به گزارش الوقت مالزی اواخر هفته گذشته شاهد برگزاری انتخابات پارلمانی بود، اما این دوره انتخابات برخلاف دوره‌های گذشته در مالزی همراه با شگفتی سازی بود و براساس نتایج رسمی اعلام شد که ائتلاف حاکم پس از شش دهه حکومت بر مردم مالزی در انتخابات پارلمانی در مقابل ماهاتیر محمد ۹۲ ساله، نخست وزیر اسبق مالزی شکست خورد.
براساس آمار منتشر شده، جریان مخالف دولت موسوم به پاکاتان هارافان (اتحاد امید) 119 کرسی از مجموع 222 کرسی پارلمان را تصاحب کرده و با این تعداد، می تواند کابینه آینده را به رهبری ماهاتیرمحمد تشکیل دهد و در مقابل حزب حاکم مالزی به رهبری نجیب رزاق نخست وزیر فقط 79 کرسی را به دست آورده است.
اما ماهاتیر محمد کیست و چرا در فضای سیاسی مالزی توانست پس از 14 سال به قدرت بازگردد؟
ماهاتیر محمد، پدرمالزی نوین
وقتی ماهاتیر محمد در سال 1981 به عنوان نخست وزیر قدرت را در مالزی به دست گرفت، او را به عنوان چهارمین نخست وزیر می‌شناختند، اما اقداماتش تا سال 2003 یعنی طی 22 سال حاکمیت در کشور اسلامی مالزی نام او را فراتر از یک نخست وزیر معمولی ساخت.
سکوی پرتاب ماهاتیر از عضویت در سازمان ملی متحد مالایی‌ها (با نام رسمی باریسان ناسیونال) در سال 1946 و در سن 21 سالگی شروع شد و در سال 1964 به عنوان نماینده محلی به مجلس سفلی مالزی(دوان راکیات) راه یافت. نخستین حضور ماهاتیر در دولت از سال 1974 به عنوان وزیر آموزش و پرورش در دولت عبدالرزاق حسین بود و بعد از آن در دولت‌های مختلف به عنوان معاون نخست وزیر، وزیر دفاع، وزیرتجارت و صنعت و وزیر کشور حضور داشت تا آن که در نهایت در سال 1981 به عنوان نخست وزیر مالزی قدرت را بدست گرفت.
ماهاتیر در نخستین سال‌های نخست وزیری خود تصمیم به محدودسازی موقعیت برخی از اعضای خاندان پادشاهی مالزی گرفت و در این مسیر به موفقیت نیز دست یافت.
در زمینه اقتصادی او برنامه اقتصاد متوازن بومی بر پایه تجربه لیبرال را در دستور کار خود قرار داد و موفق شد طی یک دهه اقتصاد مالزی را متحول کند. خصوصی سازی اقتصاد با الگوی مشابه مارگارت تاچر در بریتانیا، هم به کسب درآمد و کاهش هزینه برای دولت کولاالامپور منجر شد و هم فرصت اشتغال را در این کشور اسلامی جنوب شرق آسیا به چند برابر افزایش داد.
انجام برخی طرح‌های ماندگار مالزی در دوره ماهاتیر محمد، از جمله بزرگراه 772 کیلومتری از مرز تایلند تا سنگاپور، توسعه شرکت نفت این کشور مشهور به پتروناس و در نهایت تاسیس بازارهای بورس نفت و انرژی، این کشور شرق آسیا را به بازار سرمایه و انرژی منطقه تبدیل ساخت و توانست از مالزی چهره یک جامعه توسعه یافته شرقی را نشان دهد.
دولت ماهاتیر محمد در دهه 1990 دچار شوک اقتصادی و بحران مالی شد، اما از این مسیر نیز با ترسیم برنامه مالزی 2030 و شعار مالزی پیشرفته تا 2030 توانست عبور کند.
سیسات خارجی مالزی در دوره ماهاتیر همچنین دارای افت و خیزهای متعددی بود. علی رغم سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی مشترک کوالالامپور-واشنگتن، اما این روابط متاثر از سخنان مشاور بیل کلینتون در سال 1998 در اجلاس اپک که در آن بر لزوم توجه به صداهای دموکراسی‌خواهی در مالزی تاکید شده بود، دچار نوسان شد و حمله آمریکا به عراق فاصله در روابط دو کشور را افزایش داد و ماهاتیر این حمله را بدون مجوز سازمان ملل غیرقانونی عنوان کرد. از دیگر چالش‌های سیاست خارجی مالزی در دوره ماهاتیر، تنش در روابط با سنگاپور بر سر برخی آب‌های مرزی بود. همچنین روابط مالزی با استرالیا در این دوره در پائین ترین سطح خود دنبال شد.
با این حال ماهاتیر در سال 2003 کناره‌گیری خود را بطور کامل از سیاست اعلام کرد و حتی پیشنهاد وزارت رفاه در کابینه آتی را نپذیرفت و خود را بازنشسته سیاسی اعلام کرد.
بازگشت ماهاتیر به قدرت
مالزی اگرچه در سال 2003 شاهد خداحافظی ماهتیر محمد از قدرت بود، ما در سال 2018 او باردیگر پدیده انتخاباتی کشورش شد.
گفته می‌شود آن چه پای ماهاتیر را در 92 سالگی به میدان سیاسی کشورش بازکرد، مسئله رسوایی مالی شرکت توسعه مالزی بود. رسوایی مالی در این شرکت دولتی در سال 2015 زمانی خبر ساز شد که خبرگزاری‌ها از انتقال 700 میلیون دلار از حساب این شرکت به حساب شخصی نجیب رزاق، نخست وزیر خبر دادند.
این خبر با موجی از واکنش‌ها و انتقادات و حتی درخواست‌ها برای استعفای نجیب رزاق روبرو شد و ماهاتیر محمد، نخست وزیر سابق صدای مخالفان شد. ماهاتیر در یک دوره اعتراضات ضددولتی آگوست 2015 شرکت کرد و همراه با ده‌ها هزار نفر از معترضان مالزیایی خواستار استعفای نخست وزیر شدند. همزمان ماهاتیر همراه با چند حزب سیاسی و سازمان مردم نهاد، ائتلافی را تحت عنوان پاکاتان هارافان (اتحاد امید) تاسیس کرد.
تاسیس این ائتلاف از سوی ماهاتیر در حالی بود که او خود زمانی از اعضای حزب حاکم، یعنی جبهه ملی مالایی به شمار می‌رفت، اما از سال 2015 و پس از رسوایی شرکت توسعه مالزی با پیوستن به صف مخالفان و ایجاد ائتلافی جدید در عمل از حزب حاکم فاصله گرفت.
همزمان اما واکنش نجیب رزاق نخست وزیر وقت به این اعتراضات تعلیق دو روزنامه و فشار بیشتر برمخالفان در برابر اتهام فساد بود، اما در مقابل ائتلاف هارافان با تهیه اساس‌نامه حزبی و ثبت نام در وزارت کشور مالزی توانست به عنوان یک حزب فعال به رهبری ماهاتیرمحمد در انتخابات پارلمانی 2018 مالزی شرکت کند و با فاصله زیادی حزب حاکم با نام سازمان ملی متحد مالایی‌ها را شکست دهد.
با این حال ماهاتیر محمد در این دوره اعلام کرده که فقط برای دو سال مسئولیت نخست وزیری را برعهده خواهد داشت و پس از دوسال از دولت کناره‌گیری خواهد کرد.
در حال حاضر یکی از مهمترین متحدان سیاسی ماهاتیر محمد در ائتلاف تازه تاسیس پاکاتان هارافان در مالزی، انور ابراهیم، معاون سابق نجیب رزاق (نخست وزیر پیشین مالزی) می‌باشد که سه سال پیش به اتهام لواط و فساد زندانی شد و حال قرار است به گفته ماهاتیر محمد، با عفو پادشاه، از زندان آزاد شود. ماهاتیر محمد اتهامات علیه متحد خود را غیرواقعی و با انگیزه‌های سیاسی عنوان کرده است و اگرچه از حضور انوار ابراهیم در کابینه سخن نگفته، اما بسیاری پیش بینی کرده‌اند انور ابراهیم پس از کناره‌گیری ماهاتیر محمد از قدرت پس از دو سال به جای او خواهد نشست.
انور ابراهیم همچنین در زمان ماهاتیر محمد معاون او بود اما در سال ۱۹۹۸ به دنبال اختلافاتی از سمت خود برکنار شد و رهبری تظاهرات علیه آقای ماهاتیر را به عهده گرفت و یک سال بعد به اتهام سوء استفاده از قدرت زندانی شد. او در سال ۲۰۰۰ با رسوایی جنسی مواجه شد و به ۹ سال زندان محکوم شد، اما محکومیت او در سال ۲۰۰۴ لغو شد و رهبری مخالفان را به عهده گرفت و در دو انتخابات پیاپی اگرچه به پیروزی نرسید اما کرسی‌های مخالفان را بیشتر کرد. ابراهیم همچنین یک سال پس از انتخابات سال ۲۰۱۳ بار دیگر به خاطر همان اتهام زندانی شد و حال قرار است برای دومین بار و البته این بار با عفو پادشاه و به عنوان متحد ماهاتیر محمد از زندان آزاد شود.
وان عزیزه، همسر انور ابراهیم، در حال حاضر و پس از پیروزی ائتلاف سیاسی ماهاتیر، معاون نخست وزیر معرفی شده است.
فضا و احزاب سیاسی مالزی
در حال حاضر صحنه سیاسی مالزی دارای دو ائتلاف برجسته می‌باشد. در یک سو ائتلاف تازه تاسیس به رهبری ماهاتیر تحت عنوان پاکاتان هارافان قرار دارد که با پیروزی در انتخابات اخیر قدرت را در مجلس بدست گرفته است. همچنین در طرف دیگر این قطب بندی، حزب سنتی سازمان ملی مالایی‌ها قرار دارد که با برگزاری انتخابات اخیر پس از 60 سال اکثیرت پارلمانی را از دست داد.
سایر احزاب سیاسی مالزی همچون حزب عدالت مردم، حزب اقدام دموکراتیک، حزب اصیل مالزی و حزب اعتماد ملی در چارچوب ائتلاف ماهاتیر قرار دارند که در مقابل سازمان اتحاد ملی مالایی قرار می‌گیرند. همچنین در صحنه سیاسی مالزی احزاب دیگری همچون جبهه ملی، حزب اسلامی مالزی، حزب عدالت مالزی، انجمن چینی‌های مالزی هرکدام بین 3 تا حداکثر 13 درصد از کرسی‌های پارلمانی مالزی را در اختیار دارند.
