الوقت- درحالی که پس از سالها هرج و مرج و بی‌ثباتی، عراق در آرامشی نسبی به سر می‌برد اما به نظر می‌رسد آمریکا دوباره خوابهای آشفته‌ای را برای این کشور دیده است. با اینکه گروههای مقاومت و رهبران سیاسی و بخش زیادی از مردم عراق، خواستار خروج اشغالگران آمریکایی هستند، اما مقامات کاخ سفید بدون اعتنا به این هشدارها، دنبال تحکیم جای پای خود هستند.
در همین رابطه، کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان روز چهارشنبه (٢١ ژوئن) اصلاحیه‌ای توسط دان بیکن، قانونگذار جمهوریخواه را به تصویب رساند که از انتقال سامانه‌های پدافند هوایی به دست پیشمرگه‌های کُرد عراق حمایت می‌کند. بیکن به وبسایت «میدل‌ایست‌آی» گفت که اصلاحیه مزبور از حمایت قوی دوحزبی برخوردار است و دولت آمریکا را ملزم می‌کند برنامه‌ای برای آموزش و مجهز کردن نیروهای پیشمرگه و نیز نیروهای امنیتی عراقی علیه حملات موشکی، راکتی و پهپادی ایران آماده و اجرا کند.
به گفته جاناتان لُرد، تحلیل‌گر مسائل خاورمیانه از مرکز امنیت آمریکای جدید، پیشمرگه‌های کُرد در حال حاضر ماهانه ۲۰ میلیون دلار مقرری از پنتاگون دریافت می‌کنند و تجهیز پیشمرگه‌ها به سامانه‌های پدافند هوایی ممکن است موجب محدودیت در عرضه تسلیحاتی شود، زیرا دیگر متحدان واشنگتن هم به دنبال تسلیحات هستند. طبق طرح پیشنهادی توسط کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان، ۸۶۶ میلیارد دلار بودجه سال مالی ۲۰۲۴ برای مصارف نظامی ایالات متحده خواهد بود. این طرح با ۵۸ رای موافق در برابر یک رای مخالف به تصویب کمیته نیروهای مسلح مجلس نمایندگان رسید و در مرحله بعد باید به صحن کنگره برود.
تحرکات جدید آمرکیا در اقلیم کردستان درحالی است که مقامات آمریکایی ماه گذشته انتقال سیستم دفاع موشکی هیمارس به مناطق تحت کنترل کردهای سوریه را تایید کردند. انتقال این سامانه ها به اقلیم شمال عراق میتواند با اهداف مختلفی صورت بگیرد بویژه در شرایطی که مقامات نظامی آمریکایی بارها هشدار داده اند این کشور طی سالهای اخیر برتری هوایی گذشته خود را در برابر محور مقاومت از دست داده است.
واکنش تند عراقیها
از آنجا که با تقویت حضور و نقش‌آفرینی گروههای مقاومت در پارلمان و کابینه عراق نگاه بدبینانه به برنامه‌ها و مداخلات آمریکا در بغداد به طور چشمگیری افزایش یافته است، لذا با برملا شدن طرح جدید واشنگتن بسیاری از سیاسیون بغداد نسبت به آن واکنش تندی نشان داده‌اند.
جاسم الموسوی، یکی از نمایندگان پارلمان عراق تاکید کرد:«تصمیم آمریکا مبنی بر مسلح کردن نیروهای پیشمرگ و فروش سلاح‌های دفاع هوایی به آنها، نقض قوانین بین‌المللی به شمار می‌رود و هیچکدام از گروههای داخلی حق ندارند با دیگر کشورها به صورت مستقیم و به دور از اطلاع و حضور دولت مرکزی، تعامل داشته باشند». این نماینده عراقی تاکید کرد:«دولت عراق باید برای توقف این اقدام آمریکا از طریق کانال‌های دیپلماتیک وارد عمل شود. زیرا، مسلح کردن اقلیم کردستان به مثابه مداخله در امور داخلی عراق از سوی آمریکا به شمار می‌رود». الموسوی خاطرنشان کرد:«ما برای مطرح کردن این موضوع در نهادهای سیاسی ذی ربط برای دستیابی به یک موضع یکپارچه علیه این توافق میان آمریکا و اقلیم کردستان تلاش می‌کنیم».
عباس المالکی، عضو ائتلاف دولت قانون عراق نیز در سخنانی گفت:«ارتباط آمریکا با اربیل به صورت مستقل از دولت مرکزی عراق، باعث تشدید شکاف داخلی در این کشور می‌شود. آمریکا از طریق موافقت با فروش سلاح‌های دفاع هوایی به اربیل، حاکمیت عراق را نقض کرده است. چنین اقدامی بدون در نظر گرفتن دولت مرکزی، باعث از بین رفتن ثبات کشور می‌شود و واشنگتن تلاش دارد استقلال عراق و امنیت داخلی این کشور را هدف قرار دهد».
المالکی تصریح کرد:«همکاری آمریکا با جریان‌های داخلی محلی بدون در جریان گذاشتن دولت مرکزی، باعث می‌شود اوضاع داخلی عراق به سمت شکاف‌ها و اختلافات بیشتر حرکت کند. اگر عراق تصمیم بگیرد گروههای داخلی آمریکا را با سلاح‌های مختلف تقویت کند، آیا واشنگتن این مسئله را می‌پذیرد؟». وی بیان کرد:«آمریکا باید به حاکمیت ملت‌ها و کشورها بر اساس قوانین بین‌المللی احترام گذاشته و در تعاملات خود با جریان‌های داخلی، از طریق دولت مرکزی عراق عمل کند».
عقیل الطائی، کارشناس امنیتی و نظامی عراق نیز در این خصوص گفت:«آمریکا قصد دارد با ارائه سلاح‌های دفاع هوایی، نیروهای پیشمرگ را تقویت کند تا علیه دولت مرکزی اقدام کنند. چطور است که آمریکا به عراق سلاح نمی‌دهد اما در مقابل، دست به چنین کاری می‌زند. این اقدام آمریکا، برای عراق بسیار خطرناک است و دولت و پارلمان عراق باید موضع محکمی در قبال این حرکت واشنگتن اتخاذ کنند».
تجهیز کردها به سامانه پدافند هوایی، درحالی است که واشنگتن در اوج اشغالگری داعش در عراق، به بهانه‌های مختلف از دادن سلاح به بغداد خودداری کرد و همین تعلل‌ها سبب شد تا راه اشغالگری تکفیریها باز شود و تنها زمانی که داعش در حال شکست بود، در اواخر 2015 چند فروند جنگنده اف-16 از رده خارج شده را به دولت عراق تحویل داد که این جنگنده‌ها از همان ابتدا زمینگر شدند و به کار عراقیها نیامدند. به گفته منابع امنیتی عراق، جنگنده‌های اف-16 به دلیل عدم تامین مناسب قطعات و البته نبود کارشناسان کافی در بخش زمینی، تقریبا به وضعیت غیرعملیاتی درآمده‌اند تا مشخص شود ارتش آمریکا به گونه‌ای برنامه‌ریزی کرده که نیروی هوایی عراق بدون اجازه آنها امکان عملیات نداشته باشد.
از بین بردن تهدیدات علیه اقلیم
آمریکا بیش از آنکه با دولت مرکزی عراق تعامل و همکاری نظامی داشته باشد، با اقلیم کردستان زد و بند می‌کند تا با تقویت کُردها، دولت مرکزی را تحت فشار قرار داده و امتیازات سیاسی و امنیتی بگیرد. استقرار سامانه پدافند هوایی در خاک اقلیم، در شرایطی است که در دو سال گذشته حملات موشکی و پهپادی به تاسیسات گاز و پایگاههای آمریکا واقع در اربیل انجام شده است که مقامات واشنگتن گروههای مقاومت را مسبب این عملیات می‌دانند.
در این رابطه، در آبان سال گذشته حملات راکتی به کنسولگری آمریکا در اربیل انجام شد که یک کارمند آمریکایی کشته شد و ادامه این نوع حملات، مقامات واشنگتن را نگران کرده است. از سوی دیگر، در تیرماه و مهرماه سال گذشته حملات موشکی به میدان گازی «خورمور» در استان سلیمانیه انجام شد که نگرانیها را نسبت به وقفه استخراج و صادرات گاز ایجاد کرده بود. در آن برهه مقامات عراقی بر این باور بودند که طرحی از سوی آمریکا برای فروش گاز عراق به اسراییل توسط حکومت اقلیم کردستان وجود دارد.
بنابراین، آمریکا به بهانه مقابله با این تهدیدات موشکی و دفاع از مراکز دیپلماتیک و امنیت تاسیسات گازی اقلیم، سامانه پدافندی را در دست بررسی دارد.
از طرفی، اقلیم کردستان در سالهای اخیر با دولت مرکزی درباره موضوعات سیاسی و صادرات منابع نفت دچار چالش شده است، لذا واشنگتن با این اقدام سعی دارد وزن کردها را در برابر بغداد تقویت کند. اقدامی که میتواند تنش بین اربیل و بغداد را تشدید کرده و فضای داخلی را متشنج کند. رهبران اقلیم در سالهای اخیر با تبعیت از سیاستهای واشنگتن، اجازه نداده‌اند نیروهای ارتش و حشدالشعبی برای مقابله با گروههای تجزیه طلب در مناطق تحت کنترل اربیل وارد شوند و هر چه توازن نظامی به نفع اربیل باشد، صف‌آرایی در برابر دولت مرکزی هم بیشتر خواهد شد.
مقابله با قدرت موشکی ایران و مقاومت
باتوجه به اینکه نوک حمله هر گونه ماجراجویی نظامی آمریکا در خاک عراق علیه ایران و گروههای مقاومت است، طرح جدید هم از این قاعده مستثنی نیست. آمریکاییها همواره ایران را به بی‌ثبات سازی در عراق متهم کرده و تلاش می‌کنند با استقرار تجهیزات جدید نظامی در اقلیم، تحرکات تهران را با دقت زیر نظر بگیرند. سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ماههای گذشته برای مقابله با گروههای تجزیه طلب کُرد در اقلیم کردستان که قصد ناامن کردن مرزهای ایران را داشتند، چندین حمله موشکی را علیه مواضع این گروهها انجام داد که واشنگتن نسبت به این مسئله واکنش نشان داده و مدعی شد که این نقض تمامیت ارضی عراق به شمار می‌رود.
از اینرو، آمریکا برای مقابله با تهدیدات موشکی و پهپادی ایران، در سودای تجهیز اربیل به سامانه پدافندی است. اما ناگفته نماند که ایران در عرصه موشکی و پهپادی به مرحله‌ای از توانمندی رسیده است که حتی سامانه‌های پدافندی آمریکا هم نمی‌توانند کاری انجام دهند و خود مقامات کاخ سفید هم به آن معترف هستند و وقامات نظامی ایران هشدار داده اند که اگر تهدیداتی از سوی اقلیم علیه تمامیت ارضی ایران صورت گیرد، با قدرت هر چه تمام به آن پاسخ داده خواهد شد و هیچگونه ملاحظه و مماشاتی در کار نیست.
همچنین گروههای مقاومت عراق هم که تهدید جدی برای منافع آمریکا به شمار می‌روند موفقیتهای زیادی در عرصه موشکی و پهپادی داشته‌اند و هر از گاهی حملاتی را به مواضع نیروهای آمریکایی انجام می‌دهند. لذا، واشنگتن که بسیاری از پایگاههای خود را در عراق تعطیل کرده و عمدتا در پایگاه عین‌الاسد و اربیل مستقر است، قصد دارد با تهدیدات از جانب این گروهها علیه اربیل و پایگاههای خود مقابله کند.
هر چند احتمال کمی وجود دارد که واشنگتن سامانه پیشرفته پاتریوت را در خاک اقلیم مستقر کند اما پیش‌بینی می‌شود سامانه‌های کوتاه برد با حسگر و رادارهای پیشرفته را در این منطقه مستقر کند. زیرا، اساسا این طرح بر علیه حملات ایران و گروههای مقاومت داخل عراق برنامه‌ریزی شده و سامانه‌های کوتاه برد هم میتواند اهداف واشنگتن را تامین کند.
گرچه مقامات کاخ سفید اینگونه اقدامات را با هدف کمک به ثبات و امنیت عراق توجیه می‌کنند، اما این مسئله چالشهای امنیتی را افزایش داده و عراق را دوباره به مسیر بی‌ثباتی و هرج و مرج سوق خواهد داد.
