الوقت- معاون عربی و آفریقای وزارت امور خارجه ایران که در جریان دو سفر اخیر منطقه‌ای ظریف، حضور داشته است، از برگزاری دور اول گفت‌وگوهای منطقه‌ای بین ایران و شش کشور حاشیه خلیج‌فارس به ابتکار امیر قطر و وزیر خارجه عمان خبر داد و گفت حداکثر تا پایان شهریور، مرحله اول گفت‌وگوها آغاز می‌شود. پیشتر محمدجواد ظریف در دور اول سفرهای منطقه ای خود به کویت، قطر و عراق، از تاسیس یک مجمع گفت‌وگو در خلیج‌فارس، خبر داد و ضرورت آن را برای امنیت منطقه ای و مقابله با افراط گرایی بیش از هر زمان دیگری دانست. امیرعبداللهیان تاکید کرد: «نفس برگزاری گفت‌وگوها، خروج از سوء تفاهم و رسیدن به درک مشترک و متقابل برای مقابله با بحران‌های موجود در منطقه و رسیدن به صلح و ثبات و امنیت پایدار، بیش از هر چیز دیگری حائز اهمیت است «.
بنابراین زمزمه های تشکیل «جی7» بین ایران و شش کشور حاشیه خلیج‌فارس در فضای پس از توافق هسته ای در حال شنیده شدن است. در این میان اما سوالی که وجود دارد این است که آیا با توجه به سطح اختلافات ایران و عربستان به عنوان دو بازیگر اصلی مجموعه خلیج فارس، شاهد شکل گیری این گفت وگوها خواهیم بود؟ و اگر این گفت وگوها در فضای کنونی شکل بگیرد، آیا پایدار خواهد بود یا خیر؟
برای پاسخ به این دو پرسش باید گفت که کارشناسان و تحلیلگران همواره بر ضرورت گفت‌وگوهای انتقادی ایران و اعضای شورای همکاری به‌ویژه عربستان سعودی و تاثیری که بر امنیت منطقه‌ای و حل بحران‌های کنونی دارد، تاکید کرده‌اند. در صورت تحقق این موضوع، این برای نخستین بار در طول یک دهه اخیر خواهد بود که شاهد تحقق این گفت‌وگوها خواهیم بود. در واقع شاید بتوان گفت تاثیرات مثبت توافق هسته‌ای بر منطقه خلیج‌فارس، فضا را برای طرح چنین پیشنهادی مهیا کرده است. بویژه نگرانی هایی که پیشتر میان برخی دولت های عربی در خصوص آثار توافق هسته ای بر منطقه احساس می شد، تا حدی در حال کم رنگ شدن است .
بنظر می رسد که اصلی ترین موضوعی که می تواند مورد گفت وگو قرار بگیرد و طرفین دارای اختلاف نظر را حول یک محور گرد آورد، موضوع مبارزه با افراط گرایی است. شش دولت عربی خلیج فارس و ایران اشتراک نظر دارند که امنیت منطقه ای عامل مهمی برای هرگونه همکاری و رسیدن به ثبات است. اما بنظر می رسد بر سر مصادیق افراط گرایی میان طرفین اختلاف نظر هست. حمایت های قطر و عربستان از شبه نظامیان در عراق و سوریه یکی از موانعی است که به ادراک متفاوت طرفین از مصادیق همکاری در موضوع مبارزه با تروریسم شکل می دهد. در حالی که عیان است و بر کسی پوشیده نیست که حمایت های قطر و عربستان از شبه نظامیان افراط گرا، به تصاعد بحران در منطقه شکل داده است، همزمان ریاض ایران را به حمایت از شیعیان در منطقه و تغییر صحنه میدانی در عراق متهم می کند. بنظر می رسد اگر طرفین خواهان کنترل افراط گرایی در منطقه هستند، باید بر اساس کنترل بخشی در فضای گام های متوازن باشد. در فرآیندی که سعودی ها قادر به امتیازگیری نباشند، بسیار بعید بنظر می رسد که حجم اقدامات حمایتی خود را از گروه های سلفی و افراط گرا کاهش دهند .
موضوع دیگر، پایداری این گفت وگوهاست. بنظر می رسد که با توجه به تجربه های پیشین مجموعه خلیج فارس، همواره یک ضرورت آنی موجبات این گفت وگوها را شکل داده و پس از مدتی به دلایل مختلف به حاشیه رفته است. فقدان در هم تنیدگی های ساختاری، اختلافات ارضی و مرزی، حضور قدرت های فرامنطقه ای و موارد دیگر باعث شده تا گفت وگوی منطقه ای یک موضوع پایدار و جوهری و امنیت زا نباشد و صرفا برخی ضرورت های تاکتیکی باعث گردآمدن اعضا شود .
از این زاویه اگرچه ضرورت این گفت وگوها در کنترل بحران کنونی منطقه یک موضوع بسیار مهم و راهبردی است، اما با توجه به سطح اختلافات بخصوص در مصداق ها، چندان نمی توان به تاثیرگذاری و پایداری تشکیل جی 7 خوشبین بود .
