یکی از اهداف اصلی کاخ سفید برای اعلام پایان دادن به حضور نظامی در سوریه، دادن اطمینان به آنکارا مبنی بر عدم حمایت بلندمدت آمریکا از کردهای سوریه بود اما تحولات به صورت دلخواه واشنگتن پیش نرفت چراکه علی رغم استقبال اردوغان از وعده خروج نظامیان آمریکایی، ارتش ترکیه مواضع خود در مناطق مرزی با سوریه را نه تنها خالی نکرد بلکه به تقویت آنها مبادرت ورزید.
الوقت- بحث‌ها و گمانه‌زنی‌ها همچنان در مورد خبر اعلام خروج نیروهای آمریکایی از سوریه همچنان ادامه دارد و آنچه بیش از همه این موضوع را رازآلود کرده است از یکسو عدم انطباق این اقدام با منافع آمریکا و متحدانش در سوریه و حتی منطقه و از سوی دیگر حضور شخصیتی غیرقابل پیش‌بینی با پیشینه غیرسیاسی و البته به شدت پوپولیست در راس هیأت حاکمه ایالات متحده می‌باشد. این دو مقوله را هنگامی که در کنار سخنان سناتور لیندزی گراهام از اعضا حزب جمهوریخواه و منتقد خروج نیروهای آمریکایی از سوریه که طی روزهای گذشته ایراد گردید قرار می‌دهیم که بعد از دیدار با ترامپ گفت خروج نیروهای ایالات متحده از سوریه اجازه نمی دهد که ایران «جای آنها را پر کند»، داعش مجدداً ظهور نخواهد کرد و همچنین متحدان کرد واشنگتن نیز محافظت خواهند شد؛ این پرسش را ایجاد کرد که آمریکا چگونه می‌تواند بدون حضور نظامی در سوریه به این اهداف دست یابد؟
پس از این دیدار ترامپ در 31 دسامبر، با تغییر موضع قبلی خود درباره خروج سریع ارتش آمریکا از سوریه، در توییتی اعلام کرد این نظامیان به تدریج و به آرامی مواضع خود را در این کشور ترک خواهند کرد. در این میان نیویرک تایمز به نقل از یک مطلع مدعی شد که ترامپ در دیدار با ژنرال پل لاکمرا فرمانده نیروهای آمریکایی در مبارزه با داعش در جریان سفر مخفیانه به عراق، فرصت 4 ماه ای را برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه پذیرفته است. اما این در حالی است که روز گذشته یکی از مقامات بلندپایه وزارت خارجه آمریکا در گفتگو با رسانه‌ها این موضوع را رد و اعلام کرد ایالات‌متحده هیچ جدول زمانی برای خروج نیروهایش از سوریه ندارد، اما قصد ندارد تا برای همیشه در این کشور بماند، اما نیروهای آمریکایی می‌توانند تا زمانی که مبارزه با ستیزه جویان داعش پایان یابد، در سوریه باقی بمانند.
مع الوصف اکنون بهتر می توان مضمون سخنان سناتور گراهام را درک کرد که گفته بود: «پس از دیدار با رئیس جمهور دونالد ترامپ و جوزف دانفورد وزیر دفاع کشور در مورد مسیری که در پیش داریم، احساس به مراتب بهتری دارم». مضمون این سخن چه تغییر دیدگاه ترامپ و عقب‌نشینی در مورد خروج سریع از سوریه باشد و چه به احتمال ضعیفتر وجود یک طرح پشت پرده از اعلام این خبر، اما مشخصاً آنچه که روشن است این می‌باشد که قرار نیست نظامیان آمریکایی، حداقل تا زمانی که فرآیند گفتگوهای سیاسی پایان نپذیرفته است، سوریه را ترک کنند. اهم دلایلی که می توان برای تغییر مواضع مقامات آمریکایی بویژه ترامپ طی روزهای گذشته برشمرد به شرح زیر می باشد.
خروج آمریکا موجب شکست داعش و پیروزی کامل دمشق
تقریباً کمتر کسی در این موضوع تردید دارد که حضور نظامی آمریکا در سوریه تحت عنوان ائتلاف مبارزه با داعش بیشتر بهانه ای برای نقش آفرینی مستقیم در تحولات سوریه، با توجه به اهمیت بسیار ویژه ای که سرنوشت این بحران در آینده نظم سیاسی- امنیتی خاورمیانه ایفا می کند، بوده است. اسناد فراوانی از دست داشتن سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی محور غربی- عربی در تشکیل و پشتیبانی مالی، اطلاعاتی و نظامی از داعش وجود دارد که برای خط بطلان کشیدن بر ادعای ضدیت آمریکا با ماهیت و تداوم موجودیت داعش کافی است. لذا با در نظر گرفتن این واقعیت که ورود نظامی آمریکا به صحنه مقابله با داعش پس از شروع موج شکست ها و عقب‌نشینی‌های این گروه در عراق و سوریه در مقابل نیروهای اتحاد محور مقاومت و روسیه آغاز شد تا از کنترل دمشق بر مناطق شرقی سوریه جلوگیری شود و خط اتصال میان عراق و سوریه (محور مقاومت) که توسط داعش قطع شده بود همچنان بسته باقی بماند، می‌توان یکی از عوامل نگرانی مقامات آمریکایی برای خروج از سوریه را نه احیای داعش بلکه نابودی کامل این گروه در سوریه دانست.
دراین زمینه باید توجه داشت که وجود ناامنی و تهدید داعش برای تداوم حضور نیروهای آمریکایی در عراق نیز لازم است. موضوعی که با مخالفت مردمی و گروه‌های مختلف سیاسی عراق رو به رو شده است. لذا در شرایطی که برخی از تحلیل‌ها هدف آمریکا از خروج از سوریه را فراهم کردن شرایط برای ظهور مجدد داعش در سوریه و عراق اعلام می‌کنند اما برخلاف این ادعا باید گفت حضور آمریکا در شرق سوریه با تداوم حیات داعش گره خورده است چنانکه گمانه زنی‌های متعددی از حضور ابوبکر البغدادی در پایگاه‌های آمریکایی در سوریه وجود دارد. بر همین اساس دولت سوریه به بغداد اختیار تام برای انجام حملات هوایی علیه تجمعات داعش در شرق سوریه را داده است.
بی‌اعتمادی ترکیه، سازش کردها و دولت مرکزی
اما یکی از عوامل اصلی تغییر مواضع کاخ سفید برای خروج سریع نظامیان این کشور از سوریه را باید در نوع کنش‌گری دو متحد واشنگتن اما متخاصم با هم در نظر گرفت. پیش از اعلام ترامپ مبنی بر پایان عملیات نظامیان آمریکایی در سوریه، تحرکات نظامی ترکیه در مرزهای خود با مناطق خودمختار کردنشین سوریه به طور چشمگیری افزایش یافته بود و اردوغان از آغاز قریب الوقع عملیات در شرق فرات بر علیه شبه نظامیان ی پ گ خبر می‌داد. این تهدید به موضوع چالش‌برانگیزی برای واشنگتن بدل شد به صورتی که می‌توان گفت یکی از اهداف اصلی کاخ سفید برای اعلام پایان دادن به حضور نظامی در سوریه، دادن اطمینان به آنکارا مبنی بر عدم حمایت بلندمدت آمریکا از کردهای سوریه می‌باشد. اما تحولات به صورت دلخواه واشنگتن پیش نرفت چراکه علی رغم استقبال اردوغان از وعده خروج نظامیان آمریکایی، ارتش ترکیه مواضع خود در مناطق مرزی با سوریه را نه تنها خالی نکرد بلکه به تقویت آنها مبادرت ورزید.
این اقدام موجب وحشت کردهای سوریه که هیچ شانسی در برابر ارتش مجهز ترکیه و متحدان آن برای خود قائل نیستند شده است. لذا کردها 28 دسامبر در اقدامی تلافی‌جویانه برای ابراز نارضایتی خود از خیانت واشنگتن، اعلام نمود که شهر استراتژیک منبج را تخلیه و آن را به نیروهای دولت مرکزی واگذار کردند که بتوانند به حمایت دولت سوریه برای حفاظت از مناطقشان در برابر حمله ترکیه دست یابند. این امر به نوبه خود حتی می تواند عاملی برای گرایش کردها به سمت روسیه و مذاکرات آستانه و سوچی برای در امان ماندن از هجوم ارتش ترکیه نیز شود. لازم به یادآوری است که آخرین دور از مذاکرات آستانه طی ماه نوامبر برای تشکیل کمیته قانون اساسی بدون مشارکت کردهای سوریه به ثمر نرسید.
فشارهای داخلی
اما بعد مهم دیگری از دلایل عقب نشینی ترامپ را می توان در مخالفت های گسترده داخلی مشاهده کرد. در این میان استعفای جیمز ماتیس به عنوان وزیر دفاع و همچنین برد مک‌گورک نماینده رئیس جمهور در ائتلاف ضد داعش در سوریه و عراق در مخالفت با این تصمیم بسیار تأثیرگذار بود. در واقع برخلاف ادعای ترامپ که خروج نظامیان این کشور از سوریه را طرحی از پیش برنامه ریزی شده عنوان کرده است استعفای یک عضو مهم کابینه و نماینده آمریکا در سوریه نشان از اختلافات عمیق میان هم حزبی های ترامپ در موضوع خروج یکباره از سوریه می باشد.
بطور کلی فضای سیاسی داخلی آمریکا برای ترامپ مساعد نیست. با پیروزی دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان مخالفت‌های بیشتری از سوی کنگره متوجه سیاست‌های وی خواهد شد و راه ترامپ برای عملی کردن برنامه‌های اعلامی خود دشوارتر خواهد شد. از سوی دیگر توییت تبریک سال نو ترامپ نشان داد که وی ابداً از موضوع احتمال استیضاح خود فراغ خاطر نیافته است و این امر وی را مجبور خواهد کرد که دست به عصاتر از قبل و با توجه بیشتر به دیدگاه‌های هم حزبی‌های خود در سیاست داخلی و خارجی پیش رود. لذا باید گفت طرح این انتقادات موجب شد وی ابتدا انتقال نظامیان به عراق و استفاده از پایگاه‌های نظامیان آمریکایی در عراق را به عنوان پشتیبانی حملات در سوریه اعلام کند و با مخالفت گسترده دولت و پارلمان عراق، زمانبندی خروج از دستور کار خارج شود.
