الوقت-طرح توسعه 2030 عربستان سعودی که توسط محمدبن سلمان، ولیعهد این کشور عنوان شده، ماه‌ها است که سوژه خبری و تحلیلی رسانه‌های سعودی شده است. این طرح که به گفته حامیان دولتی آن هم توسعه اقتصادی و هم اجتماعی عربستان تا سال 2030 را در نظر گرفته ، قرار است کشور سنتی عربستان را تا سال 2030 به میزانی از توسعه در ابعاد اقتصادی از جمله کاهش وابستگی دولت به درآمدهای نفتی، افزایش درآمدهای مالیاتی دولت، خودکفایی در تولید برخی محصولات صنعتی و غذایی و... برساند.
در بعد اجتماعی نیز برخی اقدامات اخیر ولیعهد سعودی از جمله اعطای حق رانندگی به زنان و بازشدن درب‌های برخی سینماها به روی شهروندان در قالب طرح توسعه‌ای بن سلمان برای عربستان عنوان شده با تبلیغات بسیار زیاد حکومت سعودی نسبت به دور شدن از سیاست دیرینه حمایت از وهابیت و کاهش سخت گیری های مذهبی دنبال می‌شود. در این میان اقلیت شیعه در عربستان که از اصلی‌ترین قشرهای آسیب دیده از ترویج وهابیت در شبه جزیره توسط سعودی‌ها بوده‌اند چشم انتظارمشاهده تغییر ملموس در وضعیت زندگی خود به سر می‌برند.
فشار وهابیت بر شیعیان عربستان علی رغم ادعای محدودسازی کانون‌های وهابی
محمد بن سلمان از زمان آغاز برنامه اصلاحاتی خود، با تبلیغات بسیاری مدعی تعطیلی و محدودسازی مدارس مربوط به بنیادگرایان وهابی بوده است که سال‌هاست بصورت آزادانه در شهرهای سعودی مشغول به فعالیت می‌باشند.
اما با نگاهی به گزارش‌ها می‌توان درک کرد که فشار و ایجاد محدودیت های تجویزی و دستوری از سوی محمد بن سلمان بر کانون های دینی وهابیت، به معنای تضعیف این نهادهای سنتی قدرت در سراسر خاک سعودی نیست؛ بطوریکه ولیعهد سعودی در طی دستوری محرمانه و با نقشه و ایده تکمیل روند ذوب کردن فرهنگی - ارزشی اقلیت ها (به ویژه دینی) در مجموعه کلان مورد نظرش، خواستار توقف کلیه فعالیت‌های وهابیت در عربستان به استثنای مناطق شیعه‌نشین (قطیف و الاحساء و نجران) شده است؛ و این بدان معنا است که اقدامات ظاهری محمد بن سلمان برای محدودسازی کانون‌های بنیادگرا تنها به مناطقی از این کشور ختم می شود که دستگاه های دینی وهابیت در آنها نفوذ سنتی و ویژه ای دارند و در واقع نیازی به فعالیت این کانون‌های دولتی نیست.
از منظر دیگر، بن سلمان با هدف تسلط بر حلقه های قدرت دینی وهابیت در سعودی اگرچه مدعی محدود سازی فعالیت آنان در برخی مناطق شده، اما باز گذاشتن فعالیت این کانون ها در مناطق شیعی عربستان بویژه در شرق این کشور می تواند گامی در جهت تحکیم قدرت و سیطره وهابیون تندرو در مناطق شیعه‌نشین باشد که با هدف تحت فشار قرار دادن شیعیان عربستان طراحی شده است. اقدامی که با ادعای بن سلمان برای بازگرداندن رویکرد اسلام میانه‌رو به عربستان سعودی، همخوانی و مطابقت ندارد و بیش از هرچیز جنبه تبلیغاتی این برنامه را ثابت می‌کند و این یعنی وهابیت می تواند به مانند گذشته در آینده سعودی نقش آفرینی کند.
وضعیت معیشتی دشوار شیعیان علی رغم اجرای اصلاحات اقتصادی
با وجود آن که اصلاحات در حوزه اقتصادی عربستان به ایجاد برخی شرکت‌ها و نمایندگی های موسسات خارجی در عربستان منجر شده، اما طبق مطالعات بسیاری، شیعیان سعودی حقوق و دستمزد کمتری دریافت می کنند، اغلب از کار اخراج می شوند و چشم انداز فرصت های شغلی آنها به شدت محدود است.
این شرایط منجر به آن شده تا شیعیان عربستان چندان امید و چشم انداز روشنی به برنامه عربستان 2030 نداشته باشند و همچنان وضعیت اقتصادی خود را در دوران جدید نیز به مانند گذشته با محدودیت‌های استخدامی و درآمد کمتر در مقایسه با دیگر شهروندان نظاره گر باشند.
وضعیت فاجعه بار حقوق بشر برای شیعیان
وضعیت حقوق بشری برای شیعیان عربستان هنوز بسیار خطر آفرین و همراه با محدویت‌های بسیاری است و اعدام برنامه ریزی شده ۱۴ فعال شیعه در سال گذشته نشان دهنده عدم تغییر فضای اجتماعی عربستان برای شیعیان همزمان با دوره‌ای است که از آن تحت عنوان اصلاحات اجتماعی یاد می‌شود.
در همین ارتباط نیز گروههای فعال حقوق بشر با غیر عادلانه خواندن روند محاکمه اعلام کرده اند اعترافات این متهمان تحت فشار بوده و برخی از آنها حتی از حق داشتن وکیل هم محروم و سه تن از متهمان در زمان طرح اتهام هفده ساله بوده اند.
در واقع اگرچه ولیعهد عربستان شعار مدرنیزه کردن جامعه عربستان را سر می دهد اما اعدام فعالان شیعه و ایجاد محدودیت برای آنها نشان می دهد این دولت در مورد نوع رفتار با شهروندان خود و همچنین آزادی های مدنی به فکر اصلاحات نیست و جدیتی در اصلاحات در این کشور دیده نمی شود و محمد بن سلمان علی رغم تلاش برای نشان دادن چهره‌ای اصلاح‌گر و مردمی از خود، اما به هیچ وجه تمایلی ندارد که به شکایات شیعیان پاسخ دهد.
به عبارت دیگر پس از به قدرت رسیدن ملک سلمان و اعدام آیت ا... باقر النمر در عمل خشونت ها علیه شیعیان الشرقیه افزایش یافت و شهر العوامیه که محل سکونت شیخ بود تبدیل به کانون اعتراضات شده است و این شرایط در حالی است که همزمان رهبران سعودی شعار اجرای برنامه اصلاحات 2030 عربستان را اعلام می‌کنند.
در نتیجه به رغم برخی اصلاحات محدود اجتماعی در حوزه زنان، چشم اندازی از رفع محدودیت های آزادی بیان، ایجاد تشکل های سیاسی و کاهش تنگناهای پرشمار پیش روی شیعیان نمایان نخواهد شد و تحولات اخیر تنها با هدف ترمیم وجهه جهانی سعودی به پیش خواهد رفت و شیعیان سهمی از این اصلاحات نخواهند داشت.
