الوقت- در حالی مذاکرات ژنو 3، در رابطه با برقراری صلح در سوریه روز 29 ژانویه 2016 آغاز شد که دی میستورا نماینده سازمان ملل متحد در پرونده صلح سوریه روز 25 ژانویه، 3 اولویت اوّلِ این مذاکرات را آتش بس فراگیر، کمک های بشر دوستانه و توقف تهدید ناشی از داعش برشمرده بود. او در بخشی از پاسخ خود به سوالات خبرنگاران در یک کنفرانس خبری که به زبان فرانسوی اظهار شد، تاکید کرده بود:
«منظور از آتش بس، مدل محلّیِ آن، نظیر چیزی که در حمص جریان دارد نیست، بلکه هدف ایجاد آتش بسی فراگیر خواهد بود که جبهه النصره و داعش را در بر نمی گیرد.»
در واقع باید مطالبه و تاکید دی میستورا دنباله ای از توافق بین المللی در اجلاس وین و قطعنامه 2253 شورای امنیت سازمان ملل متحد دانست که تنها داعش و جبهه النصره را از دایره آتش بس بیرون قرار داده بود. با این وجود معارضه سوریِ خارج نشین که در اجلاس ریاض نیز به شکل مشروط شرکت کرده ضمن مشارکت در گفتگوهای وین اعلام کرده است که تا بشار بر سر قدرت باشد ، آتش بس درکار نخواهد بود. نغم فرید الغادری نایب رئیس ائتلاف ملی سوریه، ضمن اعلام این موضع، از رویکرد روسیه و آمریکا در قبال بشار اسد انتقاد کرده و گفته بود:
«آمریکا و روسیه بر سر تعیین سرنوشت بشار اسد با یکدیگر توافقی ندارند، اما موضع واحدی در قبال مبارزه با داعش دارند. این مضحک به نظر می رسد، زیرا آنها به جای حل ریشه مشکل می خواهند با میوه آن مقابله کنند که حاصل همین دولت است.»
در حالی نایب رئیس ائتلاف ملی سوریه که از ارتباط نزدیکی با ارتش آزاد سوریه برخوردار است، آتش بس را موکول به تعیین تکلیف اسد کرده که حداقل پروپاگاندای روس ها نشان می دهد آنها موفق به ایجاد شکاف بین بدنه معارضه سوری شده اند.
«معارضه وطن پرست سوری» واژه ای است که از روز سوم نوامبر 2015 وارد ادبیات وزارت دفاع روسیه شد. از آن مقطع وزارت دفاع روسیه اعلامیه های نوبه ای مبنی بر این داشته که مواضع جبهه النصره، داعش، احرار الشام و گروه های جدا شده از مبارازن را با اطلاعات ارائه شده از سوی «معارضه وطن پرست سوری» هدف قرار داده است. البته ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در کنفرانس خبری روز 11 دسامبر 2015 با وزیر دفاع، واژه گُنگِ «معارضین وطن پرست سوری» را تسری بخشید و با هم ردیف قرار دادن ارتش سوریه، حکومت سوریه و ارتش آزادِ سوریه برای اولین بار صراحتا از دستور ویژه خود برای همکاری همزمان گروه هوایی روسیه در سوریه با ارتش حکومتی و نیروهای ارتش آزادِ سوریه خبر داد که با استعداد 5000 نفر در جبهه های حمص، حماه، حلب و ادلب با تروریسم وارد جنگ شده اند. پوتین تاکید کرده بود که روسیه علاوه بر پشتیبانی هوایی، همانطور که به ارتش سوریه از راه هوا کمک کرده، سلاح، تجهیزات و مواد مورد نیاز را در اختیار ارتش آزادِ سوریه قرار داده است. روز 15 دسامبر 2015 ، وزارت دفاع روسیه، مجددا به ابهام زدایی بیشتری در این زمینه پرداخت و تصریح کرد که با فعالان سوری که از آنان با عنوان معارضه معتدل یاد می شود در چارچوبِ 150 گروه که مشتمل بر5000 نفر می شوند در کنار ارتش سوریه در حال همکاری است. وزارت دفاع روسیه در بیانیه روز 25 دسامبر 2015 خود صراحتا از پشتیبانی همزمان نیروهای ارتش سوریه و معارضه وطن پرستِ تفکیک شده خبر داد. روز30 دسامبر 2015 وزارت دفاع روسیه رسما اعلام کرد که یک زاغه بزرگ مُهمّاتِ جبهه النصره در الزربا واقع در استان ادلب را براساس اطلاعات ارائه شده از سوی نمایندگان واحدهای معارضه وطن پرست هدف قرار داده است. روز 11 ژانویه 2016 وزارت دفاع روسیه ، رسما اعلام کرد که در حفاظت از منافعِ 11واحد از نیروهای معارضه وطن پرست که شامل7000 نیرو می شود حملات هوایی خود را انجام داده است. وزارت دفاع روسیه در این بیانیه خود برای اولین بار از واحد های مورد حمایت خود نام برد و اعلام کرد که در پشتیبانی از نیروهای احرار العشایر که عضو اتاق عملیات جبهه جنوبی و وابسته به ارتش آزادِ سوریه هستند در استان درعا اقدام به انجام عملیات هوایی کرده است. وزارت دفاع روسیه همچنین در بیانیه های روزهای 19 و20 ژانویه 2016 ، از حملات هوایی خود در جبل الاکراد (حومه لاذقیه) به احرار الشام و گروه های جدا شده از مبارزان خبر داد که به عقب نشینی آنها در مقابل نیروهای ارتش سوریه و معارضه وطن پرست ، انجامیده است. همکاری با بخش های تفکیک شده معارضان سوری درحالی به طور مکرر از سوی روس ها مطرح می شود که عدم تکذیب این مسئله از سوی معارضه ، این دعاوی را به صحّت نزدیک می سازد. هر چند نکات نقیضی نیز در این رابطه وجود دارد.
البته آنچه روس ها به آن اذعان دارند ، متکی به شواهد عینی قوی تری در میدان نبرد نیز هست که ناظر به برقراری آتش بین ارتش سوریه و نیروهای معارض در جبهه جنوب است. خروج داعش از حجرالاسود از روز20 ژانویه 2016 و توافق گروه های کوچک شورشی سوری برای جایگزین شدن با داعش در این محلات ، پدیده ای است که می توان آن را ناظر به اجرای این الگو دانست. این اتفاق بعد از توافق هسته های داعش در این محله برای انتقال 4000 نفر از نیروهای عملیاتی خود و خانواده های آنان به رقه در روز 24 دسامبر 2015 رخ داد.
لواء ضحى الإسلام بزرگترین گروهی است که بعد از خروج داعش برای به دست گرفتن نقاط ایست و بازرسی به حجر الاسود بازگشته و ابونافع دمشقی فرمانده آن به این مسئله اذعان دارد که آنچه بین این گروه و حکومت مرکزی جریان دارد صرفا یک آتش بس موقت (هدنه) است نه برقراری صلح. این روندی است که دکتر علی حیدر ، وزیر مصالحه ملی روز 16 ژانویه 2016 ، آن را ناظر به تخلیه مناطق از گروه های تروریستی به عنوان بنیان آغاز روند مصالحه ملی قلمداد کرده بود که به کل سوریه تسری خواهد یافت. او در مورد آتش بس در حجر الاسود اذعان کرده بود که این طرح در ببیلا، یلدا، بیت سحم تا دیابیه و از یک سو تا حسینیه و از سوی دیگر تا تضامن و اردوگاه یرموك گسترش خواهد یافت. ابونافع دمشقی، فرمانده لواء ضحى الإسلام، هدف از همه این مذاکرات را خارج کردن داعش از جنوب دمشق و انجام آتش بس بین نظام و گروه های مسلح خواهد بود که مناطق مرتبط را تسلیم خواهد کرد. البته آدم الشامی از فعالان رسانه ای در جنوب دمشق دلیل در پیش گرفته شدن این استراتژی در جبهه جنوب از سوی حکومت مرکزی را خلاص شدن از پرداخت حقوق به نیروهای دفاع ملّی و سپردنِ مجّانیِ تامین امنیت محلات به نیروهای شورشی عنوان می کند که در واقع از خانه های خود حفاظت می کنند. این روند روز20 ژانویه 2016 با انتقال خانواده های سوری به شرق محله القدم ادامه یافت که بخش غربی آن در کنترل نیروهای حکومتی قرار دارد و مشرف به بزرگراه بین المللی ام-5 است.
