افغانستان در حال حاضر به ارسال سریع و مداوم کمک‌های بشردوستانه نیاز دارد و همین موضوع در اولویت اصلی نشست سازمان همکاری اسلامی بود. طبیعتاً اتخاذ تصمیمات جدی و عملیاتی در این رابطه نقش این سازمان را در تحولات افغانستان برجسته خواهد کرد.
به گزارش «الوقت» در حالی که با شکل‌گیری وضعیت بی ثباتی سیاسی در افغانستان پس از خروج نیروهای خارجی و تسلط طالبان بر کابل، اکنون شرایط اقتصادی و معیشتی سخت حاکم بر این کشور فقیر و توسعه‌نیافته، موجب نیازمندی شدید به رسیدگی فوری بین المللی برای جلوگیری از تشدید بحران دامنه‌دار در افغانستان شده است، در این میان روز گذشته نشست فوق العاده سازمان همکاری اسلامی با محوریت مسائل افغانستان در اسلام آباد تشکیل شد.
این نشست «فوق العاده» با پیشنهاد عربستان سعودی، رئیس کنونی اجلاس سازمان همکاری اسلامی تشکیل شده است، با حضور وزرای خارجه کشورهای عضو و ناظران برگزار گردید. ناظران نشست شامل دعوت‌شدگان ویژه از سازمان ملل، مؤسسات مالی بین‌المللی، و برخی از کشورهای غیرعضو، از جمله ایالات متحده، بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه، آلمان، ایتالیا و ژاپن و همچنین اتحادیه اروپا بودند.
نشست‌های فوق العاده کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی به فراخور تحولات مهم بین‌المللی بویژه در ارتباط با جهان اسلام، به درخواست اعضا و تصویب اکثریت صورت می‌گیرد. جالب توجه آنکه اولین نشست فوق العاده شورای وزیران خارجه سازمان همکاری اسلامی، در ژانویه 1980 در اسلام آباد، نیز برای بررسی وضعیت افغانستان برگزار شد.
اکنون مهمترین سوالی که مطرح میباشد این است که نشست اسلام آباد چگونه می‌تواند تسهیل کننده شرایط مقابله با بحران و بی ثباتی در افغانستان باشد و آیا با توجه به ترکیب حضور بازیگران رقیب در تحولات افغانستان، می‌توان انتظار تحقق چنین نتایجی از نشست کنونی را داشت؟
اولویت ارسال کمک‌های بشردوستانه
افغانستان در حال حاضر به ارسال سریع و مداوم کمک‌های بشردوستانه نیاز دارد و همین موضوع در اولویت اصلی نشست سازمان همکاری اسلامی بود. طبیعتاً اتخاذ تصمیمات جدی و عملیاتی در این رابطه نقش این سازمان را در تحولات افغانستان برجسته خواهد کرد.
حدود 80 درصد بودجه دولت سابق افغانستان از کمک های انکشافی بین المللی تامین می شد و این حمایت دولت در حال حاضر عمدتاً به حالت تعلیق درآمده است. طبق دفتر هماهنگی کمک های بشردوستانه سازمان ملل متحد (UNOCHA) تا کنون در سال جاری، حدود 1.6 میلیارد دلار (1.36 میلیارد پوند) به افغانستان ارائه شده است .
بانک جهانی می گوید که کمک کنندگان بین المللی همچنین موافقت کرده اند که 280 میلیون دلار از یک صندوق منجمد به خدمات غذایی و صحی در افغانستان انتقال دهند. اما به گفته UNOCHA که برآورد می کند برای سال آینده به 4.5 میلیارد دلار دیگر نیاز است، بودجه همچنان یک چالش است. برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد (WFP) می‌گوید که وضعیت در افغانستان می‌تواند به بدترین بحران انسانی جهان تبدیل شود .
حدود 23 میلیون نفر که بیشتر جمعیت کشور هستند، در ماه های زمستان با کمبود شدید مواد غذایی مواجه هستند. سازمان های بشردوستانه می گویند که تدارکات و خدمات ارسال شده کنونی بسیار کمتر از نیازمندیها است.
از طرف دیگر چالش عمده در توزیع کمک ها در داخل افغانستان به قوت باقی است. با شروع فصل زمستان - که در مناطق کوهستانی برف می‌بارد و دسترسی جاده‌ای و هوایی را غیرممکن می‌کند - سازمان‌های امدادی برای تامین غذا و سرپناه برای افغان‌ها چالش زیادی دارند.
در نشست وزرای خارجه سازمان همکاری اسلامی، حسین ابراهیم طه، دبیرکل سازمان همکاری اسلامی تاکید کرد که با توجه به گستردگی چالش های بشردوستانه فزاینده ای که مردم افغانستان با آن روبرو هستند، نقش این سازمان در ارائه کمک های بشردوستانه بیش از هر زمان دیگری ضروری شده است. در همین راستا، وی خواستار تقویت نقش ماموریت سازمان همکاری اسلامی در کابل و تامین منابع مالی، انسانی و لجستیکی برای آن شد تا بتواند مسئولیت کامل خود را در هماهنگی عملیات های بشردوستانه در حمایت از مردم افغانستان به عهده بگیرد. وی همچنین از کشورهای عضو و نهادهای سازمان خواست تا کمک های بشردوستانه ارائه دهند.
ابراهیم طه، همچنین از انتصاب دستیار دبیرکل در امور بشردوستانه، فرهنگی و اجتماعی خبر داد. وی طارق علی بخیت را به عنوان نماینده ویژه خود در امور افغانستان، برای پیگیری اجرای قطعنامه شورای وزیران امور خارجه، به ویژه در زمینه هماهنگی تلاش ها برای ارائه کمک های بشردوستانه به مردم افغانستان منصوب کرد. فرستاده ویژه ارسال کمک‌ها و حمایت های بشردوستانه را هماهنگ خواهد کرد و موظف است تعامل اقتصادی و سیاسی را با افغانستان دنبال کند.
ایران به عنوان یکی از همسایه‌گان افغانستان، با پذیرش بخش زیادی از مهاجران و پناهجویان افغان نقش فعال و پررنگی در پیشبرد امور بشردوستانه در تحولات افغانستان را ایفا کرده است و طبیعتاً سازمان همکاری اسلامی می‌تواند با استفاده از تجارب مفید ایران و همچنین یاری دادن به تهران در هزینه‌های مالی مدیریت شرایط پناهجویان افغان عملکرد بهتری در این زمینه داشته باشد.
طالبان و فرصت مغتنم نشست اسلام آباد
اما در بخش سیاسی اهداف و نتایج نشست اسلام آباد، یکی از موارد قابل توجه تلاش طالبان و همچنین پاکستانی‌ها برای استفاده از فرصت مغتنم نشست سازمان همکاری اسلامی به منظور مذاکرات به رسمت شناختن بین المللی حکومت طالبان در جغرافیای جهان اسلام بود.
حکومت طالبان تاکنون از سوی هیچ کشوری به رسمیت شناخه نشده است و این موضوع به چالشی برای رهبران نظام جدید امارت اسلامی تبدیل شده است. جامعه بین المللی شناسایی حکومت طالبان را مشروط به تضمین تشکیل دولت فراگیر با حضور تمامی طرف‌ها و تضمین حقوق زنان و اقلیت‌های دینی و زبانی در نظام آینده کرده است.
یکی دیگر از نگرانی‌های بین المللی، که به نظر می‌رسد در صدر اهداف آمریکا از خروج یکباره از افغانستان قرار دارد، تبدیل شدن افغانستان به کانون حضور تروریسم و تهدیدات امنیتی در منطقه آسیای میانه میباشد. بر این اساس، طالبان که سرپرست وزارت امور خارجه را برای حضور در این نشست به اسلام آباد اعزام کرده بود باز دیگر تلاش کرد تا نسبت به در نظر گرفتن نگرانی‌های بین المللی از وضعیت آینده افغانستان اطمینان دهد.
امیر خان متقی طالبان در بیانیه ای که در نشست غیرعلنی منتشر شد، اطمینان داد که دولت آنها برای تقویت تشکیل دولت فراگیر سیاسی ملی و ارتقای حقوق بشر، از جمله حقوق زنان، اقدامات بیشتری انجام خواهد داد. متقی افزود: «ما به عنوان عضوی از یک خانواده آماده شنیدن و پذیرش تمامی درخواست‌ها، نگرانی‌ها و توصیه‌های کشورهای اسلامی در رابطه با افغانستان هستیم که می‌تواند به یک نقشه راه درست و عادلانه منجر شود و ما را از بحران کنونی خارج کند.» دیپلمات ارشد طالبان با تأکید بر تضمین‌های ضدتروریستی دولتش گفت که هیچ کس اجازه استفاده از خاک افغانستان علیه هیچ کشوری را نخواهد داشت.
