الوقت- جنگ غزه هر چند در منطقه جغرافیایی کوچکی رخ می‌دهد اما تاثیرات قابل توجه سیاسی، امنیتی و اقتصادی آن بر منطقه و جهان انکارناپذیر است. این جنگ به دلیل حجم کشتارهای گسترده، به بلوک‌بندی‌های جدید سیاسی در منطقه هم کمک کرد. تشدید تنشها در دریای سرخ بین انصارالله یمن و ائتلاف آمریکا که بخشی از دامنه جنگ در غزه به حساب می‌آید، برخی کشورهای منطقه را به سمت همکاری بیشتر سوق داده است و قطار این همکاری از ایستگاه «ایران و مصر» شروع به حرکت کرده است.
در همین رابطه به گزارش برخی رسانه‌ها قاهره در حال انجام مذاکره با رهبران انصارالله یمن و مقامات ارشد ایرانی است که از طریق آن به دنبال کاهش تشدید نظامی در دریای سرخ از ترس آسیب بیشتر به ترافیک کشتی‌های تجاری از طریق کانال سوئز است که یکی از مهمترین منابع درآمدی مصر به شمار می‌رود و از زمان شروع درگیری‌ها در این پهنه آبی، تاثیر منفی بر اقتصاد مصر گذاشته است.
سایت عربی I24، روز دوشنبه در گزارشی تحلیلی ابعاد همکاریهای ایران و مصر و آثار منفی تنشها در دریای سرخ را مورد بررسی قرار داد و نوشت، تاثیر اقتصادی درگیری‌ها در دریای سرخ بر مصر سبب شد تا پوند این کشور به پایین‌ترین سطح خود برسد.
مصر که اقتصاد بحران زده‌ای در یک دهه گذشته داشته و بخش اعظم درآمدهای آن از تجارت در کانال سوئز تامین می‌شود نسبت به درگیری‌های دریای سرخ به شدت نگران است و تلاش می‌کند با کمک ایران به عنوان کشور ثبات ساز و تاثیرگذار در غرب آسیا، بر این بحران غلبه کنند.
از اینرو، اخباری مبنی بر سفر احتمالی حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه ایران به قاهره در چارچوب تلاش‌های رایزنی و بررسی راه‌های تقویت روابط مصر و ایران به گوش می‌رسد. ناظران بر این باورند که بازگشت روابط دیپلماتیک بین دو کشور یک تصمیم صرفاً مصری نیست، زیرا با مواضع منطقه‌ای و بین‌المللی مرتبط است. عربستان سعودی چندین ماه پیش اقدامات مشابهی را با ایران انجام داد و به دنبال آن کشورهای حوزه خلیج‌فارس در مسیر عادی سازی روابط با جمهوری اسلامی قرار گرفتند.
وعده‌های مصر به تهران
گزارش‌های غیررسمی رسانه‌ای حاکی از آن است که مصر طی گفتگوها با تهران تایید کرده که به هیچ اقدام بین‌المللی علیه انصارالله نمی‌پیوندد و برای آمریکا خطر راه‌حل نظامی را روشن کرده است. مصر اعتقاد دارد که باید یک راه حل دائمی برای علت اصلی بحران، یعنی جنگ جاری در غزه، پیدا کنند.
I24، همچنین در گزارش خود نوشت، انصارالله نیز به نوبه خود از اقدام مصر در عدم پیوستن به ائتلاف آمریکا قدردانی کرد و به طرف مصری اطمینان داد که تمایلی به گسترش دایره عملیات خود، به ویژه پس از حملات آمریکا و انگلیس ندارد و عملیاتش را فقط علیه کشتی‌هایی که به سمت سرزمین‌های اشغالی می‌روند یا مرتبط با تل‌آویو هستند ادامه خواهد داد.
گرمی روابط تهران- قاهره
اگرچه مقامات تهران سفر امیرعبداللهیان به قاهره را تایید و یا رد نکرده‌اند اما از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم، گشایش‌های زیادی در روابط دو کشور به وجود آمده که می‌تواند به چهار دهه قطع روابط دیپلماتیک خاتمه دهد.
موج آب شدن یخ ردر روابط دو کشور از سه سال پیش آغاز شد و عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر در حاشیه کنفرانس بین‌المللی بغداد در آگوست 2021 با وزیر خارجه ایران دیدار کرد. رئیس سازمان اطلاعات مصر و معاون رئیس جمهور ایران هم در نوامبر 2022 در حاشیه نشست آب و هوایی شرم الشیخ، باهم گفتگو کردند. همچنین، در تیرماه 1401 در سفر السیسی به مسقط، مقامات تهران و قاهره با میانجیگری عمان، در خاک این کشور بایکدیگر دیدار و درباره موضوعات مهم دوجانبه و منطقه‌ای گفتگو کردند.
کار به این دیدارهای محدود ختم نشد و پس از امضای توافق صلح بین ایران و عربستان در اسفند سال گذشته، صفحه جدیدی در روابط دو کشور گشوده شد و مقامات مصری آمادگی خود را برای ازسرگیری روابط با جمهوری اسلامی اعلام کردند و متعاقب آن وزارت گردشگری مصر خبر صدور ویزا برای گردشگران ایرانی را اعلام کرد. سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران هم یکی از اولین کسانی بود که به السیسی پس از پیروزی در دوره جدید ریاست جمهوری در دسامبر گذشته تبریک گفت.
برای ایران و مصر، عادی سازی روابط به معنای لغو یا حل و فصل همه اختلافات نیست، بلکه راهی برای تقویت منافع مشترک دوجانبه و منطقه‌ای است و باتوجه به اینکه جنگ غزه و تنشها در دریای سرخ در جریان است، دو طرف سعی دارند هر چه سریعتر روابط خود را برقرار کرده و با مشارکت همدیگر بتوانند از توسعه بحران در منطقه جلوگیری کنند.
I24، در ادامه گزارش خود نوشت: ایران تجدید روابط با یکی از بازیگران اصلی جهان عرب مانند مصر را یک دستاورد مهم سیاسی برای تغییر موازنه قوای منطقه‌ای و تقویت موقعیت خود در کشورهای عربی به ویژه کشورهای متحد آمریکا می‌داند.
ایران و مصر مخالف جدی جنایتهای رژیم صهیونیستی در غزه هستند و سعی دارند با تحت فشار قرار دادن این رژیم، به جنگ پایان داده و کمکهای بشردوستانه را به این باریکه تحت محاصره ارسال کنند. جنگ غزه به دلیل حجم جنایتهای صهیونیست‌ها، کشورهای اسلامی را در یک جبهه واحد قرار داده است و فرصت مناسبی را برای تهران و قاهره فراهم کرده تا با مشارکت سایر کشورهای منطقه، حلقه محاصره علیه دشمن اشغالگر را تنگتر کرده و آنرا منزوی کنند.
منافع اقتصادی
با تغییر و تحولات ژئوپلتیکی که در دو سال گذشته در عرصه بین‌المللی رخ داده است، نقش و جایگاه کشورهایی مانند ایران به عنوان حلقه اتصال شرق و غرب بیش از پیش برای جهانیان محرز شده است. بر اساس گزارش این سایت عربی، مصر تحت رهبری السیسی در تدوین جهت‌گیری‌های خود نسبت به ایران به ملاحظات و منافع اقتصادی اولویت زیادی می‌دهد و به دنبال سودآوری با دستیابی به بازده مالی در زمینه‌هایی مانند تجارت، افزایش حجم صادرات به بازار ایران و گردشگری است.
مصر آثار باستانی و اماکن گردشگری زیادی دارد که سالانه میلیونها نفر را از سراسر جهان برای دیدن این اماکن مذهبی و تاریخی جذب می‌کند و درآمدهای زیادی را از این طریق به خزانه این کشور تزریق می‌کند. بنابراین، سفر گردشگران ایرانی به مصر هم می‌تواند در رونق گردشگری در این کشور تاثیر مثبتی بگذارد.
آی 24 در ادامه گزارش خود در این باره نوشت: مصر تمایل دارد تا ایران در آینده نزدیک برای اجرای پروژه‌های بازسازی در عراق و سوریه که مناطق تحت نفوذ ایران محسوب می‌شوند از قاهره حمایت کند.
در زمینه همکاری در زمینه انرژی، مصر به کمک ایران برای بهره‌مندی مشترک از ظرفیت‌های سوریه و لبنان در استخراج گاز در شرق مدیترانه چشم دوخته و قاهره نیز می‌تواند با واسطه عراق نفت ایران را خریداری کند.
در سطح امنیتی، مصر می‌خواهد با کمک ایران به تنشها در دریای سرخ پایان داده و با حفظ ثبات و امنیت در این شاهراه تجاری، درآمدهای ارزی خود از مسیر کانال سوئز را تدام بخشد. درآمد مصر از کانال سوئز در سال مالی گذشته به 9.4 میلیارد دلار رسید و بر اساس برآوردهای انجام شده اگر تنشها در فلسطین پایان یابد، در سال جاری این رقم به 11 میلیارد دلار خواهد رسید.
مقامات مصری به خوبی می‌دانند که ایران بزرگترین حامی و متحد انصارالله در منطقه به شمار می‌رود و سعی دارند با کمک تهران، از ادامه تجارت خود از دریای سرخ اطمینان حاصل کنند. هر چند عملیات انصارالله علیه هیچ کشوری جزء رژیم صهیونیستی و هم‌پیمانان غربی آن نیست، با این حال وجود ناامنی در دریای سرخ، ناخودآگاه بر روند تجارت تاثیر منفی خواهد گذاشت. البته مقامات صنعا بارها تأکید کرده اند که مسبب اصلی نامنی و بی‌ثباتی در دریای سرخ آمریکا و رژیم صهیونیستی هستند که بر آتش تنشها در منطقه می‌دمند و با توقف جنایات تل‌آویو در غزه، ثبات مجددا به این شاهراه تجاری بازخواهد گشت.
از طرفی، ایران هم منافع اقتصادی در بهبود روابط با مصر دارد و فرصتی را برای گسترش روابط اقتصادی و تجاری در منطقه و افزایش صادرات به مصر فراهم می‌کند و توسعه روابط با مصر در شمال آفریقا، در خنثی سازی آثار تحریم‌های غرب علیه جمهوری اسلامی هم موثر خواهد بود.
چالش‌های پیش روی آشتی دو کشور
به رغم آمادگی تهران و قاهره برای عادی سازی روابط اما چالشهایی هم در این مسیر وجود دارد. در ادامه گزارش این رسانه عربی آمده است، رویکرد اساسی مصر برای عادی سازی با ایران محافظه کارانه باقی مانده و متغيرهای بين‌المللی و منطقه‌ای حاكم است. تحليلگران بر اين باورند كه ادامه گام‌های نزديک شدن و عادی‌سازی روابط مصر با ايران به دو متغير اصلی بستگي دارد: اول: موفقیت تجربه عربستان و ایران در روند از سرگیری روابط، قاهره را تشویق به برداشتن گامی مشابه و روندهای ناشی از آن در سیاست منطقه‌ای ایران می‌کند. دوم: چراغ سبز آمریکا و اسرائیل؛ زیرا فرض بر این است که مصر روابط خود را با ایران عادی نخواهد کرد تا زمانی که مطمئن شود این مسئله به بحرانی در روابط خود با ایالات متحده یا رژیم صهیونیستی منجر نمی‌شود.
حال اولاً با شروع جنگ در غزه و کشیده شدن دامنه بحران به دریای سرخ که منافع اصلی تجاری و نفتی عربستان را به طور بالقوه خطر می‌اندازد، روند تحولات نشان داده رویکرد معقولانه ریاض در کنار کشیدن از درخواست‌های واشنگتن برای مواجهه نظامی با انصارالله و حفظ توافقات و مذاکرات آتش بس با صنعا، توافق تهران - ریاض استحکام خود در اولین چالش بزرگ را نشان داد و ثانیاً تنش‌آمیز شدن روابط مصر و رژیم صهیونیستی به دلیل جنگ غزه و تلاش رژیم برای کوچاندن ساکنان آن و تغییر واقعیت‌های تاریخی منطقه از طریق کاربرد زور به نزدیک شدن بیشتر مواضع تهران و قاهره در این مسئله مهم اسلامی - عربی انجامیده است.
روزنامه «یدیعوت آحارنوت» روز دوشنبه در گزارشی با عنوان «مصر و ایران در سایه جنگ غزه به یکدیگر نزدیک می‌شوند»، نسبت به این مسئله هشدار داد. به نوشته این روزنامه صهیونیستی، «آنچه در منطقه رخ می‌دهد، روابط مصر و ایران را به دلیل منافع مشترک دو کشور و به دلیل اینکه ایران بازیگری اصلی در منطقه به حساب می‌آید، تقویت می‌کند».
نگرانی صهیونیست‌ها
بدون تردیک نزدیک شدن ایران به مصر بیخ گوش سرزمین‌های اشغالی تهدید بزرگی برای صهیونیست‌ها به شمار می‌رود. از دیدگاه رژیم صهیونیستی، موضوع بازسازی روابط میان مصر و ایران به منافع حیاتی آن لطمه وارد می‌کند. رژیم صهیونیستی با نگرانی پروژه تنش‌زدایی در روابط ایران با کشورهای عربی را دنبال می‌کند، زیرا به ایران کمک می‌کند تا نفوذ خود را در منطقه افزایش دهد و برنامه اسرائیل برای عادی سازی روابط با کشورهای عربی را به چالش خواهد بکشد. جنگ اخیر غزه، کشورهای عربی را از مسیر عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی دور کرده ولی به جای آن همگرایی عربی-ایرانی را تقویت کرده است که در تضاد با برنامه‌های تل‌آویو در منطقه است.
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر صهیونیستی و دیگر تندروهای دولت مدعی هستند که حضور ایران در مصر، به تقویت گروه‌های مقاومت در غزه منجر خواهد شد و متعاقب آن تهدیدات علیه شهرک‌نشینان صهیونیستی دهم افزایش خواهد یافت. بنابراین، با تحولاتی که پس از جنگ غزه در منطقه رخ داد، برقراری روابط دیپلماتیک تهران-قاهره به کابوسی برای سران تل‌آویو تبدیل شده و بعید نیست که آنها در این مسیر کارشکنی کنند.
