الوقت- در حالی که توافقات آتش‌بس میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان در مناقشه قره باغ هیچکدام دوام چندانی نداشته و یکی پس از دیگری به شکست می‌انجامد، در اقدامی که می‌توان آنرا حاکی از روند مأیوس کننده مذاکرات صلح دانست اوایل روز شنبه نخست وزیر ارمنستان نیکول پاشینیان رسماً از ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه برای شروع مشاوره های "ضروری" در مورد کمک های امنیتی که مسکو می تواند در اختیار ایروان قرار دهد کمک خواست. این نامه پس از ان نوشته شد که دو طرف در مذاکرات روز جمعه در ژنو نتوانستند در مورد آتش بس تازه به توافق برسند.
شعله ور شدن بیش از هزار کشته برجای گذاشته است اما تاکنون قدرت های جهانی نتوانسته اند هیچ یک از طرفین را متقاعد کنند که جنگ را متوقف کند.
درخواست کمک از روسیه با استناد به روابط نزدیک و پیمان نامه امنیتی مشترکی است که میان دو کشور در چند مرحله امضا شده است.
در سال 2010 ارمنستان و روسیه توافقی را برای تمدید حضور نظامی روسیه در ارمنستان امضا کردند. این توافق در دوران ریاست جمهوری دیمیتری مدودف و سرژ سرکیسیان در ایروان امضا شد و در این قرارداد فعالیت پایگاه نظامی روسیه در ارمنستان از سال 2020 تا 2044 تمدید می شود. همچنین طبق این پیمان ، مسکو متعهد شد که سلاح های مدرن و تجهیزات ویژه در اختیار ایروان قرار دهد. این پیمان دفاعی در واقع به روزرسانی معاهده 1995 است که به نیروهای زمینی و هوایی روسیه اجازه می دهد به پایگاهی در غرب ارمنستان دسترسی داشته باشند. این پایگاه هواپیماهای جنگنده میگ -29 و سامانه های دفاع موشکی S-300 و همچنین نیروهای رزمی روسی را در خود جای داده است و پس از تشدید مناقشات میان روسیه و ناتو در مورد بحران کریمه و بحران سوریه حضور نظامی خود را در این پایگاه تقویت کرده است.
اما از همان آغاز انعقاد این توافق نامه تاکنون که مجدداً بحران قره باغ سر باز کرده است، این پرسش و ابهام همواره وجود داشته که آیا ارمنستان می تواند بر اساس توافقنامه امنیتی درخواست کسب حمایت نظامی از مسکو در مناقشه با آذربایجان را داشته باشد؟
در زمان انعقاد قرارداد نیز برداشت‌های مختلفی از محتوای این توافق صورت گرفته بود. برای مثال در آن زمان ادوارد شارمازانف سخنگوی حزب حاکم ارمنستان گفت که این پیمان جدید نه تنها از مرزهای ارمنستان محافظت می کند، بلکه احتمال اینکه آذربایجان همسایه سعی در حل و فصل درگیری قره باغ قره باغ با زور داشته باشد را منتفی می‌کند.
اما همه چنین باوری ندارند. تحلیلگران معتقدند که پیمان تمدید شده فقط به دفاع از ارمنستان اشاره دارد ، در حالی که قره باغ کوهستانی از نظر قانونی بخشی از آذربایجان است بنابراین شامل این پیمان نمی شود و از طرف دیگر هرگونه درگیری در درجه اول در قره باغ کوهستانی است و نه در ارمنستان.
در واقع روسیه با این پیمان با توجه به پایگاه هایی که در مناطق جدا شده از گرجستان در اوستیای جنوبی و آبخازیا دارد، به تقویت حضور نظامی خود به مرزهای ترکیه به عنوان عضو ناتو اندیشیده بود و نه اتحاد برای مقابله با آذربایجان که روابط خوبی نیز با مسکو دارد.
در همین حال ، جرارد لیبارییدیان ، مشاور سابق امنیت ملی ارمنستان نیز در زمان انعقاد قرارداد پیماننامه نظامی گفته بود: این سند روسیه را ملزم به کمک به ارمنستان نمی کند و مداخله را به صلاحدید روسیه می سپارد.
معاهده 1995 یک بند دارد که در معاهده جدید نیز حفظ شد. بر اساس این بند اگر درگیری های نظامی در مرزهای ارمنستان رخ دهد ، روسیه به طور خودکار به ارمنستان کمک نمی کند.
این بند مستقیماً مداخله نظامی را منوط به مذاکرات میان دو طرف و تصمیم مسکو می‌کند که آیا در جنگ شرکت کند یا خیر. موضوعی که به نظر میرسد درخواست روز گذشته پاشینیان از پوتین برای شروع فوری مذاکره بر اساس مفاد این بند توافقنامه صورت گرفته باشد.
در این رابطه مسکو ، که قبلاً نیز گفته بود که پیمان دفاعی خود با ارمنستان به مناقشه قره باغ کوهستانی قابل گسترش نیست ، اخیراً بر این موضع خود تأکید مجدد کرد.
در راستای عدم تمایل مسکو به مذاخله نظامی در بحران قره باغ به سود ارمنستان حتی دمیتری پسکوف سخنگوی ریاست جمهوری روسیه ماه گذشته میلادی (8 اکتبر 2020) صراحتاً اعلام کرد که تعهدات سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) در مورد منطقه قره باغ اعمال نمی شود.
پسکوف در پاسخ به سوالی درباره احتمال اعزام نیرو توسط روسیه به منطقه قره باغ ، گفت: "اگر یک کشور عضو CSTO در معرض تجاوز قرار گیرد در این مورد ، کشورهای عضو این معاهده تعهداتی برای دفاع از چنین دولتی دارند. "
CSTO یک اتحاد نظامی به رهبری روسیه است که در سال 2002 توسط شش کشور شوروی سابق ، یعنی روسیه ، ارمنستان ، قزاقستان ، قرقیزستان ، تاجیکستان و ازبکستان تشکیل شد.
با این حال روز شنبه وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که در صورت رسیدن جنگ به خاک ارمنستان پس از درخواست متحدش ، کمک‌های "ضروری" به ایروان در درگیری با آذربایجان ارائه خواهد کرد.
وزارت امور خارجه گفت: "روسیه در صورت درگیری مستقیم در خاک ارمنستان ، کلیه کمک های لازم را به ایروان ارائه خواهد کرد.
موضعی که بیشتر نشانگر تمایل روسیه به توقف درگیری و پایان مناقشه برای شروع مذاکرات دارد چنانکه وزارت خارجه روسیه در بیانیه روز گذشته مجدداً از طرف های درگیر خواست که بلافاصله آتش بس کرده و گفتگوهای "اساسی" را آغاز کنند.
به نظر میرسد که روسیه تنها اعزام تعدادی از نیروهای نظامی مستقر پایگاه نظامی دیگری که در خاک ارمنستان در "گیومری (Gyumri)" دارد که دومین شهر بزرگ ارمنستان در نزدیکی مرز ترکیه است را برای تقویت حفاظت از مرز و یا کمک آواره‌گان در دستور کار قرار دهد.
