الوقت: ترکمنها شمار جمعیت خود را در عراق حدود 2 میلیون نفر برآورد می‌کنند یعنی حدود 8 درصد جمعیت کشور . البته به نظر می‌رسد آمار ارائه شده از سوی آنان دقیق نمی‌باشد. در این میان، بر اساس آمار ارائه شده از سوی خود ترکمنها، 40 درصد از آنان شیعه هستند و در کرکوک، در قالب ائتلاف اسلامی ترکمن سازمان یافته‌اند و به طور مستقیم خود را مطیع آیت‌الله سیستانی می‌دانند. اما ترکمنهای سنی مذهب، زیر حمایت ترکیه در قالب جبهه ترکمنهای عراق تشکل یافته‌اند.
جبهه ترکمنهای عراق در سال 1995 در شهر اربیل ایجاد شد و با نمایندگی جریان ناسیونالیست ترکمنها ارتباط گسترده‌ای با سازمان اطلاعات و امنیت ترکیه داشته است. جبهه‌ی ترکمنهای عراق از ابتدای تاسیس تا کنون، به عنوان بازوی اجرایی سیاست‌های ترکیه در عراق بوده است. به ویژه تاکید اصلی آنکارا بر موضوع کرکوک و ترکمنهای حاضر در این شهر و موصل بوده است. در سالهای بعد از 2003 دولت‌مردان ترک که چشم طمع به تملک بر مناطق نفتخیز کرکوک داشته اند، تلاش نمودند که با برجسته کردن هویت ترکمنی کرکوک این شهر را بر اساس روایت‌های تاریخی بخشی از کرکوک قلمداد کنند. اما بر خلاف تصورات و برنامه های آنان ترکمنها و متعاقب آن ترکیه در کرکوک نتوانست به جایگاه شایان توجهی دست یابند. برای تحلیل دقیق این موضوع ضروری است که نگاهی را به وضعیت ترکمنهای در انجمن سیاسی استان کرکوک داشته باشیم.
ترکمنهای کرکوک از مجموع 41 کرسی انجمن سیاسی استان 9 کرسی را در اختیار دارند. از این مجموع 7 کرسی متعلق به جبهه ترکمنهای عراق است که به نمایندگی از ترکمنهای سنی زیر نفوذ ترکیه میباشند و 2 کرسی دیگر در اختیار ترکمنهای شیعه است که تحت عنوان ائتلاف اسلامی وابسته به مجلس اعلای اسلامی هستند. در سالهای مابین 2005 تا 2009 عملاً ترکمنها نفوذ چندانی در ساختار سیاسی و اداری استان نداشتند، اما در سال 2009 بر اساس توافق با اکراد ریاست انجمن سیاسی استان کرکوک به حسن توران بهاءالدین از جبهه ترکمنهای عراق سپرده شده است. به عبارت کلی، میتوان عنوان نمود نفوذ ترکمنها در کرکوک بیشتر به نوع تعامل و توافقات دولت ترکیه با حکومت اقلیم کردستان عراق و حکومت مرکزی عراق وابسته است. ترکمنهای عراق نه نیروی نظامی رسمی و مستقل دارند و نه منبع اقتصادی مستقل؛ از این رو با توجه به اینکه از نظر شمار جمعیتی هم اقلیتی کوچک در عراق هستند، بدون حمایت ترکیه نمیتوانند بازیگری تأثیرگذار در معادلات سیاسی عراق و از جمله کرکوک باشند.
در نتیجه تحولات جدید عراق پس از ظهور داعش مساله برای ترکیه جهت نفوذ در عراق به واسطه اهرم ترکمنها بیش از بیش پیچیده‌تر شد. به واسطه مساله‌ی داعش کردها موفق شدند کنترل خود بر کرکوک را بیش از همیشه گسترش دهند و به‌نوعی سلطه آنها بر کرکوک مورد پذیرش همه‌گان از جمله ترکها هم قرار گرفت. اما در روند تحولات جدید شاهد هستیم که ترکیه از مساله حضور ترکمنها در استان موصل برای دو موضوع اساسی بهره‌برداری میکند. اولین مساله بهرهگیری از موضوع وجود ترکمنها در استان موصل به عنوان بهانه‌ای برای باقی ماندن ارتش ترکیه در منطقه بعشیقه در شمال شهر موصل است. دومین مساله بهرهگیری از هویت ترکمن بودن شهر تلعفر برای مخالفت با کنترل این شهر از سوی نیروهای حشد الشعبی می‌باشد. همچنین، این مساله به اهرمی تبدیل شده است که ترکها تعداد کثیری از نیروهای ارتش خود را در مرزهای میان عراق با ترکیه مستقر نمایند.
با تمامی این تفاسیر میتوان در پرده برداشتن از اهداف ترکیه در قمار با مساله حضور ترکمنها در عراق ابراز داشت که دولت‌مردان ترک در گذشته و در شرایط کنونی قصد دارند تا از مساله وجود ترکمنها در عراق به عنوان ابزاری برای تحقق بخشیدن به طمع خود برای تصرف بخشی از سرزمین کشور عراق بهره بگیرند. ترکها نسبت به کرکوک چشمداشت تاریخی دارند. از دیدگاه آنان کرکوک و موصل بخشی از سرزمین ترکیه بودهاند، اما قدرت‌های پیروز در جنگ جهانی اول، طی عهدنامه «سور» تعمداً این شهرها را به کشور تازه تأسیس عراق منضم کردند. رهبران دولت ترکیه در طی سالهای متمادی ادعاهای سرزمینی خود را نسبت به مناطق نفتخیز شمال عراق اظهار کردهاند.
به طور کلی، ترکیه با استفاده از اهرم ترکمنها تلاش میکند در آینده تحولات عراق نقشی اساسی ایفاء نماید. در این میان، مهمترین ابزاریهای دولت ترکیه را میتوان در چهار مورد زیر خلاصه نمود:
1-بهر‌گیری تبلیغات وسیع جهت مشروعیت بخشیدن به حمله نظامی به عراق؛ با بزرگنمایی تهدیدات امنیتی علیه ترکمنها.
2- حمایت مالی و سیاسی ترکمنهای عراق.
3- بهرهگیری از مسأله وابستگی اقتصادی اقلیم کردستان عراق به ترکیه و همراه کردن کردها با ترکمنها در پیش‌بردن اهداف این کشور در عراق.
4- بازی با کارت حمله نظامی به شمال عراق در صورت ضرورت، به عنوان عاملی برای ایجاد فشار بر حکومت مرکزی عراق.
