الوقت - سازمان پیمان آتلانتیک شمالی در روزهای 11 و 12 ژوئن، یکی از پرچالش‌ترین نشست‌های خود را برگزار کرد. نشست اخیر ناتو در سایه چند مساله مهم قرار داشت. در ابتدای امر در وضعیت برگزاری نشست ناتو، ترامپ رویکرد تاجرمسلکانه خود را به عرصه همکاری در این سازمان نیز گسترش داد. در ادامه ترامپ موضوع الزام وجودی ناتو برای مقابله با تهدیدات روسیه را به چالش فراخواند و اعضا را به رفتار دوگانه در عمل به تعهدات خود جهت مقابله با روسیه متهم کرد. همچنین، نشست اخیر سران ناتو در فضایی از اختلافات و تنش‌های میان واشنگتن با دیگر اعضای ناتو برگزار شد. در روزهای منتهی به برگزاری نشست دونالد ترامپ اعضای ناتو را با صراحت متهم به بدعهدی کرده بود و از آنها درخواست کرده بود بودجه نظامی و دفاعی خود را در ناتو افزایش دهند.
در مجموع ، در وضعیت جدید ترامپ بر اساس منطق اقتصادی صرف و بدون توجه به جایگاه سیاسی این کشور در حفظ اتحاد و رهبری دو سوی اقیانوس اطلس طی چندین دهه گذشته، با 29 عضور سازمان ناتو سر ناسازگاری دارد. او با این منطق به مساله نگاه می‌کند که آمریکا حتی برای متحدان خود نیز نباید از بودجه خود هزینه کند و باید کشورهای عضو ناتو نیز سهم بودجه خود را پرداخت نمایند.
ایراد این اظهارات در شرایطی است که اعضای ناتو در سال 2014 توافق کردند تا سال 2024 حدود 2 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف بودجه دفاعی کنند اما ترامپ میگوید که این رقم باید صرف ناتو شود نه بودجه دفاعی کشورها. مواضع ترامپ در بروکسل موجی از حیرت و شگفتی را در میان اعضای ناتو به همراه داشته است. اعضای ناتو اکنون در آستانه دیدار ترامپ با پوتین با منطقی کاسبکارانه از سوی رئیس‌جمهوری آمریکا مواجه هستند که تنها منطق سود و زیان و زبان دلار را می‌شناسد. اکنون می‌توان به جرات بر این مساله تاکید کرد که منطق کاسبکارانه ترامپ، اکنون به راهبردی تعیین کننده در رویکرد سیاست خارجی آمریکا با نظام جهانی و حتی سازمان ناتو نیز تبدیل شده است که می‌تواند پایانی بر اتحاد چند دهه‌ای میان اعضای این نهاد باشد.
منطق اقتصادی ترامپ و خشم از مناسبات انرژی آلمان با روسیه
بدون تردید مهم‌ترین بخش از برنامه‌های ترامپ در تقابل با اعضای ناتو را می‌توان با محوریت کم و کیف تقابل با روسیه مورد ارزیابی قرار داد. در نشست دیروز- چهارشنبه- نیز دونالد ترامپ در گفتگو با «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو برای چندمین بار متوالی به کشورهای عضو ناتو، به ویژه آلمان تاخت و آنها را به دوگانگی در نوع تعامل با روسیه متهم کرد. رئیس‌جمهور آمریکا در اظهارات خود تاکید کرد: «باید بگویم که این واقعا ناراحت کننده است که آلمان توافق بزرگ گازی و نفتی با روسیه می‌بندد؛ همان روسیه‌ای که شما (ناتو) قرار است در برابر آن دفاع کنید و آلمان میلیاردها میلیارد دلار به روسیه می‌پردازد. ما در حال حفاظت از آلمان، فرانسه و همه این کشورها هستیم و تعداد زیادی از این کشور توافق انتقال خطوط انرژی می‌بندند و در آن میلیاردها دلار به روسیه می‌پردازند. فرض بر این بوده که ما از شما در برابر روسیه حفاظت کنیم اما آنها میلیاردها دلار به روسیه می‌دهند و به نظر من این مناسب نیست و صدراعظم پیشین آلمان، رئیس شرکت خط لوله‌ای است که گاز (روسیه را به آلمان) منتقل می‌کند». ترامپ ادامه داد: «در نهایت، 70 درصد از کشور آلمان با گاز طبیعی تحت کنترل روسیه قرار می‌گیرد. شما به من بگویید آیا این مناسب است که من از زمان آغاز به کارم درباره این موضوع گله کنم؟ نباید اجازه چنین کاری داده می‌شد اما آلمان کاملا تحت کنترل روسیه قرار دارد چرا که آنها بین 60 تا 70 درصد انرژی خود را از روسیه و خط لوله جدید وارد می‌کند. شما به من بگویید که آیا این کار درستی است؟ به نظر من این کار، درست نیست و برای ناتو هم بد است. من فکر می‌کنم که ما باید با آلمان درباره این موضوع صحبت کنیم».
وی افزود: «همچنین، آلمان فقط کمی بیشتر از یک درصد (از تولید ناخالص داخلی را برای هزینه‌های نظامی ناتو) می‌پردازد اما رقم واقعی هزینه‌های آمریکا بیش از 4 درصد از یک تولید ناخالص داخلی یک اقتصاد بسیار بزرگتر است. فکر می‌کنم این هم موضوع نامناسبی است. ببینید ما داریم از آلمان، فرانسه و همه حفاظت می‌کنیم و پول بسیاری داریم برای این کار می‌پردازیم و این برای دهه‌ها است که دارد انجام می‌شود. این موضوع توسط دیگر روسای جمهور آمریکا هم مطرح شد اما آنها هیچ کاری برای حل آن نکردند اما من باید این موضوع را مطرح کنم چرا که خیلی برای مردم آمریکا و مالیات دهندگان ما غیر منصفانه است.» در حالی که به نظر می‌رسید نه فقط هیأت ناتو، بلکه حتی «جان کلی» رئیس دفتر ترامپ و «کی بیلی هاچیسن» نماینده آمریکا در ناتو هم از اظهارات ترامپ جا خورده‌اند، رئیس‌جمهور آمریکا ادامه داد: «از نظر من این کشورها باید فورا قدم جلو بگذارند. آلمان یک کشور ثروتمند است و آنها (اکنون)درباره افزایش خیلی محدود هزینه‌های نظامی و دفاعی تا سال 2030 صحبت می‌کنند اما آنها می‌توانند فورا همین فردا هزینه‌های دفاعی و نظامی را فورا افزایش دهند و مشکلی در این باره ندارند. به نظرم این برای آمریکا، غیرمنصفانه است. ما باید کاری بکنیم چرا که ما نمی‌توانیم این وضع را تحمل کنیم ما نمی‌توانیم این وضع را تحمل کنیم». رئیس‌جمهور آمریکا باز هم باتکرار اظهارنظرش درباره وابستگی انرژی آلمان به روسیه و پرداختن میلیاردها دلار به مسکو گفت: «آلمان اسیر روسیه است چرا که آنها تولید زغال سنگ شان و همچنین انرژی اتمی را رها کردند و به نفت و گاز روسیه رو کردند. به نظر من این چیزی است که ناتو باید به آن نگاه بکند. شما و من قبول داریم که این موضوع نامناسب است البته من نمی‌دانم شما چه کاری می‌توانید در این باره بکنید اما قطعا منطقی به نظر نمی‌رسد که آنها میلیاردها دلار به روسیه بپردازند و ما از آنها در برابر روسیه دفاع کنیم».
ایراد این اظهارات از سوی دونالد ترامپ موجی بزرگ از حیرت را در میان نمایندگان مکشورهای عضو ناتو به همراه داشت. حتی مشاورین او نیز از این اظهارات وی، به شدت شگفت‌زده شدند. در واکنش به این اظهارات اورسلا فون درلاین، وزیر دفاع آلمان امروز در واکنش به سخنان ترامپ گفت که کشورش زندانی سیاست روسیه نیست. او تاکید کرد: قطعا ما مسائل زیادی با روسیه داریم و تردیدی در آن نیست. از طرف دیگر، شما باید خط ارتباطی میان کشورها یا ائتلاف و مخالفان را بی هیچ شکی حفظ کنید.
مجموع اظهارات ترامپ در گفتگوی با دبیر کل ناتو نشان می‌دهد که اکنون شکافی بزرگ میان اعضای ناتو با آمریکا پدیدار شده و منطق اقتصادیِ تاجر مسلکانه ترامپ که نفوذ استراتژیک و رهبری سیاسی جبهه غرب بودن را در سایه خود قرار داده است؛ زمینه را برای گسست و شکاف فزآینده میان اعضای این سازمان دفاعی غربی ایجاد کرده است. در اینده نیز می‌توان این چشم‌انداز را مطرح کرد که رد صورت اصرار ترامپ بر مواضع خود نسبت به اعضای ناتو و به ویژه آلمان، امگان انشقاق میان اعضا و حتی خروج نیروهای نظامی آمریکایی از اروپا وجود دارد.
انتقاد شدید اعضای کنگره از رویکرد ترامپ نسبت به ناتو
در میانه گسست عمیق در جبهه کشورهای عضو ناتو، یکی از موضوعاتی که در جامعه سیاسی امریکا با بازتابی گسترده همراه بوده در ارتباط با مواضع متفاوت کنگره و ترامپ، نسبت به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) است. بر أساس گزارش‌های موجود، یک شب قبل از حضور رئیس جمهوری آمریکا در نشست سران ناتو ، سناتورها با تصویب یک طرح و دموکرات های مجلس نمایندگان با صدور یک بیانیه از این سازمان حمایت کرده و با مواضع دونالد ترامپ درقبال آن مخالفت کردند. سناتورها با 97 رای موافق در مقابل 2 رای مخالف طرح غیرالزام آوری را تصویب کردند که در آن از ناتو حمایت شده و خواستار تاکید بر تعهد آمریکا در قبال این سازمان شده است. در همین حال، چهل و چهار نفر از دموکرات هایی که در کمیته نیروهای مسلح و امور خارجی مجلس نمایندگان حضور دارند، با انتشار بیانیه ای از اظهارات ترامپ درباره ناتو انتقاد کردند. در بیانیه آمده است: ترامپ نباید به دنبال ابطال کاری باشد که نسل هایی از زنان و مردان آمریکایی برای کمک به دفاع و حفظ ارزش های دموکراتیک در دو سوی اقیانوس اطلس انجام دادند.
