در حالی که آمریکا برای هدایت هواپیما، جت و کشتی های خود به سیستم های فضایی متکی است، روسیه و چین هنوز از سیستم های آنالوگ استفاده می کنند که می تواند بدون ماهواره کار کند. لذا تحقیقات چینی ها و روس ها در مورد سلاحهای فضایی می تواند از نگاه آمریکایی ها یک تهدید بزرگ امنیتی محسوب شود.
الوقت- در ابتدای سال جاری میلادی جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا، از استراتژی جدید دفاع ملی این کشور با عنوان «تیر کردن لبه رقابتی ارتش آمریکا» با تمرکز بر تهدیدات احتمالی از سوی چین و روسیه رونمایی کرد. طبق اظهارات ماتیس این استراتژی علاوه بر زمین، هوا و دریا شامل حوزه سایبر و فضا نیز می شود که هدف نهایی آن بازگردادن هژمونی ایالات متحده است.
در ادامه این سیاست، در اوایل ماه مارس دونالد ترامپ درسخنرانی خود در پایگاه نظامی سن دیگو طرح ایجاد «نیروی فضایی آمریکا» را عنوان کرد و تنها پنج ماه پس از این سخنرانی، مایک پنس اعلام کرد ایالات متحده در راستای مواجه با تهدیدها و رقابت های فزاینده روسیه و چین، نیروی فضایی را به عنوان ششمین شاخه نیروهای مسلح ایالات آمریکا تا سال 2020 ایجاد خواهد کرد.
معاون اول ترامپ تاکید کرد کشورهای دیگر تلاش دارند ضمن وارد کردن سلاح های جدیدی به فضا، سیستم های فضایی ما تخریب کرده و برتری آمریکا را در این حوزه در بیشترین حد به چالش بکشند.
اگرچه هنوز از سازوکار و شرح وظایف نیروی فضایی آمریکا اطلاعاتی منتشر نشده اما طبق اخبار منتشر شده قرار است فرماندهی نیروی نظامی فضایی آمریکا با ترکیبی از متخصصین امور نظامی در فضا به حفاظت از ماهواره‌های آمریکا بپردازند که برای ارتباطات، جهت‌یابی و هشدارهای موشکی از آنها استفاده می شود. در همین حال سازمان هوانوردی آمریکا ناسا نیز به برنامه های فضائی غیر نظامی ادامه خواهد داد.
در واکنش به این خبر رئیس کمیته امور دفاعی و امنیت پارلمان روسیه با اشاره به معاهده 1967 مبنی بر ممنوعیت سلاح های هسته ای در فضا اظهار کرد: اگر آمریکا بخواهد از این توافق خارج شود نه تنها روسیه بلکه سایر کشورها نیز پاسخ سختگیرانه ای به منظور تامین امنیت جهانی به واشنگتن خواهیم داد.
توان مقابله روسیه و چین با آمریکا در فضا چقدر است؟
در حال حاضر آمریکا برای توجیه ایجاد ساختار نظامی فضایی خود به تهدیدات روسیه، چین و حتی کره شمالی و ایران اشاره کرده است اما سوال اینجا است که توان این کشورها در حوزه ماوراء جو برای تهدید ایالات متحده چقدر است؟
روسیه در قالب مرکز اصلی اتحاد جماهیر شوروی در دوران جنگ سرد همپای با آمریکا رقابت های سنگین نظامی را پیش می برد. در همین فرایند آنها موفق شدند پس از آمریکا اولین کشوری باشند که به فضا انسان می فرستادند. اما نگرانی ها از وقوع نبرد هسته ای در فضا و اجرای طرح جنگ ستارگان باعث شد تا دو طرف پشت میز مذاکره بنشینند و توافق نامه ای را برای جلوگیری از هسته ای شدن فضا امضا کنند که امروز نماینده پارلمان روسیه برای فشار بر آمریکایی ها به آن استناد می کند.
با این حال رقابت در حوزه ماهواره ها بین دو کشور ادامه یافت و حتی فروپاشی شوروی و درگیر شدن روس ها با بحران های اقتصادی نیز این روند را متوقف نکرد. طبق گزارش بنیاد جهان امن (SWF) شواهد قوی وجود دارد که روسیه مجموعه ای از برنامه ها را آغاز کرده است تا بتواند برخی از توانایی های فضای مجازی دوران جنگ سرد را دوباره به دست آورد.
در همین رابطه، چین نیز در ابتدای قرن جدید موفق شد سومین کشوری باشد که به فضا انسان می فرستد. همچنین چینی ها برای افزایش توانمندی خود در این حوزه، در سال 2007 از یک ماهواره هواشناسی خود موشک شلیک کردند. این اقدام که یک گام بزرگ در حوزه جنگ فضایی محسوب می شد به سرعت از سوی آمریکا پاسخ داده شد.
یکسال بعد از این رویداد نیروی دریایی آمریکا با پرتاب یک موشک، یک ماهواره را از رادار خارج کرد تا نشان دهد توان مقابله با اقدامات فضایی چین را دارد. به دنبال این اتفاقات، روسیه نیز پنج موشک ضد ماهواره را آزمایش کرد.
اما چین کماکان به توسعه فناوری فضایی خود ادامه داد و موفق شد در سال 2010 به ایالات متحده و روسیه به عنوان تنها کشورهایی با سیستم های ناوبری ماهواره ای عملیاتی در داخل کشور بپیوندد. چینی ها همچنین در آن سال تصمیم گرفتند که تا 2020، یک سیستم جهانی با 35 ماهواره در اختیار تشکیل دهند. علاوه بر این، آنها بر تقویت فناوریهای فضایی با استفاده از برنامه های مسلحانه متمرکز شدند که نتیجه ان درخواست شی جی پینگ، رئیس جمهور این کشور در سال 2014 مبنی بر توسعه نیروی رزمی جدیدی شد که توان مقابله با هوا و فضا را داشته باشد.
اگرچه برخی رسانه های چینی این موضوع را به توان پاسخ پکن به اقدامات واشنگتن و سایر قدرت های جهان مرتبط دانستند اما نتیجه حاصل از این وضعیت، افزایش رقابت های نظامی و فضایی کشورها است که می تواند امنیت کره زمین را به طور جدی به مخاطره اندازد.
در حالی که آمریکا برای هدایت هواپیما، جت و کشتی های خود به سیستم های فضایی متکی است، روسیه و چین هنوز از سیستم های آنالوگ استفاده می کنند که می تواند بدون ماهواره کار کند. لذا تحقیقات چینی ها و روس ها در مورد سلاحهای فضایی می تواند از نگاه آمریکایی ها یک تهدید بزرگ امنیتی محسوب شود.
لذا در شرایطی که برخی کشورها به دنبال ورود به فضا و نظامی‌سازی آن هستند، کارشناسان حقوق بین الملل درصددند با تدوین کتابچه ای مربوط به حقوق فضا، مانع تهدید امنیت کره زمین شوند. زیرا استفاده از سلاح های فضایی حتی اگر در خارج جو نیز محدود بماند، به لحاظ تئوری می تواند اقتصاد زمین را فلج کند که این اتفاق با از کار افتادن سیستم های ارتباطی ماهواره ها به وجود خواهد آمد.
از سویی تشدید مسابقات تسیلحاتی و فضایی روسیه، چین و آمریکا، باعث این نگرانی در کارشناسان نظامی شده است که در شرایط موجود، دیگر ملت ها نیاز به مقابله با فناوری های فضایی را با راه اندازی برنامه های خود احساس خواهند کرد. نتیجه این نیاز هم تمرکز بر ساخت سلاح های تهاجمی مرگبار خواهد بود. در حال حاضر هند، پاکستان، اسرائیل، ژاپن، انگلستان و سوئد موشک هایی در اختیار دارند که می تواند برای برنامه های کاربردی فضایی استفاده شود.
نگرانی دیگر آن که، ممکن است تروریست ها به این فناوری ها دست یابند. در سال 2011، سازمان های اطلاعاتی ایالات متحده گزارش دادند که تروریست ها در پاکستان آزمایش سیستم مهار کردن سیستم موقعیت یابی جهانی (GPS) را آغاز کرده اند که احتمالا یکی از پروژه های تحقیقاتی گروه القاعده بود.
با توجه به تجربه تاریخی رویکرد کشورها در دستیابی به انواع سلاح ها نظامی، واقعیت این است که نمی توان چندان به کاربرد حقوق بین الملل و پیشبرد امور از طریق گفتگو برای تحدید کاربرد تسلیحات نظامی در فضا امیدوار بود. زیرا این روش ها در روی زمین نیز تاکنون نتوانسته مانع از جنگ های بزرگ جهانی، منطقه ای و حتی استفاده از سلاح اتمی شود.
براین اساس شاید همان طور که چارلز ریچارد یکی از مقامات فرماندهی استراتژیک ایالات متحده عنوان کرد: در حالی که ما اکنون در فضای جنگ نیستیم، اما من فکر نمی کنم بتوانیم بگوییم دقیقا در صلح نیز بسر می بریم.
