الوقت- در یک دهه گذشته بحران سوریه همواره یکی از محورهای مورد بحث و مناقشه در فضای رقابت‌های منطقه ای و بین المللی بود اما با فروکش کردن تنش‌ها و شکلگیری فضای همکاری منطقه ای بویژه پس از توافق از سرگیری روابط ایران و عربستان، اکنون سوریه به شکل دیگری مجدداً به محوریت موضوعات منطقه‌ای راه یافته است و در نشست‌ها و رایزنی‌های دیپلماتیک چندجانبه حرف از بازسازی روابط عربی با دمشق زیاد شنیده می‌شود.
در همین راستا پس از سفر از پیش اعلام نشده فیصل مقداد وزیر خارجه سوریه به ریاض در روز چهارشنبه گذشته، که اقدامی بی‌سابقه در بیش از یک دهه گذشته شمار می‌آمد، همچنین عربستان سعودی از برگزاری یک نشست مشورتی چندجانبه در خاک این کشور با محوریت موضوع سوریه خبر داد.
این نشست چندجانبه با حضور وزرای خارجه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس به علاوۀ مصر، عراق و اردن روز جمعه برگزار گردید و امروز (شنبه) بیانیه پایانی در حمایت از ثبات سوریه صادر شد.
در این نشست مشورتی از کشورهای شورای همکاری خلیج فارس شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر خارجه سعودی، شیخ سالم عبدالله الجابر الصباح، وزیر خارجه کویت، بدر البوسعیدی، وزیر خارجه سلطنت عمان و شیخ محمد بن عبدالرحمن آ‌ل‌ثانی، وزیر خارجه قطر شرکت داشتند.
همچنین سامح شکری، وزیر خارجه مصر و همتای اردنی او ایمن الصفدی و همتای عراقی آنها فواد حسین و انور قرقاش، مشاور سیاسی رئیس کشور امارات متحده عربی در این نشست حضور یافتند.
پیشتر خبرگزاری فرانسه اعلام کرده بود در این نشست موضوع بازگشت سوریه به اتحادیه عرب پس از تعلیق عضویت دمشق در این اتحادیه از سال 2012، مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. به گزارش خبرگزاری رویترز، عربستان سعودی قصد دارد از اسد برای حضور در نشست سران کشورهای عربی که قرار است 19 می در ریاض برگزار شود، دعوت کند.
طبق گزارش خبرگزاری «واس» عربستان، در بیانیه پایانی نشست جده آمده است: راه حل سیاسی تنها راه حل بحران سوریه است و وجود نقش رهبری عربی در تلاش‌هایی با هدف پایان بحران و ایجاد سازوکارهای لازم برای این نقش و نیز افزایش مشورت بین کشورهای عربی به طوریکه تضمین کننده موفقیت این تلاش‌ها باشد، اهمیت دارد.
در ادامه این بیانیه خاطرنشان شده است: درباره تلاش‌های به کار گرفته شده به منظور دستیابی به راه حل سیاسی لازم برای سوریه که به تمام پیامدهای وضعیت این کشور پایان دهد و حافظ وحدت سوریه، امنیت و ثبات و هویت عربی‌اش باشد، رایزنی‌ها و تبادل دیدگاه‌ها انجام گرفت، تا این کشور به آغوش اعراب بازگردد و به خیر و صلاح ملت برادر باشد.
همچنین در این بیانیه عنوان شد: وزیران بر اهمیت حل بحران انسانی و ایجاد فضایی مناسب جهت دسترسی تمام مناطق سوریه به کمک‌ها و بازگشت امن آوارگان به وطن‌شان و ایجاد تدابیر بیشتر توافق کردند، به طوریکه این توافق به ثبات در اوضاع در کل خاک سوریه کمک کند.
در این بیانیه تاکید شد: وزیران بر اهمیت مبارزه با انواع تروریسم و تشکیلات تروریستی و مبارزه با قاچاق مواد مخدر تاکید کرده و ایجاد سازمان‌های دولتی برای حفظ حاکمیت سوریه در خاکش به منظور پایان دادن به شبه‌نظامیان مسلح و مداخلات خارجی در امور داخلی سوریه را مهم دانستند و همچنین تاکید کردند، راه حل سیاسی تنها راه حل برای بحران سوریه بوده و نقش رهبری عربی در تلاش‌ها با هدف پایان بحران و ایجاد سازوکارهایی برای این نقش و افزایش مشورت‌ها بین کشورهای عربی به منظور این تلاش‌ها ضروری است.
تلاش برای کاستن از سرسختی قطر
پس از سال‌ها روابط مخاصمه‌آمیز با سوریه، در دوره اخیر ابتکاراتی برای ازسرگیری روابط با دمشق از سوی کشرهای مختلف عربی در پیش گرفته شد و در چنین فضایی طی دو ماه گذشته، بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه، در نخستین دیدار خود از کشورهای حاشیه خلیج فارس از زمان آغاز بحران در سال 2011، از سلطان نشین عمان و امارات دیدن کرد.
برگزاری نشست اخیر در عربستان سعودی پس از دیدار وزیر خارجه سوریه از ریاض نیز نشان می‌دهد که عادی‌سازی روابط کامل کشورهای عربی با دمشق مراحل پایانی خود را می‌گذراند و نشست ماه آینده سران کشورهای عضو اتحادیه عرب در عربستان با بازگرداندن کرسی نمایندگی سوریه همراه خواهد بود. وزارت خارجه عربستان روز پنجشنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که شاهزاده فیصل بن فرحان وزیر امور خارجه و همتای سوری‌اش درباره «گام‌های لازم برای دستیابی به یک راه‌حل سیاسی جامع برای بحران سوریه که به همه پیامدهای آن پایان می‌دهد، دستیابی به آشتی ملی، به بازگشت سوریه به محیط های عربی و ازسرگیری نقش طبیعی آن در جهان عرب کمک می کند."
در همین زمینه، خبرگزاری فرانسه به نقل از یک دیپلمات عرب نوشت که «عربستان سعودی زیر چتر شورای همکاری خلیج فارس به نقش‌آفرینی در فرآیند بازگرداندن سوریه به اتحادیه عرب می‌پردازد».
این دیپلمات عرب گفته است: سعودی ها تلاش می کنند که قطر حداقل با بازگشت سوریه به اتحادیه عرب در صورت برگزاری رای گیری برای این موضوع مخالفت نکند.
سخنگوی وزارت امور خارجه قطر روز سه‌شنبه گفت: «موضع قطر در قبال سوریه تغییر نکرده است» و «هر گونه تغییر در موضع عمدتاً به اجماع اعراب و تغییرات میدانی مرتبط است که خواسته‌های مردم سوریه را محقق کند». "
شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخست وزیر قطر شامگاه پنجشنبه در گفت و گو با تلویزیون قطر، صحبت درباره بازگشت سوریه به اتحادیه عرب را گمانه زنی دانست و تاکید کرد که دلایل تعلیق عضویت دمشق همچنان برای دوحه ادامه دارد.
نخست وزیر قطر همچنین گفت که صحبت درباره بازگشت سوریه به اتحادیه عرب "گمانه" است.
وی در مصاحبه ای که روز پنجشنبه توسط تلویزیون دولتی قطر انجام شد، توضیح داد: هیچ پیشنهادی روی میز نیست و بازگشت سوریه به اتحادیه عرب تنها حدس و گمان است که در رسانه ها می‌شنویم.
با وجود این موضع‌گیری دوحه به نظر می‌رسد که قطری‌ها برای قرار نگرفتن در شرایط انزوا و عقب نماندن از غافله حرکت رقبا به سمت دمشق، تا یک ماه آینده مواضع خود را نرم تر کند.
در این میان آنچه غیرقابل چشم‌پوش است نقش توافق ایران و عربستان در برگزاری نشست مشورتی جده برای احیای روابط کشورهای عربی و سوریه مورد اجماع می‌باشد.
