به گزارش الوقت محمد جوادظریف در حالی تور منطقه ای دور و دراز خود را به آمریکای لاتین آغاز کرده است که سفرهای پیاپی بالاترین مقام وزارت خارجه ایران به این منطقه نشان از اهمیت بالای آمریکای لاتین در سیاست خارجی تهران دارد. در این سفر سه کشور ونزوئلا، کوبا و بولیوی مقاصد دیدارهای دیپلماتیک وزیر خارجه ایران خواهند بود.
ظریف تور منطقه ای خود را روز چهارشنبه با سفر به ونزوئلا به عنوان اولین مقصد سفرش شروع کرد. ایران و ونزوئلا در دو دهه اخیر روابط نزدیک و همه جانبه ای را شکل داده اند که این امر کاراکاس را به شریک استراژیک تهران در منطقه لاتین تبار قاره آمریکا تبدیل کرده است.
دیدار و رایزنی ظریف با مقامات ارشد سیاسی ونزوئلا در شرایطی صورت گرفت که هم ایران و هم ونزوئلا در دوران ترامپ هدف تحریم‌های شدید یکجانبه آمریکا قرار گرفته اند و دو کشور به عنوان دولت‌های پیشرو در مقابله با سیاست‌های مداخله‌آمیز واشنگتن در مناطق خاورمیانه و آمریکای لاتین محسوب می‌شوند. موضوعی که یکی از دلایل مهم نزدیکی روابط دو کشور بوده است.
ظریف که روز جمعه کاراکاس را به مقصد کویا ترک کرد در توئیتر نوشت: در ونزوئلا با رئیس جمهور نیکلاس مادرو، معاون رئیس جمهور رودریگز، وزیر خارجه خورخه آریزا و دیگر وزرای ونزوئلایی در خصوص گسترش روابط دوجانبه ملاقات داشتم.
وی افزود: همچنین در موسسه ساموئل رابینسون در ارتباط با تاکتیک‌های ایجاد رعب آمریکا و غرب در راستای تلاش برای متوقف کردن مسیر تاریخ به سوی یک جهان پساغربی سخنرانی کردم.
در طرف مقابل نیکلاس مادورو رئیس جمهور ونزوئلا بعد از دیدار با وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در صفحه توئیترش ضمن ابراز خرسندی از این دیدار عنوان کرد که این دیدار بار دیگر تاییدی بر روحیه تزلزل ناپذیر مناسبات استراتژیک و همکاری و همبستگی ایران و ونزوئلا است.
اهمیت آمریکای لاتین در سیاست خارجی ایران
ایران از اواسط دهه 1380 به مرور در سیاست خارجی خود تقویت مناسبات با کشورهای آمریکایی لاتین را در دستور کار قرار داد. محوریت گفتمان ضدآمریکایی در سیاست خارجی دولت چپ گرای این منطقه پایه اصلی تقویت روابط دو جانبه و تلاش برای تسری آن به سایر حوزه‌ها بویژه مناسبات اقتصادی بود. از یک طرف ایران می توانست دروازه ورود کشورهای در حال توسعه آمریکای لاتین به بازار گسترده 400 میلیونی منطقه را تشکیل دهد و از طرف دیگر تهران نیز به سرمایه گذاری، شراکت اقتصادی و صدور کالا و خدمات فنی و مهندسی به این کشورها بپردازد. برای مثال حجم مبادلات تجاری ایران و آمریکای لاتین از 900 میلیون دلار در سال 2000 به نزدیک 4 میلیارد دلار در سال 2013 رسید.
آمریکای لاتین جایگاه مناسبی برای سرمایه گذاران ایرانی بویژه در زمینه احداث کارخانه ها و صنایع مادر می باشد. اهمیت این موضوع بویژه در دوران تحریم‌های اقتصادی ناعادلانه آمریکا علیه ایران و ونزوئلا بیشتر نیز می شود. صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران به این منطقه موجب توسعه روابط همه‌جانبه اقتصادی طرفین و کاهش اثر تحریم‌های ظالمانه آمریکا شود.
در این راستا طرفین از دارندگان بزرگ ذخایر نفت و گاز می باشند لذا هماهنگی و همکاری آنها با ایران در این حوزه می تواند از یک سو موجب انتقال دانش و مهارت های متخصصان ایرانی به شرکت های نفتی این کشورها و کاهش و قطع وابستگی آنها به آمریکا گردد. به عنوان نمونه می‌توان به توافقات ایران و ونزوئلا برای در سال 2010 بر سر سرمایه‌گذاری 760 میلیون دلاری در بخش انرژی دو کشور اشاره نمود و یا طرح توسعه صنعتی محور آبپوره- اورینوکو، ساخت 70 هزار واحد مسکونی، همکاری‌های آب و برق، فرآورده‌های خون و انتقال فناوری، کمک‌های ایران به ونزوئلا شامل ساخت کارخانه مهمات، کارخانه مونتاژ خودرو و کارخانه سیمان از جمله نمونه‌های همکاری ایران و ونزوئلا در سال‌های اخیر بوده است.
دو کشور در آغاز سال جاری میلادی نیز قراردادهایی در زمینه انرژی، علمی، اقتصادی و صنعتی امضا کردند که روند اجرای آنها با توجه به محدودیت‌های اعمال شده جهت مهار گسترش همه گیری ویروس کرونا در جهان، تدریجی بوده است.
در این رابطه سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در گفتوگو با خبرگزاری فارس عنوان کرده بود: ونزوئلا یکی از مقاصد اصلی صدور خدمات فنی و مهندسی کشورمان است و بخش‌های خصوصی ایرانی پروژه‌های مختلفی را در این کشور اجرا کرده و یا در دست اجرا دارند. در بخش انرژی به درخواست ونزوئلا همکاری خوبی اخیرا بین دو کشور شکل گرفت و قابل توسعه است. همچنین افتتاح اولین فروشگاه زنجیره‌ای ایران در کاراکاس توسط بخش خصوصی را می‌توان از فعالیت‌های جدید در بخش تجاری روابط عنوان کرد که توسط شرکت‌های خصوصی علاقه‌مند در حال اجراست.
ایران در مرداد ماه یک مرکز تجاری بزرگ در کاراکاس برای فروش غذا و کالاهای اساسی با قیمت های ترجیحی افتتاح کرده که مورد استقبال مردم ونزوئلا قرار گرفته است.
طی ماه‌های اخیر همچنین فروش بنزین به ونزوئلا و واردات طلا از این کشور موضوعی بوده که به طور گسترده در رسانه‌های جهان به عنوان نشانه اتحاد دو کشور برای کاهش اثرات تحریمی آمریکا انعکاس یافت. 11 اردیبهشت خبرگزاری بلومبرگ اعلام کرد یک هواپیمای ایرانی بعد از حمل تجهیزاتی برای تعمیر تأسیسات پالایشگاهی ونزوئلا، ۹ تن طلا به ایران حمل کرده است.
بلومبرگ همچنین نوشت: با سقوط قیمت نفت، طلایی که در کاراکاس نگهداری می‌شود تبدیل به یک منبع با اهمیت ثروت برای ونزوئلا شده است. در حالی که این کشور 70 تن طلا در ذخایر خود دارد، فروش آنها روز به روز سخت‌تر می‌شود.
پس از آن در حالی که کمبود بنزین در ونزوئلا به دلیل تحریم‌های آمریکا به چالشی بزرگ برای دولت مادورو تبدیل شده بود ایران در میان مخالفت‌ها و تهدیدات کاخ سفید چندین فروند نفتکش قول پیکر حامل بنزین به این کشور صادر کرد.
نگرانی از نفوذ ایران در حیاط خلوت آمریکا
با نگاهی به مقاصد سفر ظریف می توان فهمید وی به کشورهایی سفر میکند که هر سه در مخالفت با سیاست های مداخله جویانه واشنگتن در آمریکای لاتین مشترک هستند.
ایالات متحده از زمان دکترین مونرو در سال 1823 بر وحدت نیمکره غربی تأکید کرده است تا از نفوذ شرق به حیاط خلوت خود در آمریکای لاتین جلوگیری کند. در این مسیر ایالات متحده مداخلات نامشروع خود در آمریکای لاتین که در بسیاری از اوقات با کودتاً، تحریم، روی کار آوردن سیاستمداران وابسته، پروپاگاندای سیاسی و... همراه بوده است را توجیه کرده است.
در حالی که تا پیش از قرن 21 ترس واشنگتن از نفوذ شوروی بود اکنون نیز کاخ سفید نگران روابط اقتصادی و اتحاد سیاسی کشورهایی چون ایران و چین و روسیه با دولت‌های آمریکای لاتین می باشد. سال گذشته هنگامی که مخالفان دولت مادورو از مداخله نظامی آمریکا دراین کشور حمایت می کردند روسیه هواپیماهای استراتژیک جنگی خود را به کاراکاس منتقل کرد و ایران نیز حمای تمام عیار سیاسی خود را از ونزوئلا ابراز داشت. اکنون نیز پس از رفع تحریم های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران، خبرهایی مبنی بر درخواست ها ونزوئلا برای خرید تسلیحات از ایران به گوش می رسد.
پس از ونزوئلا کوبا و بولیوی مقاصد بعدی سفر ظریف به آمریکای لاتین هستند. ظریف قرار است که در مراسم تحلیف رئیس جمهور بولیوی به نمایندگی از ایران حضور یابد.
بولیوی پس از ونزوئلا طی یکسال اخیر محل دخالت‌های سرویس جاسوسی آمریکا برای سرنگونی دولت چپ گرای «اوو مورالس» بود. واشنگتن حتی توانست تا حدودی در این امر موفق عمل کرده و زمینه کناره گیری مورالس از قدرت و خروج او از کشور را فراهم کند.
اما این امر دیری نپایید و در پی انتخابات ریاست جمهوری مردم بولیوی علیه کودتاگران و به بازگشت متحدین مورالس به قدرت رای دادند.
اکنون «لوییس آرسه»، رییس جمهور منتخب بولیوی، می‌گوید «ایجاد روابط با ایران، ونزوئلا و کوبا از دستور کار‌های مهم دولت وی در زمینه سیاست خارجی خواهد بود.»
وی این اظهارات را در مصاحبه با روزنامه اسپانیایی «اِفه» مطرح کرده و گفته «به محض آغاز به کار دولت جدید بولیوی در ماه نوامبر روابط روابط با ایران، ونزوئلا و کوبا را ایجاد میکند.»
