به گزارش الوقت، یک مقام ارشد پیشین دولت آمریکا شنبه‌شب به وقت تهران در توییتی خواستار یافتن «طرح دوم» از سوی دولت آمریکا برای مقابله با عضویت دائمی ایران در سازمان همکاری شانگهای شد.
«دنیس راس» مسئول امور ایران در دستگاه دیپلماسی آمریکا در دوران «باراک اوباما» رئیس جمهور اسبق آمریکا در توییتی نوشت، ایران در حال حاضر عضو سازمان همکاری شانگهای است، چیزی که مدتی به دنبال آن بوده است. سرانجام روسیه و چین این امکان را فراهم کردند. دولت آمریکا به «طرح دوم» نیاز دارد.
در بیست و یکمین نشست سران سازمان همکاری شانگهای در شهر «دوشنبه» پایتخت تاجیکستان، عضویت دائم ایران در این سازمان مورد پذیرش کشورهای عضو قرار گرفت، عضویتی که به گفته دستیار وزیر خارجه اعلام شکست پروژه منزوی‌سازی ایران توسط آمریکا و کشورهای غربی بود.
پیش از آن هم هیأت روسیه در جلسه تیرماه شورای وزیران خارجه سازمان همکاری شانگهای اعلام کرده بود که این کشور خواستار تایید پیشنهاد ایران برای عضویت در این سازمان است. از سوی دیگر، «نظام الدین زاهدی» سفیر تاجیکستان در تهران نهم خرداد ماه سال جاری در نشست خبری در محل سفارتخانه این کشور در تهران گفته بود که عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان همکاری شانگهای، جزو برنامه‌های اصلی این سازمان است.
در همین خصوص نیز «بختیور خاکیموف» نماینده ویژه رئیس‌جمهور روسیه در امور سازمان همکاری شانگهای ۱۸ شهریور گفت مسکو انتظار دارد که سران سازمان همکاری شانگهای (SCO) درباره آغاز روند پذیرش تهران در این سازمان در اجلاس شهر دوشنبه، تصمیم بگیرند.
سازمان همکاری شانگهای در راستای همکاری‌های امنیتی، اقتصادی و فرهنگی در سال ۲۰۰۱ توسط سران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان و با هدف برقرار کردن موازنه در برابر نفوذ آمریکا و ناتو در منطقه پایه‌گذاری شد.
مغولستان در سال ۲۰۰۴ و یک سال بعد ایران، پاکستان، هند و افغانستان در سال ۲۰۰۵ و بعد از آن نیز بلاروس به عنوان عضو ناظر به سازمان مذکور ملحق شدند. هند و پاکستان از تابستان ۲۰۱۶ به عضویت دائم این سازمان درآمدند. ایران در سال ۲۰۰۸ درخواست خود را برای تبدیل عضویت ناظر به دائم سازمان همکاری شانگهای مطرح کرد.
به گزارش الوقت، در ارتباط با مزایای پیوستن ایران به سازمان شانگهای قبل از هر موضوع دیگری ضروری است که به ابعاد برجسته اهمیت سازمان شانگهای پرداخته شود و از درون این سطوح مزایای عضویت دائمی ایران مورد بررسی قرار بگیرد. در ارتباط با مهم‌ترین شاخص‌های برجسته سازمان شانگهای می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.
1- رتبه اول در بیشترین تولید کننده و مصرف کننده انرژی در جهان را کشورهای عضو و ناظر سازمان همکاری شانگهای در اختیار دارند. همین امر نشان‌دهنده آن است که این سازمان در زمینه صادارات و واردات انرژی از یک سو می‌تواند همکاری تنگاتنگی را میان اعضا برقرار کند و از سوی دیگر، بر قیمت و بازار انرژی در سطح جهان تاثیرگذاری زیادی داشته باشد. ایران نیز به عنوان یکی از اعضای دائم در سازمان همکاری شانگهای می‌تواند از مزایای موجود در زمینه صادرات نفت و گاز به اعضا بهره بگیرد. در واقع، مسیر فروش و بازگشت مبالغ حاصل از صادارات انرژی به شکل قابل توجهی می‌تواند تسهیل شود.
2- کشورهای عضو و ناظر سازمان همکاری شانگهای در مجموع حدود نیمی از جمعیت جهان و یک چهارم خشکی‌های جهان را شامل می‌شوند. این مساله در ابتدای امر می‌تواند از نظر اقتصادی بازار بزرگی را برای همکاری اعضا با یکدیگر ایجاد کند و زمینه تسهیل و تقویت همکاری‌های تجاری و اقتصادی آنها با یکدیگر باشد. در مرحله بعد نیز چنین پتانسیل جمعیتی و سرزمینی‌ای در زمینه تغییر معادلت قدرت و ایجاد موازنه قوا در سطح جهانی می‌تواند بسیار موثر باشد. با نظر به این تفاسیر عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای در زمینه افزایش سطح صادارت غیرنفتی می‌تواند بسیار مثبت و مثمرثمر باشد. در شرایطی کنونی صادرات غیرنفتی ایران به کشورهای شرق آسیا و آسیای میانه بسیار اندک بوده از چند میلیارد دلار گذار نمی‌کند اما عضویت دائم ایران در این سازمان می‌تواند به شکل قابل توجهی درآمدهای تجاری ایران را افزایش دهد.
3- سازمان همکاری شانگهای یکی از معدود اجلاس یا سازمان‌هایی است که کشورهای غربی در ساختار اعضا، روند مدیریت و تصمیم‌گیری‌هایش هیچ‌گونه دخالتی ندارد. در حقیقت، ماهیت اصلی این نهاد در راستای تقابل با غرب و نهادهای وابسته به آن همانند ناتو موجودیت پیدا کرده است. در همین راستا شاهد هستیم که سازمان همکاری شانگهای در سال 2005 پیشنهاد آمریکا مبنی بر پیوستن به این سازمان را رد کرده بود که این امر نشان از نگرش کلان امنیتی، سیاسی و اقتصادی ویژه اعضا در مسیر تقابل با حوزه غرب دارد. در چنین وضعیتی، عضویت دائم ایران در این سازمان می‌تواند وجهه ضد غربی و انفصال این اجلاس با حوزه تمدنی آتلانتیک را به صورت گسترده تقویت کند.
4- در سطحی دیگر، ٣٢ ماده منشور سازمان همکاری شانگهای، موارد متعددی از تعهدات را برای اعضای دائم خود در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی، مالی و امنیتی را در نظر می‌گیرد که بخشی از کارشناسان از این تعدات به عنوان ضامن‌های افزایش امنیت اعضا یاد می‌کنند. لذا می‌توان اظهار داشت که عضویت دائمی در ساطمان همکاری شانگهای می‌تواند نقشی ایجابی در تقویت امنیت ملی ایران داشته باشد.
5- در سطح پنجم عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای به معنای گذار از رویکرد محدود شدن تمرکز دستگاه سیاست خارجی ایران به توافق با غرب خواهد بود. بدین معنا که در سال‌های گذشته کانون تمرکز دستگاه دیپلماسی به ضرروت اجرای برجام و توافق با غربی‌ها معطوف شده بود اما در وضعیت جدید ایران با در پیش گرفتن رویکرد نگاه به شرق می‌تواند همکاری‌های دو جانبه خود را در سطوح مختلف با کشورهای عضو در سازمان همکاری شانگهای افزایش دهد. این امر در آینده نزدیک می‌تواند در قالب انعقاد قراردادهای مختلف تجاری، تزانزیتی و حتی امنیتی دو طرفه با کشورهای مختلف این منطقه بازنمود پیدا کند.
در کنار مزیت‌های عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگهای، عضویت ایران در این اجلاس می‌تواند نقش موثری در تسهیل واردات انرژی به شرق آسیا داشته باشد. در دهه‌های گذشته چین مهم‌ترین کانون صادرات نفتی ایران بوده و کشورهای دیگر همانند هند و پاکستان در زمینه خرید گاز و نفت از ایران ارتباطات تنگاتنگی با تهران داشته‌اند. اکنون پس از عضویت ایران در این سازمان می‌توان روند صادرات نفت و تامین نیازهای کشورهای عضور را در دسترس‌تر ارزیابی کرد.
از طرف دیگر نقش برجسته ایران در مبارزه با تروریسم و بی ثباتی به عنوان یک قدرت مسلم منطقه ای در منطقه حساس غرب آسیا و خلیج فارس برای کشورهای عضو شانگهای بویژه چین بسیار حائز اهمیت می‌باشد. به طور حتم یکی از موانع و چالشهای اصلی توسعه تجارت و مناسبات اقتصادی شرق آسیا با آسیای مرکزی و سپس اروپا تهدید ناامنی و بی ثباتی است.
از طرف دیگر نقش ایران در مقابله با دخالت های فرامنطقه ای غرب در خلیج فارس و به طور کلی غرب آسیا برای چینی ها که توسعه هژمونی اقتصادی خود در آینده را بر مبنای توسعه تجارت دریایی بنانهاده اند (برای مثال سرمایه گذاری 400 میلیارد دلاری در بندر گوادر پاکستان) بسیار حائز اهمیت است.
اطمینان از دسترسی به منابع انرژی پایدار و مطمئن ضروت و دغدغه مهمی برای اقتصادهای بزرگ است که چین با توجه به تلاش رقبای غربی برای تسلط بر شریان‌های انرژی در جهان بویژه خاورمیانه، از توسعه همکاری با ایران به عنوان یک کشور مستقل و رقیب غرب با منابع بزرگ انرژی بهره خواهد برد.
