الوقت_ افغانستان كشوري با چالشهاي ديرپاست؛ چالشهاي داخلي ناشي از اقدامات طالبان و معادلات قومي در اين كشور و چالشهايي با منشا خارجي اعم از منطقهاي چون اختلافات با هند و پاكستان و همچنين حضور نيروهاي خارجي. در حالي كه با انتخابات رياست جمهوري و وعده خروج نيروهاي خارجي اميد بهبود شرايط در حال جوانه زدن بود، روند فرسايشي انتخابات و دو مرحلهاي شدن آن و در نهايت با وساطت طرف غربي شكلگيري دولت وحدت ملي ابعاد جديدي به وضعيت سياسي اين كشور بخشيد. در ادامه نيز تحولات و رويدادهاي مختلف اين كشور حاكي از چرخش معادلات بازي با افزايش ضريب آسيبپذيري اين كشور و تشديد چالشهاي موجود است.
معرفي اعضاي كابينه برگ ديگري بر صحت معادلات پيچيده دولت وحدت ملي بود، دولتي كه با چالش شكل گرفته و روند مستمر چالشزايي را در پيش خواهد داشت. ضمن اينكه مشكلات اقتصادي و امنيتي اين كشور همچنان ادامه داشته، در چنين شرايطي قطع برق نيز بر مشكلات مردم افزوده است. در 13 سال گذشته نبود و يا كمبود برق جزء مشكلات هميشگي مردم افغانستان بوده و مسئولين همواره از حل اين مشكل سخن راندهاند اما ظاهرا واقعيت اين است كه مردم بايد قبول كنند كه با خاموشيهاي وقت و بيوقت بايد كنار بيايند . از سوي ديگر برف و كولاك در شمال افغانستان، به ويژه در استان هاي كابل، پروان، پنجشير، كاپيسا، بدخشان و نورستان كه از روز سه شنبه آغاز و تا روز پنجشنبه ادامه داشت؛ موجب سقوط يكي از بدترين بهمن ها طي دهه هاي گذشته شد، تا جايي كه شمار تلفات به بيش از 250 نفر رسيد و همچنان تعداد زيادي از مردم ناپديد شدند؛ امري كه بر چالشهاي اين كشور دامن زده است.
از سوي ديگر اگرچه تحولات افغانستان در هفتههاي اخير حاكي از زمينهسازي براي آغاز مذاكرات صلح ميان گروه طالبان افغانستان و دولت اين كشور است، سفرهاي اخير مقامات پاكستاني و آمريكايي و اظهارات آنها ميتواند دو پيام داشته باشد: اول اينكه واشنگتن با همكاري اسلامآباد به حضور خود در افغانستان ادامه دهد و از طريق تقويت گروههاي تروريستي و شبهنظامي ديگر نظير داعش، گروه طالبان را تضعيف كند و دوم اينكه گروه طالبان را به انجام مذاكرات راضي كنند اما شرط خروج كامل نيروهاي خارجي از افغانستان تحت هرعنواني مورد بازبيني و توافق صورت گيرد .
در چنين شرايطي به نظر ميرسد چين از ابراز تمايل براي ميانجيگري در مذاكرات صلح افغانستان دو هدف را دنبال ميكند: اول حل شدن مسئله اويغورها در اين كشور و دوم دستيابي به برخي از معادن افغانستان .چرا كه برخي از گزارشها حاكي از آن است كه اخيرا حدود 15 شورشي اويغور در عملياتهاي نيروهاي امنيتي افغانستان دستگير شده بودند و به مقامات چيني تحويل داده شدند . به نظر ميرسد چين با نزديكي هم زمان به طالبان و دولت افغانستان اين موضوع را دنبال ميكند كه چه در مناطق امن و چه در مناطقي كه در تصرف طالبان است بتواند از معادن افغانستان نهايت بهرهبرداري را داشته باشد .
پاكستان نيز به دنبال، حل مسئله خط ديورند و جلوگيري از نفوذ هند در افغانستان از طريق نزديك كردن روابط كابل – اسلامآباد است . مسئله ديگري كه پاكستان در افغانستان به دنبال آن است، مسئله نفوذ هند در اين كشور است اما اخبار تعليق پيمان همكاري تسليحاتي كابل – دهلينو، توقف واردات سلاح از هند و شايعات آغاز عملياتهاي نظامي مشترك ميان نظاميان پاكستاني و افغان نشان ميدهد كه اسلامآباد تا حدودي به اهداف خود در افغانستان نزديك شده اما بايد ديد كه پاكستان در قبال تعهداتش نسبت به كشور همسايه خود برخلاف گذشته عمل خواهد كرد يا خير .
از سوي ديگر در خصوص مسئله جدول زماني خروج نيروهاي خارجي به ويژه آمريكا از افغانستان به نظر ميرسد با سفر «اشتون كارتر» وزير دفاع جديد آمريكا، به كابل مورد بازبيني قرار ميگيرد . در واقع آمريكا به دنبال تمديد حضور خود در افغانستان است زيرا به نظر ميرسد كه اين كشور نميتواند منافع خود در آسيا به ويژه منطقه استراتژيك افغانستان كه به عنوان قلب آسيا از آن ياد ميشود را ناديده بگيرد . در همين حال مدير اداره اطلاعات ملي آمريكا از گسترش دامنه فعاليت طالبان افغانستان در سال جديد شمسي به دنبال تصرف برخي مناطق اين كشور خبر داد؛ امري كه ميتواند دستاويزي براي ادامه حضور امريكا در افغانستان ارزيابي شود.
با اين حال و در كنار همه اين تلاشها، سخنگوي طالبان افغانستان در اظهارات خود زمزمههاي اخير در مورد آغاز مذاكرات صلح و ابراز تمايل گروه طالبان براي انجام آن از طريق ارتش پاكستان را يك بازي رسانهاي دانسته است.
به طور كلي كنار هم قرار دادن مسائل داخلي و خارجي مرتبط با افغانستان حكايت از چرخش معادلات بازي دارد، معادلاتي كه در آن نقش پاكستان و چين پررنگ تر و زمينهسازي براي استمرار حضور امريكايي ها فراهم شده، منتها براي افغانستان، نشان از استمرار و حتي تشديد چالشهاي پيشين و بروز چالشهاي جديد دارد.