطلاع داد که نتیجه جلسه دیروز این بوده است که روسیه و ایران در حال آماده‌سازی پاسخی به اولتیماتومی هستند که کشورهای اروپایی - بریتانیا، فرانسه و آلمان - پیش از این به تهران داده بودند.
این رسانه پیام این سفر را حمایت مسکو از مواضع تهران دانسته و در گفتگو با استانیسلاو ایوانف، محقق برجسته مرکز امنیت بین‌الملل در IMEMO RAS، نوشت که دیدار پوتین با لاریجانی هم برای هماهنگی قبل از مذاکرات با "تروئیکای اروپایی" و هم حمایت اخلاقی مسکو از ایران است. ایوانف خاطرنشان کرد: «برای روسیه مهم است که قبل از این مذاکرات، موضع ایران را درک کند.»
همچنین سرگئی مارکوف، مدیر موسسه مطالعات سیاسی در مسکو نیز در موضعی مشابه گفت: «مسکو و تهران باید یک مفهوم مشترک برای توسعه بیشتر برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کنند. این برای روسیه مهم است، زیرا حل مشکل هسته‌ای به این معنی است که در آینده جنگی رخ نخواهد داد».
در این میان مطمئناً درک مواضع روسیه برای مقامات ایرانی نیز از اهمیت برخوردار است. پیش از این، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، گفته بود که مسکو پیشنهاد می‌دهد اورانیوم غنی‌شده اضافی از ایران خارج شود. موضع‌گیری‌های اینچنینی موجب شد تا خبرگزاری آکسیوس اخبار جنجالی را درباره درخواست کرملین از ایران برای توقف کامل غنی‌سازی منتشر کند که با واکنش قاطع روسیه مواجه شد.
وزارت خارجه روسیه به طور رسمی اعلام کرد این خبر که مسکو از ایران می‌خواهد غنی‌سازی اورانیوم را به عنوان بخشی از یک توافق هسته‌ای بالقوه کنار بگذارد، صحت ندارد.
این وزارتخانه در بیانیه‌ای که روز یکشنبه منتشر شد، گفت: «یک کارزار کثیف و سیاسی با هدف تشدید تنش‌ها پیرامون برنامه هسته‌ای ایران آغاز شده است».
وزارت امور خارجه تأکید کرد که موضع روسیه «در این مورد، از جمله در زمینه حملات اسرائیل و آمریکا به خاک ایران، کاملاً شناخته شده است».
این وزارتخانه خاطرنشان کرد: «ما پیوسته و بارها بر لزوم حل بحران پیرامون برنامه هسته‌ای ایران منحصراً از طریق ابزارهای سیاسی و دیپلماتیک تأکید کرده‌ایم و آمادگی خود را برای کمک به یافتن راه‌حل‌های قابل قبول متقابل ابراز داشته‌ایم».
گفتنی رژیم صهیونیستی که عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) نیست و ده‌ها کلاهک هسته‌ای بدون هرگونه نظارت آژانس بین‌المللی اتمی را نگهداری می‌کند، در شب ۱۳ ژوئن (23 خرداد) عملیات نظامی را علیه ایران و مراکز هسته‌ای قانونی آن آغاز کرد. کمتر از یک روز بعد، جمهوری اسلامی حمله‌ای تلافی‌جویانه انجام داد. ایالات متحده نه روز پس از تشدید تنش‌ها، وارد این درگیری شد و به تأسیسات هسته‌ای ایران در فردو، نطنز و اصفهان حمله کرد. درمقابل در شب ۲۳ ژوئن، ایران به بزرگترین پایگاه هوایی آمریکا در خاورمیانه، پایگاه هوایی العدید در قطر، حمله کرد.
در پی این وقایع جمهوری اسلامی ایران با شکایت به شورای امنیت و محکومیت انفعال و سکوت همراه با رضایت آژانس این المللی در قبال حمله به تأسیسات تحت نظارت یکی از اعضا، به عنوان اقدام تنبیهی تصمیم به کنار گذاشتن مذاکرات و محدویت گذاری بر نظارت‌های آژانس گرفت.
در این چارچوب مطمئناً هرگونه نقش‌آفرینی روسیه باید بر اساس حمایت از حفظ حقوق مسلم و خطوط قرمز ایران درباره غنی‌سازی باشد و تهران مذاکره تحمیلی و تحت فشار را نمی‌پذیرد چنانکه علی لاریجانی اخیرا گفته بود که: «مذاکره یک تاکتیک است و رهبر جمهوری اسلامی ایران باید اجازه داشته باشد در جایی که لازم می‌داند از آن استفاده کند. اکنون هیچ مذاکره‌ای وجود ندارد و من فکر می‌کنم نیازی به عجله نیست. آنها با ما جنگیدند و اول از همه، باید توضیح دهند که چرا این کار را کردند. ما نه باید مذاکرات را متوقف کنیم و نه کار دیگری انجام دهیم».
همچنین پیش از این، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران اخیرا اعلام کرد که از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده تنها در صورتی امکان‌پذیر است که واشنگتن برای یک توافق متعادل و سودمند برای هر دو طرف آماده باشد. او همچنین از «تروئیکای اروپایی» - فرانسه، آلمان و بریتانیا - خواست تا از برنامه‌های خود برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی دست بردارند. به گفته عراقچی، تهدیدات آنها گفتگو را تقویت نمی‌کند و فقط اعتماد را تضعیف می‌کند».
پیام رزمایش نظامی در سایه سفر مشاور رهبری
در کنار همکاری در پرونده هسته‌ای، ایران و روسیه در موضوعات مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی نیز دارای منافع مشترک و یا دیدگاه‌های نزدیک و همسو هستند که در فرصت تعاملات سیاسی برای هم‌افزایی و در جهت حفظ صلح و ثبات منطقه‌ای و مقابله با مداخلات فرامنطقه ای غرب مورد توجه قرار می‌گیرد.
در این میان اگرچه روسیه از روابط نزدیکی با رژیم صهیونیستی برخوردار است و به سبب جمعیت زیاد روس‌تبارها در اراضی اشغالی سیاست خارجی مسکو با ملاحظات امنیتی غرب در قبال اسرائیل تعارض چندانی ندارد، اما با این حال محکومیت حمله مشترک رژیم صهیونیستی و آمریکا به ایران از سوی کرملین نشاندهنده نگرانی‌های روسیه از گسترش تجاوزات و اقدامات بی‌ثبات‌ساز تل‌آویو و واشنگتن در منطقه و عواقب نامعلوم ادامه رویارویی نظامی تهران و تل‌آویو برای امنیت منطقه و بویژه مرزهای جنوبی روسیه است.
انعکاس این نگرانی را می‌توان در برگزاری رزمایش مشترک دریایی میان دو کشور در دریای خزر مشاهده کرد که در کوران بی‌ثباتی پس از جنگ 12 روزه ایران با آمریکا و رژیم صهیونی حامل پیام همسویی مسکو با تهران است.
رزمایش مرکب امداد و نجات دریایی ۲۰۲۵ دریای خزر با شعار؛ «با هم برای دریای خزری ایمن و امن»، با حضور نیروهای دریایی ارتش و سپاه، فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه، از امروز به مدت ۳ روز به میزبانی ناوگان شمال و منطقه چهارم دریایی امام رضا (ع) نیروی دریایی ارتش آغاز شد.
به گزارش تسنیم، ناخدادوم ماکسیم گلود، فرمانده شناور نیروی دریایی فدراسیون روسیه، در حاشیه برگزاری رزمایش مشترک دریایی ایران و روسیه با بیان اینکه هدف اصلی حضور در این رزمایش ارتقای همکاری‌های دوجانبه و سنجش توان رزمی نیروهای دو کشور است، اظهار کرد: «پیام این رزمایش بر تقویت تعاملات نظامی میان تهران و مسکو تأکید دارد و امیدوارم این تمرینات نظامی در آینده نیز به‌صورت مستمر ادامه یابد.»
وی با تأکید بر اهمیت استمرار این‌گونه تمرینات مشترک برای افزایش سطح آمادگی نیروهای دریایی 2 کشور گفت: «ادامه چنین رزمایش‌هایی، زمینه‌ساز افزایش توان عملیاتی و تقویت هم‌افزایی راهبردی میان نیروهای دریایی جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه خواهد بود.»
