الوقت- شمال سوریه آبستن تحولات و رویدادهای جدیدی است که نشانه‌های آن روز به روز بیشتر می‌شود. در حالی که دولت ترکیه در روزها و هفته‌های اخیر سیگنال‌هایی مبتنی بر آمادگی برای تغییر در رویکرد چندین ساله تخاصم حداکثری با دولت سوریه و آغاز مذاکرات با دمشق از خود صادر کرده است اما به طور همزمان و در حوزه تحرکات نظامی، ارتش ترکیه با انجام عملیات‌هایی در دو روز گذشته نشان داده است که علی رغم مخالفت‌های شدید طرف‌های مذاکرات آستانه و تهدیدات دولت سوریه به دنبال انجام برخی پیشروی‌ها در خاک این کشور می‌باشد.
پایگاه کردزبان «باس‌نیوز» روز جمعه گذشته اعلام کرد که ده‌ها تن از عناصر و فرماندهان قسد در حملات پهپادی دو هفته اخیر کشته شده‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر سوریه نیز با انتشار خبری اعلام کرده که حملات به مواضع نیروهای قسد در هفته‌های اخیر شدت گرفته است.
همچنین منابع محلی به خبرنگاران سانا در الحسکه و الرقه اعلام کرده‌اند که نیروهای ترکیه‌ای از طریق بلندگوها در مساجد شهرهای مرزی اطراف شهر جرابلس در ریف حلب به شهروندان هشدار داد و از آنها خواسته در راستای آماده سازی برای آغاز حمله ترکیه به اراضی سوریه، در منازل خود باقی بمانند.
این هشدار ارتش ترکیه همزمان با پرواز گسترده پهپادهای ترکیه‌ای در حریم هوایی شهرهای مرزی و همچنین بسیج گسترده نیروهای ترکیه‌ای در اکثر مناطق مرزی شهرهای الحسکه، الرقه و حلب بوده است.
این اقدامات نظامی در شرایطی روی می‌دهد که مولود چاوش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه، روز سه‌شنبه گذشته در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای لتونیایی خود در آنکارا مجدداً خواهان گفتگوهای میان مخالفان مسلح و دمشق شد. او اظهار داشت: «تمامی طرف‌ها باید بر سر میز مذاکره بنشینند و به جنگ در سوریه پایان دهند».
قمار اردوغان در سوریه
با گذشت نزدیک به دو ماه از اظهارات اردوغان در مورد عملیات نظامی در شمال سوریه، واضح است که آنکارا همچنان از سردرگمی تاکتیکی، سوء مدیریت بیانیه‌های متناقض دولت و ناتوانی در توسعه استراتژی‌ها و برنامه‌های مؤثر برای متقاعد کردن طرف‌های آستانه به همراهی با جاه‌طلبی های توسعه طلبانه خود در سوریه رنج می‌برد.
بر این اساس از یکسو اردوغان به دنبال راهی برای منحرف کردن افکار عمومی از مشکلات اقتصادی داخلی با یک ماجراجویی جدید در سوریه و دستاوردسازی برای مواجه با مخالفان در انتخابات سال 2030 است. بازگشت سه و نیم پناهنده سوری مقیم خاک ترکیه به کشورشان هم می‌تواند به کاهش بار هزینه‌های اقتصادی بر دوش دولت کمک کند و هم طرح امنیتی ایجاد منطقه حائل 30 کیلومتری با کردهای سوریه از طریق اسکان این پناهجویان در مناطق تحت کنترل مخالفان مورد حمایت آنکارا را پیش برد.
مورات یشیلتاش، تحلیلگر ستا، یک اندیشکده ترکیه ای که با اردوغان و دولت او ارتباط نزدیک دارد، تخمین می زند که مداخله در سوریه سالانه حدود 2 میلیارد دلار برای آنکارا هزینه دارد. بر اساس آمار این تحلیلگر ترکیه 4000 تا 5000 نیرو در مناطق تحت کنترل خود و حدود 8000 سرباز در اطراف ادلب دارد.
از طرف دیگر اما چالش‌های پیش روی اردوغان که کم هم نیستند، موجب شده تا او یک مانور سیاسی در مواجهه با مخالفان و دولت دمشق را نیز لازم ببیند.
در پی روند پیروزی‌های دولت سوریه بر تروریست‌ها و برگزاری انتخابات ریاست جمهوری که مشروعیت نظام را تثبیت کرد، ترکیه اکنون فهمیده است که دیگر از مخالفان مسلح نمی‌توان به عنوان ابزاری برای تضعیف و سرنگونی نظام سوریه استفاده کرد بلکه باید به دنبال راهی برای آوردن مخالفان بر پای میز مذاکره با دولت و بهره‌برداری از این وضعیت برای مقابله با کردها بود. بویژه اینکه چندپارگی، شکست و درگیری درون جناحی میان جبهه تروریست‌ها در ادلب موجب تضعیف آنها شده است.
درگیری اخیر هیئت تحریر الشام با رقبا به ویژه جبهه آزادیبخش ملی ، عزم آنکارا را برای اتخاذ سیاست های انحلال و ادغام تروریست‌ها در شکلی جدید افزایش داده است که هم تکثر این نهادها را از بین ببرد و هم شناسایی بین المللی تحریرالشام به عنوان یک گروه تروریستی از سوی جامعه بین المللی را دور بزند.
همچنین نباید از یاد برد که در ماه‌های اخیر خشم و نارضایتی مردم ادلب و دیگر مناطق تحت کنترل تروریست‌ها در محدوده عملیات سپر فرات و شاخه زیتون از تخلفات، فساد گسترده، بدتر شدن خدمات، گرانی و گسترش بیکاری و ناامنی بیشتر شده و با سردادن شعارهایی علیه اشغالگری ترکیه همراه بوده است.
حتی اکنون مخالفان هم به جمع شعاردهندگان علیه ترکیه اضافه شده اند به صورتی که پس از موضع‌گیری‌های ایخر وزیر خارجه ترکیه در مورد روابط با دمشق، در تظاهرات در مناطق شمال سوریه که شامل شهرهایی مانند اعزاز، عفرین، جرابلس و ادلب بود، شعارهای « «ضامن، نه متولی، (با اشاره به نقش ترکیه به عنوان ضامن آتش بس در مناطق شمال سوریه) داده شد.
همچنین در بعدی دیگر این واقعیت که اکنون در صحنه داخلی ترکیه هم بیشتر مخالفان اردوغان خواهان ارسرگیری روابط با دمشق و تسریع در روند بازگرداندن پناهجویان به خانه‌هایشان هستند بر سیاست‌های دولت تأثیرگذار بوده است.
با این وصف، تحرکات دولت ترکیه و اردوغان نشان می‌دهد که آنکارا به دنبال انتخاب یکی از دو مسیر الزام‌آور کنونی برای نجات از مشکلات نیست بلکه به در پیش گرفتن همزمان هر دو سیاست چشم دوخته است که بیشتر شبیه یک قمار خواهد بود که ممکن است چهره سیاست‌های شکست‌آلود چندین ساله اردوغان در سوریه را نه تنها ترمیم نکند بلکه بر شدت آن بیافزاید.
آتش‌بازی خطرناک ترکیه با حفظ خطوط قرمز
اردوغان در ماه ژوئن به نمایندگان پارلمان گفت که در حال برنامه ریزی "مرحله جدیدی" از اجرای طرح ایجاد "منطقه امن" به عمق 30 کیلومتر در خاک سوریه برای بیرون راندن شبه نظامیان کرد از منبج (شهری استراتژیک در غرب رود فرات) و تل رفعت (در غرب) است.
وی گفت: ما تل رفعت و منبج را از وجود تروریست ها پاکسازی می کنیم و همین کار را با سایر مناطق نیز گام به گام انجام خواهیم داد». با این حال نتایج نشست آستانه و تحرکات میدانی دولت سوریه و ارتش روسیه مانعی جدی در راه تحقق این وعده اردوغان شده است.
در مورد احتمال قطع شدن جاده بین المللی "M5" در این عملیات، این امر آنکارا و گروه‌های ترویستی تحت حمایت آن را در مقابل نیروهای روسیه قرار می دهد، زیرا مسکو این جاده‌ها را در حوزه نظارتی خود قرار داده است در صورت قطع شدن آن سکوت نخواهد کرد.
شایان ذکر است که در دور ششم «گفتگوهای آستانه» در سپتامبر 2017 مرزهای چهارمین منطقه «کاهش تنش» ترسیم شد که شامل استان ادلب به همراه بخش‌هایی از حومه حلب و حماه می‌شد.
بنابراین این امکان وجود دارد که عملیات نظامی از سمت غرب به مرزهای اداری با استان حماه محدود شود، یعنی منطقه ای که بیش از 20 کیلومتر مربع باشد و بخش بیشتر عملیات را نیروهای نیابتی و ترویست‌های ارتش ملی به دست گیرند. چندی پیش در روز عید قربان، ابومحمد الشام رهبر گروهک «حیات» ، در دیدار با «حکومت نجات» تحت کنترل ترویست‌های « تحریر الشام» (جبهه النصره سابق) با اعلام اینکه مناطقی وجود دارد که به زودی توسط مخالفان کنترل خواهد شد، بر این روایت تأکید کرد و از «دولت نجات» خواست تا طبق ادعای خود آماده ارائه خدمات در آن مناطق باشد. که البته همچنان این وضعیت نیز احتمال درگیری با ارتش سوریه و همچنین واگذاری مناطق نزدیک به جبهه درگیری از سوی کردها به نیروهای ارتش سوریه را منتفی نمی‌کند. موضوعی که می‌تواند به آتش جنگی مهارنشدنی تبدیل شود. حال باید منتظر ماند و دید که چه تحولاتی در روزهای آینده روی خواهد داد.
