الوقت- از زمان شروع جنگ در غزه روابط میان مصر و رژیم صهیونیستی بیش از پیش به سردی گراییده است با این حال تهدیدات کابینه افراطی نتانیاهو برای حمله گسترده به شهر رفح و به دست گرفتن کنترل مرز میان مصر و غزه در محور فیلادلفیا دمای این بحران دیپلماتیک را به نقطه جوش نزدیک کرده است به صورتی که طی روزهای گذشته گزارش‌های مختلفی از تهدیدات نظامی و سیاسی قاهره علیه ماجراجویی جدید تل‌آویو در غزه به گوش می‌رسد.
اولاً در روزهای گذشته قاهره حداقل 40 دستگاه تانک و زره پوش را در مرز مستقر کرده است.
همزمان با تهدید نظامی، تهدیدات لفظی مصری‌ها هم کم نبوده است. در همین زمینه، سفیر عزت سعد، دستیار سابق وزیر خارجه مصر و عضو شورای امور خارجه مصر اواسط هفته گذشته گفت: «تهدید مصر برای تعلیق پیمان صلح واقعی و جدی است».
وی در گفت‌وگو با اسپوتنیک افزود: «اگر اسرائیل اصرار دارد که پیمان صلح را از محتوای آن خالی کند، رهبری مصر در اتخاذ هر گونه تصمیمی جدی است».
همچنین محمد راضی، دبیر کمیته دفاع و امنیت ملی در مجلس نمایندگان مصر در مصاحبه با اسپوتنیک تاکید کرد: دولت مصر توافقنامه صلح با اسرائیل را حفظ می کند، اما اگر از طرف مقابل تخلفی رخ دهد، نقض توافق بین المللی محسوب می‌شود و آن را در معرض خطر قرار می دهد».
حسین حریدی، دستیار سابق وزیر امور خارجه مصر نیز به نوبه خود گفت: بیانیه وزارت امور خارجه مصر تایید می‌کند که مصر در حال ارسال پیام های روشن به اسرائیل و طرف غربی به ویژه طرف آمریکایی است که منافع مصر و ... امنیت ملی با توجه به تحولات کنونی به نقطه خطر نزدیک می‌شود.» این بدان معناست که اسرائیل باید مسئولیت عواقب خطرناک ناشی از آن را بر عهده بگیرد.
خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس نیز به نقل از منابعی گزارش داده است که قاهره تهدید کرده که در صورت اعزام نیروهای اسرائیلی به رفح، پیمان صلح کمپ دیوید را تعلیق خواهد کرد.
در همین حال، نیویورک تایمز آمریکایی و وال استریت ژورنال نیز در دو گزارش شنبه گذشته گزارش دادند که مقامات مصری به اسرائیل درباره احتمال تعلیق پیمان صلح بین دو کشور در صورت حمله نیروهای اسرائیلی به رفح هشدار داده‌اند.
موضوعی که با توجه به اصرار مقامات صهیونیستی مبنی بر حتمی بودن اجرای عملیات در رفح، سوالات زیادی را در مورد آینده روابط قاهره و تل آویو ایجاد می‌کند.
توافقنامه‌ها چه می‌گویند؟
مصر صراحتاً اعلام کرده که مرز را خط قرمز خود می‌داند و هرگونه اقدام تل‌آویو را نقض توافقات و پیماننامه‌های صلح برمی‌شمرد.
قبل از حوادث 7 اکتبر، مقامات مرزی مصر و جنبش حماس بر محور "فیلادلفیا" نظارت می‌کردند، اما در هفته‌های اخیر ایده بازگشت نیروهای اسرائیلی به مرز زنگ خطر را در قاهره به صدا درآورد.
مصری‌ها معتقدند که آنچه اسرائیل در حال حاضر انجام می دهد، نقض معاهده صلح دوجانبه در سال 1979 و ضمائم آن در پروتکل 2005 مربوط به محور فیلادلفیا است.
تقسیم شبه جزیره سینا و محور فیلادلفیا بر اساس توافقنامه کمپ دیوید
روند تقسیم و تعیین مرزهای نوار غزه و مصر پس از امضای"پیمان صلح" کمپ دیوید در سال 1979 آغاز شد که بر اساس آن "منطقه حائل" در امتداد مرز به نام "محور فیلادلفیا" یا «محور صلاح الدین» که از دریای مدیترانه تا گذرگاه کرم شالوم در جنوب غزه به طول 14 کیلومتر به طول می‌انجامد، ایجاد شد.
همچنین این توافقنامه شبه جزیره سینا را به 3 منطقه تقسیم کرد که توافق شده در هر منطقه درجه و حد خاصی از تسلیحات نظامی از دو طرف مستقر شود.
منطقه اول یا A با خلیج سوئز در غرب سینا هم مرز است، منطقه دوم B در مرکز سینا قرار دارد و منطقه سوم و منطقه آخر C است که در شرق سینا در امتداد نوار مرزی با غزه واقع شده است. در توفق صلح حضور امنیتی مصر در منطقه C تنها محدود به یک نیروی پلیس مقرر شده است.
در این توافقنامه اجازه حضور یک نیروی "محدود" پلیس اسرائیلی برای نظارت بر مرزها در منطقه D که در داخل نوار غزه قرار دارد، نیز داده بود که تا سال 2005 که صهیونیست‌ها از غزه عقب‌نشینی کردند، گذرگاه زمینی رفح را از سمت فلسطین تا مرز کنترل می‌کرد.
به گفته موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک ،«توافقنامه فیلادلفیا» بدون اصلاح یا تجدیدنظر، مشمول مقررات پیمان صلح 1979 است، اما طبق ماده چهارم آن، «اقدامات امنیتی اضافی... به منظور تقویت ترتیبات امنیتی مندرج در پیوست امنیتی، به جای پلیس امکان حضور یک نیروی مرزبانی مصری را متشکل از 750 سرباز، حمل سلاح های سبک در امتداد محور و منطقه مرزی، با متخصصان مبارزه با تروریسم و نفوذ فرامرزی و جلوگیری از عملیات قاچاق می دهد.
در آن زمان با امضای «توافقنامه فیلادلفیا»، هدف اسرائیل تضمین امنیت مرزها و کسب اطمینان از عدم استفاده از آن برای فعالیت های نظامی توسط گروه‌های مبارز فلسطینی بود.
متعاقب آن طی توافقنامه موسوم به "توافق حرکت و دسترسی" معروف به AMA که در 15 نوامبر 2005 میان تشکلات خودگردان و مصر امضا شد، نظارت بر گذرگاه مرزی زمینی رفح به تشکیلات خودگردان فلسطین با نظارت اتحادیه اروپا واگذار شد.
با این حال، تنها حدود دو ماه پس از اجرای «توافقنامه فیلادلفیا»، وضعیت سیاسی و امنیتی در نوار غزه تغییر کرد، و پس از پیروزی حماس در انتخابات پارلمانی سال 2006 رفح عملاً در کنترل نیروهای حماس قرار گرفت.
سرلشکر السید الجابری کارشناس نظامی مصری در گفتگو با سایت الحره معتقد است «تل آویو بر اساس سه توافقنامه با مصر شامل : 1- معاهده کمپ دیوید، 2- پیمان صلح و 3- معاهده عبور و مرور، اجازه تشدید حضور نظامی در مرز رفح و به دست گیری کنترل آن را ندارد و اسرائیل نمی‌تواند بیش از 4000 سرباز اسرائیلی در منطقه D، آنهم تنها با تسلیحات سبک پیاده نظام، بدون حضور زرهپوش، توپخانه یا عملیات هوایی در منطقه داشته باشد».
به گفته این کارشناس نظامی، هرگونه ورود «نیروهای زرهی، توپخانه یا هواپیما به منطقه» نقض آشکار معاهده صلح مصر و اسرائیل، معاهده کمپ دیوید و معاهده عبور است.
او معتقد است که "در این شرایط، مصر حق دارد تمام اقدامات را برای حفاظت از امنیت ملی مصر انجام دهد."
چرا مصر نگران و عصبانی است؟
مطمئناً بخش عمده‌ای نگرانی‌های مصر در مورد تغییر وضعیت امنیتی نوار رفح به درک قاهره از اهداف اسرائیل برای انجام عملیات نظامی در رفح بازمی‌گردد.
صهیونیست‌ها در ظاهر اعلام می‌کنند که گذرگاه رفح علی رغم مکانیسم‌ها و پروتکل‌های امنیتی سختگیرانه همچنان مهمترین منفذ ارتباط حماس با بیرون از غزه و تهیه تدارکات و تجهیزات جنگی از طریق حفر چندین تونل در زیر این محور می‌باشد.
در این رابطه شبکه خبری I24 اسرائیل به نقل از کارشناسان نظامی صهیونیستی اعلام کرد که حرکت ارتش صهونیستی به سمت «محور فیلادلفیا» با هدف جدا کردن نوار غزه از صحرای سینا مصر صورت می‌گیرد.
همچنین رادیو ارتش اسرائیل نیز هفته گذشته تأیید کرد که تل آویو در این مکان سایت‌های نظامی ایجاد خواهد کرد و نیروهایش در سال‌های آینده در کنار نیروهای مصری در امتداد محور فیلادلفیا حضور خواهند داشت تا اطمینان حاصل شود که هیچ عملیات قاچاق از طریق تونل اتفاق نخواهد افتاد.»
رادیو ارتش صهیونیستی همچنین از طرح ایجاد یک دیوار ضد تونلی زیرزمینی همانند دیوار حائل در مرز نوار غزه و شهرک‌های اشغالی خبر داد.
در این میان علاوه بر اعتراف رسانه‌های صهیونیستی مبنی بر تلاش رژیم برای به دست گرفتن کنترل نوار مرزی، مسئله نگران‌کنده تر برای مصری‌ها طرح‌های پشت پرده اما کاملاً روشن صهیونیست‌ها برای کوچ دادن جمعیت مهاجران در شهر رفح به سوی صحرای سینا است.
در واقع قاهره اظهارات و اشارات رژیم صهیونیستی برای کنترل کریدور فیلادلفیا به بهانه تخریب تونل های حماس و هجوم به منطقه رفح را رد می‌کند و نسبت به عواقب تلاش برای کوچ دادن فلسطینی ها به سینا هشدار می‌دهد.
طرح انتقال جمعیت غزه به سینا در سند رسمی اسرائیل.. ماجرا چیست؟
یکی از مواردی که طی روزهای اخیر بر نگاه بدبینانه مقمات مصری مهر تأیید زده افشای یک سند رسمی دولتی از سوی صهیونیست‌ها بوده که خواستار تخلیه فلسطینیان از نوار غزه به سینای مصر شده بود. این سند که در 31 اکتبر 2023 منتشر شده بود جنجال‌های زیادی را برانگیخت به صورتی که کابینه صهیونیستی مجبور شد واکنش نشان داده و آن را رد کند.
سند افشا شده مذکور از سوی وزارت اطلاعات پیشنهاد و کوچ دادن فلسطینیان از غزه به مصر را به عنوان بخشی از سه گزینه برای مقابله با نوار غزه پس از پایان جنگ امطرح کرده است.
این سند شامل 10 صفحه، و تاریخ آن 13 اکتبر 2023 است و نشان سازمان اطلاعات اسرائیل به ریاست گیلا گاملیل وزیر مربوط به حزب لیکود را دارد.
این سند سیاست آواره کردن غیرنظامیان از غزه را به عنوان نتیجه مطلوب جنگ توصیه می‌کند.
این طرح کوچ اجباری به چند مرحله تقسیم می‌شود: در مرحله اول، «غزه‌ها به سمت جنوب تخلیه خواهند شد» در حالی که حملات هوایی بر بخش شمالی نوار متمرکز خواهد شد.
در مرحله دوم، تهاجم زمینی آغاز خواهد شد که منجر به اشغال از شمال تا جنوب و «پاکسازی سنگرهای زیرزمینی جنگجویان حماس» خواهد شد.
طبق این سند همزمان با اشغال غزه، ساکنان نوار غزه به خاک مصر کوچ کرده و اجازه بازگشت دائمی به آنجا را نخواهند داشت.
این سند پیشنهاد می کند کمپینی با هدف تحت فشار قرار دادن فلسطینی ها در غزه برای موافقت با این طرح و وادار کردن آنها به تسلیم کردن سرزمین های خود، راه‌اندازی شود.
در این بیانیه آمده است: «پیام‌ها باید بر از دست دادن زمین متمرکز شوند، یعنی به وضوح تأیید کنند که دیگر امیدی به بازگشت به سرزمین‌هایی که اسرائیل در آینده نزدیک اشغال خواهد کرد وجود ندارد، خواه این درست باشد یا نه. همچنین باید به این صورت باشد: (خداوند مقرر کرده تا شما این سرزمین را به خاطر رهبری حماس از دست دهید و دیگر چاره ای نیست جز اینکه با کمک برادران مسلمان خود به مکان دیگری بروید».
این سند از دولت اسرائیل می‌خواهد تا با ادعای اخراج فلسطینی‌ها از غزه، یک کمپین عمومی در جهان غرب برای ترویج برنامه انتقال (اخراج فلسطینی‌ها) "به نحوی که افکار عمومی علیه اسرائیل تحریک نشود یا چهره آن را مخدوش نکند" راه اندازی کند.
این سند همچنین پیشنهاد می‌کند که کمپین عمومی در کشورهایی مانند عربستان سعودی، مراکش، لیبی و تونس راه‌اندازی شود که در آن پیامی مبنی بر ارائه کمک به برادران فلسطینی‌شان ارسال می‌شود، حتی اگر به قیمت سرزنش یا توهین به اسرائیل تمام بشود».
این سند می افزاید: «کوچ دسته جمعی جمعیت از مناطق جنگی نتیجه طبیعی و ضروری، مشابه آنچه در سوریه، افغانستان و اوکراین رخ داد است، می‌باشد.»
پس از آنکه وب‌سایت اسرائیلی «مکومیت» وجود این سند را اعلام کرد، روزنامه صهیونیستی «کالکالیس» (Calcalist) کل سند وزارت اطلاعات اسرائیل را روز شنبه گذشته منتشر کرد و سپس این روزنامه گزارشی را منتشر نمود که نشان‌دهنده ارتباط این سند با کمپین رهبری جنگ بود.
انتشار اینگونه اخبار که نگرانی و مخالفت‌های شدید مصر را در پی داشته است، موجب شده تا گزارش‌های دیگری نیز در مورد طرح‌های جایگزین کوچ اجباری به سینا توسط رسانه‌های صهیونیستی منتشر شود.
بر اساس آنچه رادیو ارتش صهیونیستی گزارش داده، تل‌آویو هنوز تصمیمی برای تخلیه جمعیت غزه نگرفته است، اما دو گزینه روی میز است که اولی شمال نوار غزه است و گزینه دوم مربوط به انتقال ساکنان نوار غزه به شهر خان یونس؛ زیرا این گزینه به دلیل نزدیکی جغرافیایی این شهر به رفح، واقع بینانه ترین گزینه است.
این بدان معناست که رژیم صهیونیستی به دنبال آن است تا از طریق تخلیه غیرنظامیان رفح قبل از شروع عملیات نظامی، نگرانی و مخالفت مصر را در مورد خطرات آوارگی فلسطینیان کاهش دهد.
با این حال وجه دیگر قضیه برملا کننده نگرانی عمیق صهیونیست‌ها از تهدید خروج قاهره از توافق صلح می‌باشد.
به گزارش العرب طارق فهمی، رئیس واحد مطالعات اسرائیل در مرکز ملی مطالعات خاورمیانه در قاهره، تهدید مصر به خروج از توافق صلح را پیامی بازدارنده می‌داند که باعث نگرانی محافل سیاسی و امنیتی تل‌آویو از گشودن جبهه تنش با ارتش مصر شده است.
به گفته فهمی در تل آویو این اعتقاد وجود دارد که توقف ارتباطات امنیتی و اطلاعاتی با قاهره یک فاجعه است زیرا اگر مصر این توافق را لغو کند، ممکن است این بدان معنا باشد که اسرائیل دیگر نمی‌تواند به امنیت و آرامش مرزهای جنوبی خود تکیه کند.
همچنین به گفته این کارشناس مصری، پیمان صلح به رژیم صهیونیستی اجازه می دهد تا ارتش خود را روی تهدیدات غزه و دیگر جبهه‌ها متمرکز کند. این درحالی است که هم اکنون نیز ارتش صهیونیستی علاوه بر غزه، در جبهه شمالی با حزب الله لبنان و مقاومت مسلحانه در کرانه باختری نیز درگیر است.
طارق فهمی در ادامه معقتد است اسرائیل، تنها نتانیاهو نیست و عوامل دیگری هستند که در هرج و مرج با او همراهی نمی‌کنند و خود آمریکا نیز از تنش با قاهره می‌ترسد، بنابراین روزهای آینده در آینده روابط بسیار مهم خواهد بود. بین مصر و اسرائیل یا هماهنگی ادامه می یابد یا تمام خطوط ارتباطی قطع می شود و این بستگی به ماهیت تحرکات نظامی در رفح دارد.
چنانکه به گفته جمال بیومی، دستیار سابق وزیر امور خارجه مصر، پس از تهدیدات قاهره اکنون این پرسش باقی مانده است: آیا اسرائیل خطر از بین رفتن توافقنامه صلح را درک خواهد کرد یا خیر؟
