الوقت- نخستین رزمایش مشترک دریایی ایران، روسیه و چین از روز جمعه در آب‌های شمال اقیانوس هند و دریای عمان آغاز شده و به مدت 4 روز ادامه خواهد داشت. برگزاری این رزمایش علاوه بر پوشش وسیع در سطح رسانه‌های منطقه و جهان، واکنش آمریکا را نیز در پی داشت. ایران، روسیه و چین سه کشور مهم در جهان هستند که در اسناد امنیت ملی آمریکا از آنها به عنوان تهدیدکننده منافع این کشور یاد شده است. از طرف دیگر هر سه کشور طی سالیان اخیر با توجه به تهدیدات و منافع مشترک در مقابله با تروریسم و افراط‌گرایی روند همکاری نزدیکی در موضوعاتی چون افغانستان و سوریه را دنبال می‌کنند. مع الوصف با توجه به اهمیت موضوع برگزاری این رزمایش مشترک نظامی، الوقت در مورد ابعاد مختلف آن به گفتگو با حسن بهشتی پور کارشناس مسائل بین المللی پرداخته است.
حسن بهشتی پور بر این باور است که از گذشته تا کنون روسیه و اخیرا نیز کشور چین، از توانمندی قابل توجهی در عرصه رزم دریایی برخوردار هستند و استفاده از تجریه آنها در منطقه استراتژیک دریای عمان و شمال اقیانوس هند، برای ایران همراه با منفعتی قابل توجه است.
این کارشناس مسائل بینالملل در ارزیابی خود از رزمایش مشترک دریایی ایران، چین و روسیه، بر این اعتقاد است که وقتی چند کشور با یکدیگر رزمایش نظامی برگزاری می‌کنند، نشان دهنده بالاترین سطح همکاری میان آنها است. معمولا کشورها از سطح سیاسی شروع می‌کنند و در ادامه همکاری اقتصادی و فرهنگی ایجاد می‌شود اما سطح نهایی و توسعه یافته مناسبات دو یا چند کشور، همکاری‌های امنیتی-نظامی و متعاقب آن برگزاری مانورهای نظامی مشترک در زمین، آسمان و دریا است. لذا می‌توان رزمایش مشترک ایران، چین و روسیه را در سال‌های قبل و بعد از انقلاب بی‌سابقه مورد ارزیابی قرار داد. این رزمایش نشان می‌دهد که سطح مناسبات سه کشور در عالی‌ترین سطح ممکن است.
وی افزود: «دیگر سطح قابل توجه در ارتباط با این رزمایش برای ایران، بهره‌گیری و استفاده از تجربیات کشورهایی است که در رزم دریایی پیشرو هستند. از گذشته تا کنون روسیه و اخیرا نیز کشور چین، از توانمندی قابل توجهی در عرصه رزم دریایی برخوردار هستند و استفاده از تجریه آنها در منطقه استراتژیک دریای عمان و شمال اقیانوس هند، برای ایران همراه با منفعتی قابل توجه است. این امر برای نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از اهمتی زیادی برخوردار است.»
این کارشناس مسائل بینالملل در سطحی دیگر از گفته‌های خود تصریح کرد: «علاوه بر ایران، برگزاری این رزمایش دریایی برای کشورهای روسیه و چین نیز فرصتی مغتنم و قابل توجه است. این دو کشور در منطقه‌ای رزمایش دریایی انجام می‌دهند که پیشتر چنین امکانی برای آنها فراهم نبود. پکن و مسکو علاوه بر تجربهاندوزی برای مقابله با اقدامات تروریستی در دریا، در منطقه‌ای حضور پیدا می‌کنند که قبل‌تر نمی‌توانستند به آن نیز فکر کنند.»
بهشتی پور در ادامه تاکید کرد: «دیگر مساله مهم این رزمایش را باید در ارتباط با ایالات متحده آمریکا مورد ارزیابی قرار داد. برخی اهداف این رزمایش را به صورت مستقیم به واشنگتن مربوط می دانند اما واقعیت این است که هدف این مانور نظامی دریایی بیشتر صلح‌خواهانه بوده و در مقابل ائتلاف مورد درخواست آمریکا قرار نمی‌گیرد. کشورهای چین و روسیه با آمریکا رقابت دارند ولی به هیچ عنوان قصد تقابل با واشنگتن را نداشته و ندارند. ضمن اینکه با توجه داشت که چین و روسیه مناسبات بسیار نزدیک و حسنه‌ای با کشورهای حاشیه خلیج فارس دارند. ایران نیز با کشورهای همچون قطر، عمان، کویت و اردن مناسبات نسبتاً مناسبی دارد و تنها در این میان کشور عربستان است که تا حدودی با ایران درگیری‌هایی دارد اما واقعیت این است که اختلافات تهران - ریاض ارتباطی با این رزمایش ندارد.»
وی افزود: «برگزاری رزمایش سه جانبه را نمی‌توان در قالب شکل‌گیری ائتلاف شرق در برابر ائتلاف غرب مورد ارزیابی قرار داد. اساس و پایه شکل‌گیری یک ائتلاف، وجود منافع مشترک میان کشورها است. در ابتدا باید توجه داشت که رزمایش نمی‌تواند پایه‌گذار ائتلاف باشد و ائتلاف در سطوح مختلف سیاسی، نظامی و اقتصادی قابل تحقق است. ائتلاف مساله‌ای است که به صورت جراحی و بدون مقدمه ایجاد نمی‌شود. با نظر به این تفاسیر، حتی تلاش‌های آمریکا برای ایجاد ائتلافی تحت عنوان «ناتو عربی» تا حدود زیادی ناکام مانده است. باید توجه داشت که در ائتلاف غالبا یک بازیگر قدرتمند نقش محوری پیدا می‌کند و دیگر کشورها را پیرامون خود سامان می‌دهد. با این تعریف باید توجه داشت که ایران به هیچ عنوان حاضر نیست به اقمار و دستورپذیر یکی از دو کشور روسیه و چین تبدیل شود. در چنین شرایطی، پیش‌شرط ایجاد ائتلاف میان این سه کشور رسیده به حوزه‌ای از منافع مشترک است که حقیقتا تا کنون وجود ندارد.»
این کارشناس مسائل بینالملل در پایان تصریح کرد: «اگر رزمایش مشترک فعلی زمینه‌ای برای مشارکت دیگر کشورهای منطقه همچون عربستان، امارات و... باشد، می‌توان از آن به عنوان عاملی برای ثبات و افزایش همکاری میان کشورهای منطقه یاد کرد. واقعیت امر این است که در شرایط فعلی کشورهای روسیه و چین تنها قصد دارند در منطقه حضور داشته باشند اما این مساله با سلطه چند دهه‌ای آمریکا بر منطقه غرب آسیا در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم تا کنون، بسیار متفاوت است. اینکه این رزمایش بتواند موجب توسعه امنیت منطقه‌ای شود، بسیار خوش بینانه است.
