الوقت – طی سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم هیچگاه مقطعی از تاریخ را نمی‌توان سراغ داشت که به اندازه شرایط کنونی مناسبات میان ترکیه با آمریکا رو به سردی گرائیده باشد. اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه و دیگر مقام‌های سیاسی این کشور در دو سال گذشته بارها با اظهاراتی شدیداللحن و تهدیدآمیز، آمریکا را به ضدیت با منافع و امنیت ملی ترکیه متهم کرده‌اند.حتی شدت تضادها میان آنکار و واشنگتن در مسیری قرار گرفته که طی ماههای اخیر بارها موضوع خروج نظامیان آمریکایی از پایگاه نظامی اینجرلیک مطرح شده است. در این میان، رسانه‌های یونانی و بسیاری دیگر از خبرگزاری‌های غربی، در روزهای گذشته اخباری در ارتباط با تصمیم آمریکا برای انتقال پایگاه نظامی اینجرلیک به یونان منتشر کرده‌اند. گزارش‌ها حاکی از آن هستند که وزارت دفاع آمریکا در نظر دارد که پایگاه «اندراویدا» واقع در جنوب یونان را به عنوان پایگاه جایگزین اینجرلیک معرفی کند.
واقعیت آن است که ریشه اصلی و بنیادین آغاز اختلافات آمریکا و ترکیه را در سال 2016 می‌بایست در موضوعی با عنوان «اینجرلیک» جستجو کرد. در 15 جولای 2016 (25 تیر 1395) کودتایی نافرجام علیه رجب طیب اردوغان و حزب حاکم عدالت و توسعه رقم خورد. در روزهای بعد از کودتا اسنادی در اختیار اردوغان قرار گرفت که در ماجرای کودتای نافرجام 15 جولای، آمریکایی‌ها از کودتاگران حمایت کرده و سیستم اطلاعاتی این کشور با سران کودتا ارتباط برقرار کرده و آمریکا به دو فروند جنگنده اف 16 برای پرواز از پایگاه نظامی اینجرلیک، جهت حمله به پارلمان ترکیه اجازه پرواز داده است. در این مقطع بود که اردوغان با صراحت اعلام کرد: «اکنون دوستان و دشمنان خود را شناختیم» و بلافاصله برای دیدار با پوتین به مسکو سفر کرد. در واقع، آنچه نمایان بوده این است که بدبینی اردوغان به سیاست‌های آمریکا از همین مقطع گره خورد و در ادامه اختلاف مواضع آنکارا با واشنگتن در موضوعاتی همچون سوریه، مناسبات ترکیه و روسیه و اختلاف راهبرد کلان آمریکا با ترک‌ها در غرب آسیا، موجب شد که مناسبات میان دو کشور به پایین‌تر سطح ممکن برسد. با تمام این تفاسیر اکنون این مساله مطرح می‌باشد که آمریکا از طرح انتقال پایگاه نظامی اینجرلیک به یونان چه اهدافی را دنبال می‌کند و تصمیمات ترامپ در چه قالبی قابل تحلیل است؟ در پاسخ به این پرسش اساسی ضروری است که سه محور اساسی مورد توجه قرار گیرد.
1- اولتیماتوم آمریکا به ترکیه
یکی از مهم‌ترین ابعاد طرح احتمال خروج آمریکا از پایگاه هوایی اینجرلیک و انتقال آن به کشور یونان را می‌توان نوعی اولتیماتوم آمریکا به آنکارا تلقی کرد. واقعیت آن است که این انتقال را در صورت اجرایی شدن، نمی‌توان تنها یک رویداد ساده و عادی تلقی نمود؛ زیرا واشنگتن به شکلی هدفمند، قصد دارد در کشوری پایگاه نظامی ایجاد کند که سابقه‌ای طولانی از دشمنی و خصومت را با ترکیه دارد. از این رو، ترامپ این پیام را به رهبران سیاسی ترک ارسال می‌کند که در صورت تداوم تنش در مناسبات با آمریکا، این کشور جایگزینی را برای آنکارا انتخاب خواهد کرد که در اساس رقیب سرسخت ترکیه تلقی می‌شود. در حقیقت انتقال پایگاه نظامی آمریکا در اینجرلیک در شرایطی اتفاق خواهد افتاد که آمریکا از ترکیه قطع امید کند و بعد از چند دهه اتحاد میان دو کشور به پایان برسد. با این اوصاف، توجه به این مساله دارای اهمیت است که از یک سو، آمریکا به آسانی خواهان از دست دادن متحدی بزرگ همچون ترکیه و خروج از اینجرلیک نیست. از سوی دیگر، ترکیه نیز خواهان قطع همکاری یا پایان یافتن اتحاد این کشور با آمریکا نیست؛ زیرا ترک‌ها نسبت به این امر واقف هستند که بخشی بزرگ از منافع آنها در مسیر همکاری با غرب و به‌ویژه آمریکا تامین خواهد شد. از این رو، می‌توان عنوان کرد که هر دو طرف در پی آن هستند تا زمینه‌ای برای تداوم همکاری با یکدیگر پیدا کنند.
2 - حفظ هژمونی نظامی آمریکا
یکی دیگر از زمینه‌های قابل توجه در طرح ایجاد پایگاه نظامی آمریکا در یونان و خروج از ترکیه، در ارتباط با تلاش واشنگتن برای حفظ هژمونی نظامی خود در شرق اروپا است. در حقیقت، باقی نماندن نیروهای ارتش آمریکا در اینجرلیک می‌تواند لطمه‌ای بزرگ بر موقعیت لجستیکی این کشور در غرب آسیا و شرق اروپا باشد. سر هالفورد مکیندر جغرافی دان انگلیسی از منطقه اوراسیا به عنوان هارتلند و یا قلب جهان نام می برد و معتقد بود کشوری که بر این منطقه از جهان تسلط یاید در واقع می توان بر جهان سلطه و هژمونی داشته باشد. پایگاه هوایی اینجرلیک طی دهه‌های گذشته یکی از با اهمیت ترین پایگاههای نظامی برای تقابل آمریکا در برابر اتحاد جماهیر شوروی بوده و در سال‌های بعد از فروپاشی بلوک شرق نیز واشنگتن از این پایگاه به عنوان یکی از ابزارهای حفظ قدرت نظامی خود در برابر روسیه در منطقه حساس اوراسیا بهره گرفته است. اکنون در صورت خروج آمریکا از اینجرلیک موقعیت لجستیکی نیروهای آمریکایی در این ناحیه از جهان را با تهدیدی بزرگ مواجه خواهد کرد؛ بنابراین، واشنگتن در پی آن است که این موقعیت خود را با حضور گسترده در یونان تثبیت کند.
در تایید این موضوع تارنمای خبری یونانی «پرونیوز» یونان در گزارشی تاکید می‌کند: «آمریکا در نظر دارد علاوه بر انتقال پایگاه اینجیرلیک به یونان، شش پایگاه نظامی دیگر در یونان احداث کند و یا سطح کارایی تعدادی از آنها را که هم اکنون فعال هستند، افزایش دهد. همچنین، روزنامه یونانی ملی‌گرای استیا در همین ارتباط می‌نوسد: «واشنگتن قصد دارد دو پایگاه نظامی در نزدیک مرزهای ترکیه در جزیره «کیکلادن» واقع در جنوب شرقی یونان و دیگری در نزدیک جزایر سنگی مورد اختلاف آتن و آنکارا موسوم به «امی میا» در چند مایلی نزدیک مرزهای ترکیه احداث کند. آمریکا همچنین در نظر دارد یک پایگاه نظامی در جزیره «کالیمنوس» واقع در جنوب غرب یونان و یک پایگاه نظامی دیگر در جزیره «سیروس» بسازد و به همین سفیر آمریکا در یونان بارها به اهمیت این جزیره اشاره کرده و اخیرا دو بار برای نظارت و بررسی نحوه ساخت و احداث پایگاه نظامی آمریکا به آن سفر کرده است. آمریکا هم اکنون یک پایگاه نظامی در منطقه «سودا» در جزیره «خنیون» و یک پایگاه نظامی دیگر در شهر «لاریسا» در شمال یونان دارد که در کنار هر یک از آنها نیز یک پایگاه نظامی ناتو قرار دارد. در مجموع می‌توان از یونان به عنوان مهم‌ترین نقطه استراتژیک برای آمریکا جهت حفظ هژمونی نظامی طی سال‌های آتی نام برد.
