الوقت- تمیم بن حمد امیر قطر پس از گذشت 25 سال از تعطیلی سفارت دوحه در بغداد، طی حکمی «زاید الخیارین» را به عنوان سفیر جدید قطر در عراق منصوب کرد. این موضوع که پس از بازگشایی سفارت عربستان در بغداد صورت می گیرد، را می توان نشانه ای از آب شدن یخ روابط بین برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و عراق دانست. از همین رو رایزنی ها با عربستان و قطر از ماه ها قبل آغاز شد و اکنون ریاض و دوحه آماده شده اند که بعد از گذشت 12 سال از عمر نظام جدید عراق، سفارتخانه های خود را در بغداد بازگشایی کنند. وزیر خارجه عراق پیش از این گفته بود که قطر سفارت خود را در بغداد بازگشایی خواهد کرد .
عربستان نیز پیش‌تر در سال جاری نسبت به بازگشایی سفارت خود در بغداد تمایل نشان داد و از العبادی برای سفر به ریاض دعوت کرد . عربستان سعودی پس از 25 سال، سفیر جدید خود سرتیپ ثامر السبهان در عراق را تعیین کرد. السبهان پیش از این به عنوان وابسته نظامی سفارت عربستان در لبنان فعالیت می‌کرد. اما سفیر جدید به عنوان یک شخص نظامی- امنیتی، نگرانی و مخالفت برخی گروهها در عراق را نسبت به او و هدف ریاض از معرفی‌اش برانگیخت.
اما انتصاب سفیر جدید قطر در شرایطی صورت گرفت که عراق در هفته جاری سفیر خود از قطر را فراخواند . این اقدام عراق در پی برگزاری کنفرانسی به میزبانی دوحه صورت گرفت. دولت بغداد می‌گوید برخی از افرادی که در این کنفرانس حضور داشتند به اتهام تروریسم در عراق تحت تعقیب هستند . تحلیلکران مسائل عرب معتقدند روابط بین کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و عراق از زمان آغاز به کار دولت حیدر العبادی در سال گذشته بهبود یافته است.
در واقع این اقدام را می توان نتیجه دو سیاست دانست: اول، این موضوع که دولت بغداد در چارچوب بازسازی روابط منطقه ای خود پس از سقوط صدام که تهدیدی برای دولت های عربی خلیج فارس بود، قصد دارد که روابط با این دولت ها را که همچنان نظام جدید عراق را به رسمیت نشناخته اند، مناسبات جدیدی را برقرار کند.
نگاه دولتمردان عراقی بویژه حیدرالعبادی و وزیرخارجه اش ابراهیم جعفری این است که از ظرفیت های اقتصادی و همچنین حمایت های سیاسی دولت های عربی خلیج فارس برای ایجاد ثبات داخلی و همچنین مبارزه با تروریسم کمک بگیرند. در این رهگذر این سیاست ضمن اینکه می تواند در کنترل فرآیندهای خشونت در عراق موثر باشد، می تواند از حجم حمایت های قطر و عربستان از شبه نظامیان در عراق و همچنین در مرزهای عراق با سوریه بکاهد.
بنابراین تقویت دیپلماسی عربی- عربی دولت العبادی برای بهبود روابط دوجانبه و چندجانبه با جهان عرب را می توان بخشی از تصمیم سیاسی دولت عراق دانست که بر بازگشایی سفارت های بسته شده تاثیر مثبتی گذاشته است.
سیاست دوم در واقع به خود دولت قطر و همچنین عربستان بر می گردد که پس از نزدیک به سه دهه از زمان جنگ دوم خلیج فارس در اوایل دهه 1990 تاکنون روندهای سیاسی در عراق را به رسمیت نشناخته و درصددند که با اعزام سفیر این موضوع را به حالت طبیعی خود بازگردانند. هر چند نباید این نکته را از نظر دور داشت که غیبت سیاسی دوحه و ریاض در طول یک دهه اخیر منجر به از دست رفتن فرصت های سیاسی و اقتصادی در عراق شده و به زعم تحلیلگران منجر به نفوذ ایران در عراق گردیده است.
بنابراین بازگشایی سفارت های دوحه و ریاض را ضمن اینکه می توان ناشی از تغییر سیاست ها و روندهای در حال تغییر برای بهبود روابط در فضای جدید دانست، اما همزمان می تواند نشانه ای از حساسیت های بیشتر دوحه و بویژه عربستان برای کنترل فرآیندهای سیاسی در عراق و رصد مستقیم تحولات آتی بخصوص روابط تهران و بغداد باشد.
جواد مددی
