الوقت- با پایان مأموریت دو روزه هیئت پارلمانی ایران در افغانستان اظهارات مقامات دو کشور نشان می‌دهد مذاکرات این هیئت با رهبران کابل بسیار مفید و سازنده بوده و گام دیپلماتیک نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی توانسته که یاری کننده دستگاه سیاست خارجی در مسیر تقویت روابط دو کشور باشد.
پس از بازگشت هیئت پارلمانی ایران، ابراهیم رضایی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در مورد جزئیات مذاکرات این هیئت با مقامات طالبان گفت: در این دیدارها مهمترین مسائل میان تهران و کابل از جمله مبارزه با تروریسم و مواد مخدر، مهاجران افغان، آبهای مرزی، سرمایه گذاری مشترک، انسداد مرزها، انتقال تجربیات و دانش فنی در حوزه‌های صنعتی، کشاورزی و بهداشت و... مطرح شد و مورد بررسی قرار گرفت و بر لزوم افزایش تعاملات و ارتباطات دوجانبه تاکید شد.
رضایی اضافه کرد: دیدار با علمای شیعه و تعدادی از فعالان سیاسی از بخش های دیگر سفر هیات ایرانی به کابل بود.
در اطلاعیه سفارت ایران در کابل در این باره آمده است: «آیت الله صالحی (رئیس شورای علمای شیعه افغانستان) از توجهات و همکاری‌های ایران با افغانستان قدردانی کرده است.»
وزارت خارجه طالبان نیز روز گذشته تأیید کرد که امنیت، مبارزه با موادمخدر، جلوگیری از قاچاق، حفاظت از مرزها و تجارت میان دو کشور از جمله محورهای گفت‌وگو میان این وزارتخانه و هیئت پارلمانی ایران بوده است.
عبدالمتین قانی سخنگوی وزارت کشور گفت: وزارت کشور خواهان تعامل خوب و روابط خوب دیپلماتیک، اقتصادی و تجاری است و تعاملی که در خطوط مرزی صورت می گیرد باید بر اساس قوانین و اصول باشد.
طی ماه‌های گذشته بروز برخی تنش‌های مرزی و به دنبال آن پیش آمدن بحث حق آبه یاران از هیرمند پس شکایت مردم سیستان و بلوچستان از کم شدن آب ورودی از خاک افغانستان، موجب شده تا دو طرف بر تقویت رایزنی‌ها دیپلماتیک برای حل و فصل مشکلات تأکید کنند.
در همین راستا هیئت پارلمانی دیداری نیز با امیرخان متقی؛ سرپرست وزارت امور خارجه طالبان داشت که متقی در دیدار گفت: «اجازه نمی‌دهیم دشمنان روابط حسنه افغانستان و ایران را بر هم بزنند.« همچنین «نور جلال جلالی» معاون اداری وزارت داخله طالبان در ملاقات با نمایندگان هیئت پارلمانی جمهوری اسلامی، با قدردانی از چند دهه میزبانی ایران از پناهجویان افغانستان گفت: «طالبان به هیچکس اجازه نمی‌دهد از خاک افغانستان علیه همسایگان استفاده کند.»
رایزنی‌های هیئت پارلمانی برای احیای روابط اقتصادی با افغانستان
اما گفتگوهای اقتصادی یکی دیگر اهداف حضور هیئت ایرانی در کابل بوده به صورتی که سفارت ایران در کابل در اطلاعیه‌ای ضمن اعلام ملاقات هیئت نمایندگان مجلس با «نورالدین عزیزی» وزیر تجارت و صنایع طالبان در کابل، تأکید کرد که ترجیح افغانستان توسعه مبادلات تجاری با ایران و افزایش تبادل هیئت‌های بازرگانی و مناسبات تجاری است.
در همین ارتباط خان جان الکوزی، یکی از اعضای هیئت رئیسه اتاق تجارت و سرمایه گذاری در حمایت از مذاکرات با نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌گوید: "اگر هر کشور خارجی در افغانستان سرمایه گذاری کند و سرمایه‌گذاری آنها در اینجا ظرفیت ایجاد کند و مردم به ویژه در [بخش] تولید و معدن کار پیدا کنند، چیز مفیدی است."
در حال حاضر ایران به عنوان یکی از اصلی ترین شراکای تجاری خارجی افغانستان محسوب می‌شود. اما با این حال روابط تجاری دو کشور پس از روی کار آمدن مجدد طالبان هنوز به میزان پیش از آن بازنگشته است.
در اوایل تیر ماه «حسن کاظمی قمی» نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان و رئیس نمایندگی سیاسی ایران در کابل روابط تجاری میان ایران و افغانستان را یک میلیارد و هشتصد میلیون دلار در سال گذشته اعلام کرد.
همچنین هفته گذشته آخندزاده عبدالسلام جواد، سخنگوی وزارت صنعت و تجارت دولت موقت افغانستان اعلام کرد: «تجارت افغانستان با جمهوری اسلامی ایران طی چهار ماه نخست سال جاری به ارزش 512 میلیون دلار است که حدود 506 میلیون دلار آن واردات و 6 میلیون دلار نیز صادرات است».
ایران آماده تعلیم کادر بهداشت و درمان افغانستان
به گفته رسانه‌ها در مذاکرات هیئت پارلمانی ایران در افغانستان پیشنهاد آمادگی تهران برای تعلیم کادر درمان و بهداشت افغانستان به «قلندر عباد»؛ وزیر صحت طالبان اعلام شد.
عباد در این دیدار ضمن استقبال از این پیشنهاد گفت: «ایران تاکنون کمک‌های زیادی به بخش بهداشت و درمان افغانستان انجام داده و ما علاقمند به تحصیل و آموزش کادر درمان افغانستان در مراکز آموزشی و درمانی مجرب در ایران هستیم».
وی همچنین با اشاره به کمک ایران برای ساخت شفاخانه ولایت باميان گفت: ایران همواره با کشور افغانستان در این خصوص همکاری کرده است، متاسفانه شفاخانه بامیان قرار بود 10 سال پیش فعال شود به دلایل مختلف از جمله عدم همکاری دولت قبل تکمیل نشد و با آمدن امارت اسلامی طی هفت ماه توانستیم کارهای این شفاخانه را تکمیل کرده و از آن بهره برداری کنیم و امیدواریم هیات ایرانی نیز برای افتتاح این شفاخانه حضور داشته باشند.
وزیر صحت عامه طالبان با اذعان به کمبود دکترمتخصص در بخش زنان گفت: زنان افغانستان در بخش های مختلف مانند پزشکی، نرسینگ وقابلگی هم در حال آموزش و هچنین در حال ارائه خدمات هستند؛ دستاوردهای خوبی نیز در این بخش داشتیم که می توانیم از کاهش آمار مرگ و میر مادران نام ببریم.
این مقام افغان پیشتر در اردیبهشت 1402 در سفر به تهران نیز از توافق با وزارت بهداشت ایران برای افزایش ظرفیت تحصیل دانشجویان خبر داده بود که طبق این توافق از این پس دانشجويان پزشکی افغانستانی در بخش های نرسینگ، اینجینیری داکتری و داروسازی می توانند دوره تخصص خود را در ایران بگذرانند.
بر اساس آمارهای اعلام شده از سوی مراجع رسمی در حال حاضر بیش از 40 درصد از دانشجویان خارجی در حال تحصیل در ایران را دانشجویان افغانی تشکیل می‌دهند.
در این رابطه پیشتر مهدی فیاضی قائم‌مقام وزیر علوم در امور بین‌الملل از تحصیل بیش از ۴۰ هزار دانشجوی افغانستانی در ایران خبر داده و تأکید کرده بود که محدودیتی برای جذب دانشجویان افغانستانی در ایران وجود ندارد.
امروزه دانشگاه های زیادی در ایران به دانشجویان افغانستان که از نمرات خوبی برخوردار بوده و معدل بالایی داشته باشند بورسیه رایگان می‌دهد.
بر اساس آمارها سالانه پانصد بورسیه تحصیلی در رشته های مختلف به دانشجویان افغانستانی اعطا می‌شود. حتی دانشگاه‌های ایرانی به صورت مستقل تفاهمات انجام همکاری علمی را با دانشگاه‌های افغانستان به امضا می‌رسانند برای مثال:
امضا توافق همکاری دانشگاه آزاد اسلامی و اداره آموزش‌های فنی و حرفه‌ای افغانستان در اسفند 1401
امضا توافق نامه ارايه خدمات آموزشي و پ‍‍ژوهشي به موسسه آموزش عالي اشراق هرات توسط دانشگاه فردوسي مشهد در اسفند 1393
امضا تفاهم نامه بین دانشگاه مهرالبرز ایران و دانشگاه غالب هرات افغانستان در فرودین 1402
عقد دو تفاهم نامه همکاری بین دانشگاه بیرجند و دانشگاه‌های آشنا و میوند کشور افغانستان در دی ماه 1401
امضا تفاهم‌‌نامه همکاری دانشگاه لرستان و دانشگاه بدخشان افغانستان در بهمن 1401
اما توانمندی خدماتی ایران به بخش آموزش و تحصیل افغانستان تنها محدود به همکاری‌های دانشگاهی نبوده و حتی مهمتر از آن، به گفته مهدی فیاضی رییس مرکز امور بین‌الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش، جمهوری اسلامی ایران سالانه بیش از 335 میلیون دلار برای تحصیل اتباع افغانستانی در کشور هزینه می‌کند، در حالی که تنها سالانه 17 میلیون یورو کمک خارجی برای تحصیل مهاجران خارجی دریافت می کند.
بر اساس اعلام این مسئول وزارت آموزش و پرورش، حدود 22 هزار کلاس درس در سراسر کشور به آموزش اتباع خارجی اختصاص یافته و هم اکنون بیش از 556 هزار دانش آموز افغانستانی در مدارس ایران تحصیل می کنند.
گفتنی است مقام معظم رهبری در فرمانی که در اردیبهشت سال 1394 صادر کردند، به فرزندان کلیه اتباع خارجی، حتی کسانی که فاقد مدارک هویتی هستند و به طور غیرقانونی در ایران زندگی می‌کنند، اجازه حضور در مدارس کشور را دادند.
