الوقت - با وقوع بحران در روابط میان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و در رأس آن بروز مجادله میان قطر و عربستان سعودی که به قطع همه جانبه روابط میان دوحه و ریاض انجامید، این بحران به سرعت از مسئلهای دوجانبه به مناقشهای منطقهای و قطببندی میان حامیان فشار بر قطر و مخالفان این سیاست تبدیل شد. در این موضوع همسویی برخی دولتهای عربی مانند مصر، امارات، بحرین با رویکرد سعودیها و در مقابل اعلام حمایت ایران و ترکیه از قطر را میتوان مورد اشاره قرار داد. در همین راستا نکته حائز اهمیت محدود نماندن قطببندی صورت گرفته در سطح روابط دولتهای منطقه و کشیده شدن مسئله به نزاعهای سیاسی نیروهای داخلی برخی کشورها همانند عراق هستیم. با وجود اینکه دولت عراق به طور رسمی در مسئله بروز اختلاف میان عربستان و برخی کشورهای عربی دیگر با قطر، موضع بیطرفانه همراه با تلاش برای کاستن از التهاب و وخیمتر شدن موضوع با فراخواندن طرفین به حفظ آرامش و بازگشت به دیپلماسی و گفتگو درحل اختلافات را پیش گرفت، اما در سیاست داخلی عراق شاهد بروز مناقشه میان نیروهای حامی عربستان و قطر هستیم.
در این میان نیروهای اهل سنت عراق در موضوع بحران قطر به دو دسته تقسیم شدهاند که یک دسته در صف حامیان عربستان و دسته دیگر در جرگه حامیان قطر قرار گرفتهاند. درمجموع استدلالها و دیدگاههای این دو گروه را میتوان در قالب زیر دستهبندی کرد:
الف. اهل سنت وابسته به جریام نجیفی
این گروه از اهل سنت عراق شامل جریانهای افراطگرا میشوند که بسیاری از افراد وابسته به این گروه همچنان در اندیشه احیای حاکمیت اعراب سنی بر عراق هستند. همچنین برخی از وابستگان به این جریان همچنان گرایشات بعثی دارند. در منازعات چند سال اخیر عراق اسامه نجیفی رییس پیشین پارلمان عراق و اثیل نجیفی استاندار سابق موصل به طور جدی در جبهه کشورهای ترکیه و عربستان تعریف شدهاند که از جمله اقدامات مهم آنها در این راستا ایجاد گروه شبه نظامی حشد الوطنی که بعدها به محافظان نینوا تغییر عنوان داد ، می باشد . در دنباله همین رویکرد در جریان منازعه اخیر عربستان با قطر، جریان اهل سنت وابسته به نجیفی با صراحت حمایت خود را از مواضع سعودیها اعلام کردهاند. دلیل این ابراز حمایت را می توان در چند مولفه اساسی مورد خوانش قرار داد. نخست در ارتباط با مواضع سعودیها نسبت به آینده عراق است. حاکمان ریاض بارها بر این امر تأکید کردهاند که در آینده کشور عراق خواهان برپایی اقلیم سنی (البته به شکل استانی و نه افلیم واحد سنی) در مناطق عمدتاً سنینشین این کشور هستند. همچنین این جریان به شکل مستقیم از سوی عربستان حمایت و تغذیه مالی میشود. دلیل دیگر این اعلام حمایت، به مسئله هویتی و مذهبی در عراق باز میگردد. در این راستا جریان وابسته به اسامه نجیفی در پی آن است تا خود را به عنوان نماینده اصلی اهل سنت عراق معرفی نماید لذا شاهد آنیم که با تعریف خود در جبهه عربستان قصد دارد حمایت اهل سنت عراق را در منازعه داخلی قدرت با دیگر گروههای سنی مذهب عراقی جذب کند.
ب. اهل سنت وابسته به سلیم جبوری:
از سوی دیگر جریان میانهرو سنیها قرار میگیرند که سلیم الجبوری رییس کنونی پارلمان عراق در حال حاضر آن را نمایندگی میکند. این جریان در انتخابات پارلمانی کشور عراق در سال 2014 با جریان ائتلاف العراقیه دچار شکافهای اساسی شدند و مبنای این شکاف نیز آن بود که آنها رادیکالیسم موجود در اهل سنت را نپذیرفته و به نوعی خواهان اعتدال در مناسبات با حکومت مرکزی عراق و شیعیان بودند. بر همین مبنا در جریان بحران قطر این جریان برخلاف جریان تندرو اعراب سنی، با اتخاذ مواضع میانه، به شکل نسبی عدم همسوی با مواضع ریاض را در پیش گرفت. در باب دلایل این موضعگیری نیز می توان به موارد متعددی اشاره کرد. در واقع باید به گرایشات سیاسی و ایدئولوژیک سلیم الجبوری و حزب اسلامی عراق-که جبوری عضویت آن را دارد- اشاره کرد که جهتگیری اخوانی داشته و به نوعی شاخه اخوان المسلمین در عراق محسوب میشود. بر این اساس حزب اسلامی عراق و سلیم الجبوری در مناقشه قطر و عربستان به حمایت از قطر که حامی اصلی اخوان المسلمین در منطقه محسوب میشود روی آورده است. از بعدی دیگر یکی از دلایل عدم همراهی الجبوری و جریان نزدیک به وی در میان اهل سنت عراق با عربستان، گرایش این جریان به اتخاذ دیدگاه فراقومیتی و ملیگرایانه در مسائل منطقهای می باتشد که منجر به همسویی نسبی با دیدگاه دولت مرکزی عراق شده است.
در مجموع اکنون جناحهای اهل سنت عراق در موضوع نوع تعامل با سعودیها با شکافی عمیق مواجه شدهاند. بخشی از اهل سنت عراق که شامل جریانهای واقعنگر و اعتدالگرا هستند خواهان نوعی ائتلاف و وحدت ملی در عراق پساداعش هستند و از همین جهت هرگونه دخالت ریاض در کشور عراق را محکوم میکنند. از این رو در جناحبندیهای اخیر منطقه نیز شاهد هستیم که مواضع این جناح با رادیکالها به شدت ناهمسو و نامتقارن است که نمود آن را میتوان در اختلاف با جریان حامی رویکرد ریاض در مسئله بحران قطر اشاره کرد. بطور طبیعی اختلافات ایدئولوژیک بین گروههای مختلف سنی در عراق همچنین اختلافات بین کشورهای حامی اهل سنت در این کشور ، این گروهها را همچنان جدای از یکدیگر قرار خواهد داد و بگونه ای اجتناب نا پذیر نمی توان به راحتی از حل و فصل این اختلافات صحبت کرد.