بطور کلی روابط پاکستان و عربستان در چه سطحی می‌باشد؟
روابط عربستاان و پاکستان دارای زمینه تاریخی است و از زمانی که پاکستان از هند جدا شد روابط پاکستان و عربستان بسیار مناسب بوده است بویژه از زمان ضیاالحق که شوروی وارد افغانستان شد، روابط این دو کشور در واقع استراتژیک شده است چون هر دو کشور جنگ نیابتی آمریکا را در افغانستان به پیش بردند و بعد از حمله شوروی به افغانستان در واقع روابط اسلام آباد و ریاض، نوعی رابطه نظامی استراتژیک به شمار می‌رود.
در دوره ضیاالحق، پاکستان هم پول و هم نفت ارزان را از عربستان دریافت می‌کرد. لذا از زمان ملک خالد در عربستان تا به امروز، پاکستان بدلیل نیازهای مالی و انرژی همیشه تحت فشار عربستان قرار داشته است. در زمان آزمایش‌های هسته‌ای پاکستان نیز عربستان پول و نفت ارزان را به وفور در اختیار اسلام‌آباد قرار داد.
از طرف دیگر نخست وزیر فعلی آقای نواز شریف نیز روابط بسیار نزدیک و گرمی با عربستان دارد. این روابط بویژه پس از کودتای قبلی ارتش علیه نواز شریف که باعث خروج نواز شریف از پاکستان شد، عربستان نواز شریف را پذیرفت و از آن به بعد روابط خانوادگی و حتی اقتصادی میان نوازشریف و خاندان پادشاهی عربستان برقرار شد.
در حال حاضر نیز بخش‌های اقتصادی پاکستان وابستگی قابل توجهی به اقتصاد عربستان دارند و میلیون‌ها نفر از کارگران مهاجر پاکستانی در عربستان مشغول بکار می‌باشند که سالانه ارز قابل توجهی را نصیب اقتصاد پاکستان می‌کنند. همچنین در طول سال هزاران نفر از اتباع عربستانی و سایر شیخ نشین‌های حاشیه جنوب خلیج فارس برای سفرهای درمانی به پاکستان سفر می‌کنند که سفر این افراد نیز تقش قابل توجهی در ارز آوری برای اقتصاد پاکستان دارد.
براین اساس با وجود چنین پیوند‌های اقتصادی نزدیک، ضرورتا روابط سیاسی دو کشور نیز نزدیک است و اسلام‌آباد خود را مجبور می‌بینید که از ائتلاف‌های مورد نظر عربستان حمایت کند و هرچند در این میان ممکن است اختلافات و مشکلاتی میان رهبران دوکشور وجود داشته باشد، اما پاکستان بدلیل نیاز اقتصادی به عربستان و نزدیکی سیاسی دو کشور عمدتا سعی دارد این مشکلات را برجسته و اختلافات را نشان ندهد.
در این میان با توجه به تنشی که عربستان در روابط خود با قطر داشته است، روابط اسلام‌آباد و دوحه را چگونه قابل ارزیابی است؟
بطور کلی روابط پاکستان با کشورهای خلیج فارس نزدیک و گرم است. همان دلایلی که در ارتباط با نزدیکی روابط اسلام‌آباد-ریاض مطرح شد، در مورد روابط اسلام‌آباد و دوحه نیز صادق است. در قطر نیز تعداد زیادی از کارگران پاکستانی مشغول بکار می‌باشند و سفرهای شهروندان قطری به پاکستان قابل توجه است. همچنین میان پاکستان و قطر قرارداد بزرگ تجاری تامین گاز مایع منعقد شده تا قطر نیاز و کمبود منابع گازی پاکستان را تامین کند. لذا پاکستان مجبور است با قطر روابط خوب و نزدیکی داشته باشد.
موضوع دوم در روابط پاکستان و قطر، پیوند و شراکت تجاری خانواده امیر قطر با خانواده نواز شریف است و هر دو طرف در داخل و خارج از پاکستان در حال انجام پروژه‌های تجاری و اقتصادی می‌باشند. حتی در جریان افشای اسناد پاناما که نام نواز شریف به عنوان کسی که با سرمایه‌گذاری در پاناما بدنبال فرار مالیاتی از کشورش بوده است مطرح شد و این موضوع باعث دادگاهی شدن نوازشریف در پاکستان گردید، اما روابط نزدیک نوازشریف و خانواده امیر قطر باعث شد تا یکی از اعضای بلندپایه خانواده امیر قطر به دادگاه پاکستان اعلام کند نقل و انتقالات مالی نواز شریف از جانب قطر انجام شده و نواز شریف بیگناه است. لذا در جریان دادگاهی شدن و تحقیقات از فسادمالی نوازشریف نیز خانواده امیر قطر کمک بسیار زیادی برای تبرئه نواز شریف دنبال کردند.
با توجه به توضیحاتی که در ارتباط با روابط پاکستان با عربستان و قطر مطرح نمودید، آینده و چشم انداز نقش پاکستان را در تنش اخیر میان قطر و عربستان چگونه می‌توان تحلیل کرد؟
ارتش، سیاسیون، پارلمان و نهادهای داخلی پاکستان فشار زیادی را بر نوازشریف وارد کرده‌اند که در جریان تنش قطر و عربستان، موضع پاکستان می‌بایست بی‌طرفانه باشد. حتی با وجود سفرهیئت پاکستانی به ریاض برای میانجی‌گری، عربستان از پاکستان خواست که جانبداری یک طرف تنش را داشته باشد، اما اسلام‌آباد در این موضوع هیچ جوابی به رهبران سعودی تا کنون نداده است. لذا حتی اگر شخص نوازشریف بخواهد که از قطر یا از عربستان دور شود و جانب یک طرف تنش را داشته باشد، فشارهای داخلی و ارتش پاکستان اجازه این کار را نخواهند داد و خواهان حفظ بی طرفی پاکستان در ماجرای قطر و عربستان می‌باشند.
در حال حاضر دولت نواز شریف زیر فشار است و نمی‌تواند موضع یک طرفه را میان تنش جاری دوحه و ریاض اتخاذ کند. این موضوع خواست افکار عمومی پاکستان نیز هست و در قانون اساسی پاکستان نیز به این موضوع تاکید شده است که در روابط میان کشورهای اسلامی، اسلام‌آباد همیشه می‌بایست بی طرف باقی بماند. لذا هم متاثر از فشارهای داخلی و هم روابط نزدیک سیاسی و اقتصادی خانواده نوازشریف با خانواده‌های پادشاهی عربستان وقطر، پاکستان نمی‌تواند در موضوع تنش میان عربستان و قطر مواضع جهت دار و یا جانب یک طرف خاص را دنبال کند.
