الوقت - رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در میانه حجمی وسیع از تنش‌ها با ایالات متحده آمریکا در 13 نوامبر 2019 (22 آبان 1398) برای دیدار با دونالد ترامپ، همتای آمریکایی خود راهی واشنگتن خواهد شد. اهداف و انگیزه‌های این سفر در مقطع کنونی در کانون توجهات رسانه‌ها، ناظران سیاسی و افکار عمومی قرار گرفته است.
ورود اردوغان به واشنگتن در گرماگرم بحران و سردی روابط
سفر اردوغان به کشور آمریکا در بستری کامل از بحران و آتش اختلاف در مناسبات میان آنکارا و واشنگتن انجام می‌شود. در واقع، دونالد ترامپ، پیش از آغاز عملیات ترکیه در خاک سوریه در نامه‌ای که با الفاظ زشت و گستاخانه‌ای او را مورد خطاب قرار داد. این نامه خشم مخالفین اردوغان را نیز به دنبال داشته و آن را توهینی به ملت ترکیه دانستند.
همچنین، ترامپ به صورت صریح از ادامه همکاری با کردها و واگذاری چاه های نفت سوریه به آتها سخن به میان می‌آورد و حتی مظلوم کوبانی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه را به کاخ سفید دعوت کرده است. این موضوع در شرایطی است که ترکیه مظلوم کوبانی را به عنوان یکی از سران پ.ک.ک و تروریست تحت تعقیب درجه قرمز در لیست افراد تحت تعقیب قرار داده و برای گزارش منجر به دستگیری یا برای سر او 4 میلیون لیره (نزدیک به هشتصد هزار دلار) جایزه تعیین کرده است.
افزون بر این مجلس نمایندگان آمریکا با اکثریت بالای آراء٬ نسل‌کشی ارامنه را به رسمیت شناخته و خواهان تحریم ترکیه شده و کاخ سفید، همچنان به خاطر قراداد موشکی ترکیه و روسیه٬ از تحویل هواپیماهای اف 35 به آنکارا خودداری می‌کند. همچنین، موضوع‌های استرداد فتح‌الله گولن و تحریم هالک بانک ترکیه همچنان به قوت خود باقی هستند.
اردوغان در واشنگتن به دنبال چیست؟
با وجود مساعد نبودن شرایط برای سفر اردوغان به آمریکا، اکنون این مساله قابل طرح است که رئیس‌جمهور زیاده‌خواه ترکیه از سفر به واشنگتن چه می‌خواهد؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان به سه محور اساسی کرد:
1- بهرهگیری از خودمحوری ترامپ در راستای منافع ترکیه
اردوغان به خوبی از وضعیت کیش شخصیتی رئیس جمهور آمریکا آگاه بوده و می‌داند ضعف دونالد ترامپ در شناخت مناسبات بین‌الملل زمینه‌ای مساعد برای بهره‌برداری از تصمیمات غیرمنتظره او می‌باشد. در شرایط کنونی نیز اردوغان پس از چند تصمیم کاملا ضد ترکیه‌ای کنگره آمریکا، بر آن است تا در حالت حداقلی زمینه را برای همراهی کاخ سفید با اقدامات و مواضع خود فراهم کند. یکی از مهم‌ترین این انگیزه‌ها می‌تواند در راستای اقناع ترامپ به عدم همراهی کردن با تصمیمات نمایندگان مجلس آمریکا و سنا بر علیه ترکیه است. بنابراین، در سطح ابتدایی تلاش اردوغان بر آن است تا بر روان و ذهن دونالد ترامپ تاثیر بگذارد.
2- جلب حمایت آمریکا در زمینه معادلات میدانی سوریه
دیگر انگیزه مهم اردوغان از سفر به آمریکا در ارتباط با درگیر شدن این کشور در معادلات میدانی سوریه است. ترکیه اکنون وارد معادله‌ای پیچیده در بازی تحولات شمال سوریه شده که می‌توان ان را همچون مثلثی در نظر گرفت که ضلع اول آن محور روسیه، ایران و دولت مرکزی سوریه، ضلع دوم آن کردها و آمریکا، و ضلع سوم دولت ترکیه است. اردوغان به خوبی می‌داند که در بازی پیچیده حمله به شمال سوریه، در حالت حداقلی نیازمند عدم مخالفت روسیه و انفعال آمریکا در برابر تجاوزات این کشور است. رئیس‌جمهور ترکیه به خوبی می‌داند در صورت اعمال تحریم‌های کمرشکن از سوی آمریکا، او در آینده نزدیک یعنی در سال 2023 باید از عرصه ریاست جمهور ترکیه برای همیشه حداحافظی کند. لذا در سطح شخصی نیز نمی‌خواهد حمله به شمال سوریه در نتیجه نابود شدن اقتصاد ترکیه با تحریم‌های آمریکا به پاشنه آشیل برای ترکیه تبدیل شود.
3- راضی کردن آمریکا به ادامه همکاری‌های نظامی و امنیتی
در سطح سوم، اردوغان قصد دارد در دیدار با ترامپ برخی از خواسته‌هایی که در چند سال گذشته همواره در دیدار با مقامات آمریکایی خواستار آن بوده است را اجرایی کند. از یک سو، اردوغان به دنبال است تا ترامپ را نسبت به تداوم همکاری و فروش جنگنده اف 35 به آنکارا راضی کند. از سوی دیگر وی امیدوار است که پرونده تحریم هالک بانک و استرداد فتح‌الله گولن، را بتواند با جلب رضایت ترامپ حل کند تا از این طریق موفقیتی را برای طرفداران خود در ترکیه کسب نماید.
آیا اردوغان موفق خواهد شد؟
با توجه به سطوح بحران میان آنکارا و واشنگتن، به نظر می‌رسد که اردوغان نتواند دستاورد خاصی از دیدار با ترامپ به دست آورد. در مقطع کنونی، این تنها ترامپ نیست که تصمیم می‌گیرد واشنگتن چه اقداماتی را در برابر ترکیه اتخاذ کند. نمایندگان کنگره آمریکا، بعد از حمله اخیر ترکیه به سمال سوریه، نشان داده‌اند که در ضدیت با آنکارا اراده‌ای راسخ دارند و این فقط ترامپ نیست که می‌تواند تصمیم‌گیری کند. واقعیت این است که به نظر می‌رسد اردوغان با توشه خالی کاخ سفید را ترک خواهد کرد و نمایش جدید او نیز در ترکیه با مخالفت‌های بیشتری همراه خواهد شد.
