الوقت- زمانی كه بحران سوریه شروع شد تركیه با محاسبات اشتباه خود سیاستی را در پیش گرفت كه هم اكنون به ظهور گروه‌های تروریستی همانند داعش و جبهه النصره شاخه سوری القاعده و الحرار الشام منجر شده است. هر چند این گروه آخری تلاش زیادی می‌كند كه خود را میانه رو و متفاوت از دو گروه اول نشان دهد اما تحلیلگران معقتدند كه الحرار الشام نیز كم و بیش از اندیشه‌های سلفی وهابی پیگیری می‌كند كه داعش و القاعده نیز از آن پیروی می‌كنند.
پس از گذشت نزدیك به پنج سال از بحران سوریه نه تنها در سطح میدانی تلاش‌های تركیه به نتیجه نرسیده بلكه با شروع دور جدید مذاكرات سیاسی، آنكارا تمامی سرمایه‌های خود را كه شامل این گروهها هستند در حال از دست دادن می‌بیند. دور جدید مذاكرات سیاسی كه پس از ورود تمام عیار روسیه به جنگ تروریسم در سوریه شروع شده، تمركز خود را بر مبارزه با تروریسم گذاشته است، مسئله‌ای كه به هیچ وجه خوشایند رجب طیب اردوغان نبوده است.
اردوغان همواره تلاش كرده است كه براندازی دولت بشار اسد را مهم ترین اولویت سیاست‌های متحدان غربی خود در سوریه قرار دهد. اما با حملات اخیر داعش در پاریس، پایتخت فرانسه، غرب اولویت خود را بر مبارزه با داعش و تروریسم گذاشته است و كشورهای اروپایی و آمریكا به صورت علنی از خواسته خود مبنی بر كناره گیری بشار اسد عقب نشینی كرده‌اند.
همزمان با این تحولات فرانسوا اولاند تلاش می‌كند پس از حملات پاریس ائتلافی خارج از ناتو برای مبارزه با داعش تشکیل دهد و برای دستیابی به این هدف به واشنگتن و مسكو رفت تا با رهبران روسیه و آمریكا درباره چگونگی هماهنگ كردن تلاش‌ها علیه تروریسم گفت‌وگو كند.
در پی این تحولات برای اولین بار امیدهای جدی برای شكل‌گیری ائتلاف جهانی علیه تروریسم با شركت بازیگران مهم منطقه‌ای و بین المللی ایجاده شده است، مسئله‌ای كه قطعا برخلاف خواست آنكارا بوده و اردوغان تمام رویای‌های خود را در سوریه در حال نابود شدن می‌بیند.
در چنین شرایطی رئیس جمهور تركیه كه بنابر گفته بعضی ناظران ارتباط خود را با واقعیت از دست داده است، تصمیم گرفت یك جنگنده روسی را سرنگون كند تا از این طریق تلاش‌های شكل گرفته اخیر برای مبارزه با تروریسم را منحرف كند و روسیه را در مقابل ناتو قرار دهد.
تركیه بلافاصله پس از این اقدام مثل بچه‌ای كه كار خطایی كرده و از ترس مواخذه شدن به پدر و مادر خود رجوع می‌كند از ناتو درخواست نشست اظطراری كرد. هر چند این سازمان در ظاهر تلاش كرد تا همچنان موضع ثابتی در دفاع از اعضای خود بگیرد اما گزارش‌ها و اظهارات بعضی مقامات غربی نشان می دهد كه نگرانی جدی درباره ادامه اقدامات خطرناك اردوغان برای صلح و ثبات جهانی وجود دارد و بعضی نمایندگان كشورهای اروپایی در نشست اضطراری اخر هفته گذشته خود، ماجراجویی خطرناك آنكارا را مورد شماتت قرار داده‌اند.
موضع ناتو و واكنش‌های شدید و چندجانبه‌ای كه روسیه علیه تركیه اتخاذ كرد، شاید آخرین چیزی بود كه آنكارا آن را پیش‌بینی می‌كرد. مواضع یكی دو روز اخیر مقامات تركیه نشان می‌هد كه آنها احساس انزوا می‌كنند و سعی دارند به طریق مختلف اقدام خود را توجیه و تنش را كاهش دهند. اردوغان روز گذشته مدعی شد كه نظامیان این كشور نمی‌دانستند كه خلبان هواپیمای ساقط شده روسی است و « گرنه طوری دیگری رفتار می‌كردند.» احمد داووداغلو نخست وزیر تركیه نیز طی یادداشتی در تایمز لندن بار دیگر تاكید كرد كه كشورش به دنبال تنش با روسیه نیست.
محمد بابایی
