پایگاه تحلیلی الوقت - در حالی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا مددعی است که تاسیسات هستهای فردو در ایران در جریان عملیات هوایی آمریکا «کاملا نابود شده است»، بسیاری در آمریکا نسبت به این ادعای ترامپ تردید کرده‌اند و ادعای ترامپ درباره آسیب بزرگ به ایران را زیر سوال می‌برند.
بر اساس ارزیابی یک گزارش محرمانه اطلاعاتی آمریکا، حملات هوایی آمریکا به سه سایت هستهای کلیدی ایران نتوانست این تأسیسات زیرزمینی هستهای را نابود کند و برنامه هستهای تهران را تنها چند ماه به عقب انداخت. سند «فوق محرمانه» تهیه شده توسط آژانس اطلاعات دفاعی (DIA) به عنوان بازوی اطلاعاتی پنتاگون که توسط رسانه‌های خبری اصلی ایالات متحده در منتشر شده، با ادعاهای دونالد ترامپ در مورد نتایج حملات به تاسیسات هستهای ایران مغایرت دارد. ترامپ اصرار دارد که تأسیسات هستهای فردو، نطنز و اصفهان با ترکیبی از بمب‌های سنگرشکن و متعارف «نابود» شده‌اند، اما گزارش‌های رسمی چنین ادعایی را تائید نمی‌کنند.
این در حالی است که همزمان ترامپ و مقامات ارشد دولت آمریکا گزارش‌های اطلاعاتی را رد می‌کنند و گزارش مربوط به ارزیابی آژانس اطلاعات دفاعی را «اخبار جعلی» می‌نامند. ترامپ هفته پیش نیز در نشست ناتو در لاهه هلند گفته بود که معتقد است برنامه هستهای ایران دهه‌ها به عقب رانده شده است.
گزارش آژانس اطلاعات دفاعی (DIA) چه می‌گوید؟
در گزارش اولیه‌ای که توسط آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا تهیه شده بود، آمده بود که بمباران‌های آمریکا به جای نابودی برنامه هستهای ایران، تنها چند ماه آن را به عقب انداخته است.
پیش از حمله اسرائیل به ایران در ۱۳ ژوئن، سازمان‌های آمریکایی خاطرنشان کرده بودند که اگر ایران بخواهد برای ساخت سلاح هستهای اقدام کند، حدود سه ماه طول خواهد کشید. حال براساس گزارش نیویورک تایمز، آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا در گزارشی تخمین می‌زند که در حال حاضر پس از بمباران اخیر تاسیسات هستهای ایران، تهران با ساخت بمب کمتر از شش ماه فاصله زمانی دارد. طبق یافته‌های اولیه، حملات امریکا ورودی‌های تأسیسات هستهای را مسدود کرده اما تأسیسات زیرزمینی را نابود نکرده است.
گزارش آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا همچنین فاش می‌کند که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران قبل از حملات، جابجا شده بود.
با این حال، رئیس جمهور آمریکا روز چهارشنبه گفت که ادعاهای برخی مقامات ایرانی مبنی بر اینکه اورانیوم غنی‌شده را از تأسیسات هستهای فردو خارج کرده‌اند، باور ندارد. ترامپ گفت: «من معتقدم که آنها فرصتی برای خارج کردن چیزی نداشتند، زیرا آمریکا سریع عمل کرد. اگر دو هفته زمان حمله طول می‌کشید، شاید جابه جایی امکان پذیر بود، اما انتقال این نوع مواد در زمان کوتاه بسیار سخت و خطرناک است.»
سی‌ان‌ان برای اولین بار گزارش آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا را منتشر کرد و به نقل از مقامات ناشناس نوشت که تأثیر حملات آمریکا بر هر سه سایت - فردو، نطنز و اصفهان - تا حد زیادی به سازه‌های روی زمین محدود شده است که به شدت آسیب دیده‌اند، اما تاسیسات زیرزمینی چندان آسیب زیادی ندیده‌اند.
از سوی دیگر، دو نفر از افراد آگاه به گزارش آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا به سی‌ان‌ان گفتند که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران نابود نشده و سانتریفیوژها تا حد زیادی «دست‌نخورده» هستند.
همچنین تحلیلگران به خبرگزاری رویترز گفتند که اگر ارزیابی بر اساس تصاویر ماهواره‌ای باشد، میزان خسارت به تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم فردو آشکار نخواهد شد، چون این تاسیسات زیر سطح زمین و خارج از تصاویر ماهواره‌ای است.
چگونگی حمله آمریکا به فردو و نطنز
فردو یک تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم زیرزمینی بسیار مستحکم است که بنا به گزارش‌ها صدها متر در عمق کوه‌های شمال غربی ایران دفن شده است. نطنز نیز بزرگترین و مرکزی‌ترین مجتمع غنی‌سازی اورانیوم ایران است که شامل سالن‌های وسیعی از سانتریفیوژهاست و برخی از آنها زیرزمینی هستند. اصفهان نیز یک مرکز بزرگ تحقیق و تولید هستهای است که شامل تأسیسات تبدیل اورانیوم و کارخانه‌های تولید سوخت هستهای می‌شود.
براساس ادعای ترامپ، نیروهای آمریکایی ۱۴ بمب سنگرشکن ۳۰۰۰۰ پوندی (۱۳۰۰۰ کیلوگرمی) پرتاب کردند و همزمان زیردریایی‌های نیروی دریایی حملات موشکهای کروز را به سایت‌های نطنز و اصفهان هماهنگ کرده‌اند.
وزارت دفاع آمریکا هم گفته است که در این حمله از بمب نفوذگر عظیم GBU-57 (MOP) - قدرتمندترین بمب سنگرشکن در زرادخانه نظامی ایالات متحده با وزن تقریبی ۱۳۰۰۰ کیلوگرم (۳۰۰۰۰ پوند) - استفاده شده است.
رد ادعاهای آمریکا توسط سایر منابع
از سوی دیگر، پس از انتشار ارزیابی اولیه آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا توسط سی‌ان‌ان و نیویورک تایمز در خصوص از بین نرفتن تأسیسات هستهای فردو؛ آسوشیتدپرس هم براساس یک گزارش اطلاعاتی آمریکا نیز اعلام کرد حملات آمریکا آسیب قابل توجهی به برنامه هستهای ایران وارد نکرده، بلکه آن را چند ماه به تأخیر انداخته است.
روزنامه وال استریت ژورنال نیز با استناد به گزارش‌های اطلاعاتی اولیه تاکید کرد که حملات واشنگتن، برنامه هستهای ایران را فقط چند ماه عقب انداخته است.
همچنین شبکه ۱۳ تلویزیون عبری اسرائیل گزارش داد که منابع صهیونیستی به شبکه ABC اعلام داشتند: بررسی‌ها نشان می‌دهد نتایج حمله آمریکا به تاسیسات هستهای فردو ایران خوب نیست.
ترامپ دروغ می‌گوید؟
با توجه به رد ادعاهای ترامپ درباره نابودی تاسیسات هستهای فردو توسط بسیاری از منابع آمریکایی و حتی اسرائیلی، حال این جای سوال است که چرا ترامپ همچنان بر ادعای خود درباره نابودی کامل برنامه هستهای ایران تاکید دارد.
حتی «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز در موضع گیری جدید خود اعلام کرده است که ایران می‌تواند غنی سازی اورانیوم را تا چند ماه دیگر از سر گیرد. این موضع‌گیری درست در تقابل با ادعاهای ترامپ درباره نابودی کامل برنامه هستهای ایران است، پس اصرار ترامپ بر نابود کردن توان هستهای ایران ناشی از چیست؟
ترامپ بارها نشان داده است که به دنبال نشان دادن دستاوردهای بزرگ از خود است. او اکنون بمباران تاسیسات هستهای فردو در ایران را یک دستاورد بزرگ برای خود می‌داند و طبیعی است که با هر گزارشی که این دستاورد او را کوچک نشان دهد، مقابله خواهد کرد. کل دوران ریاست جمهوری او به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده است که منعکس کننده شکوه و جلال شخصیت قدرتمند خودش باشد و روایتی از رهبری شجاع، منحصر به فرد و پرقدرت را از ترامپ نشان دهد. لذا اطلاعاتی که با این افسانه در تضاد باشد ، مورد استقبال او قرار نمی‌گیرد.
این را نیز باید در نظر داشت که شاید ترامپ بدنبال دوری از درگیری پرهزینه دوباره با ایران است و علاقه‌ای به ورود به یک جنگ فرسایشی بی نتیجه با ایران ندارد. از این رو، رئیس جمهور آمریکا با ادعای دستیابی به اهداف در بمباران تاسیسات هستهای ایران و نابودی توان هستهای ایران تلاش دارد تا بهانه شروع یک جنگ دوباره را دور کند و دردسر یک جنگ جدید با ایران را متقبل نشود. در واقع هرگونه مدرکی مبنی بر اینکه ایران پس از حملات هوایی، توانایی از سرگیری برنامه هستهای خود را حفظ کرده است، یک سوال را مطرح خواهد کرد: آیا آمریکا باید دوباره از اقدام نظامی برای پایان دادن به برنامه هستهای ایران استفاده کند و قابلیت‌های ایران را با حملات بیشتری پاسخ دهد؟ این کار به طور بالقوه یک دوره شبه‌جنگ چند ساله با ایران را آغاز می‌کند که ترامپ هیچ تمایلی به آن ندارد و خطرات یک درگیری گسترده‌تر را افزایش می‌دهد. این وضعیت همچنین پایگاه طرفداران او در جنبش‌های انزواگرایی آمریکا را به شدت سست خواهد کرد و باعث رویگردانی حامیانش خواهد شد، چون رای دهندگان آمریکایی از ترامپ خواستار پرهیز از ورود به جنگ جدید در خاورمیانه و اقدامات پرهزینه نظامی در دیگر کشورها شده بودند و جنگ با ایران برخلاف خواست حامیان سنتی ترامپ است.
استیون کالینسون در یادداشتی در سی.ان.ان معتقد است که مسئله اساسی این است که آیا بمب‌های سنگرشکن که برای اولین بار در ایران استفاده شدند واقعاً به تأسیسات هستهای فردو که زیر صدها فوت سنگ و سیمان مدفون شده بودند، نفوذ کرده و سانتریفیوژهایی را که اورانیوم را می‌چرخانند، نابود کرده‌اند یا خیر؟ و مسئله مهمتر این است که آیا ترامپ واقعاً وظایف خود را به عنوان رئیس جمهور انجام می‌دهد یا فقط بدنبال جار و جنجال است؟
