الوقت- انتخابات پارلمانی تونس درحالی به پایان رسید که تنها 11 درصد مردم در این دور از انتخابات مشارکت کردند و همه احزاب مخالف حضور در پای صندوق‌های رای را تحریم کرده بودند . هر چند قیس سعید سعی کرد میزان مشارکت پایین را کم اهمیت جلوه دهد اما این نتایج پس از برگزاری رفراندوم قانون اساسی مورد نظر دولت که تنها 27 درصد به آن رای دادند، دومین شکست بزرگ برای رئیس جمهور تونس در کمتر از چهارماه بود. احزاب مخالف با موج سواری روی مشارکت پایین مردم اعلام کردند که قیس سعید به عنوان رئیس جمهور مشروعیت ندارد و باید از قدرت کناره گیری کند. بسیاری از تونسی‌ها نگرانند که پس از گذشت بیش از یک دهه از انقلاب ۲۰۱۱ که دوره‌ای از دموکراسی آغاز شد، این کشور بار دیگر به سمت استبداد حرکت کند.
برای اطلاع از جزئیات تحولات سیاسی تونس الوقت: با جعفر قنادباشی، کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل گفتگو کرده است.
نتایج شمارش آراء انتخابات پارلمانی تونس نشان می‌دهد که در این دور از انتخابات تنها 11 درصد مردم شرکت کرده‌اند که رقم بی‌سابقه به شمار می‌رود. به نظرتان دلایل پایین بودن سطح مشارکت مردم چیست؟
قیس سعید با اقداماتی که در ماه‌های گذشته انجام داد، مشروعیت خود را در بین مردم از دست داد. همه عواملی که می‌توانست برای سعید محبوبیت و مشروعیت سازی کند تا مردم در انتخابات رای دهند با اقدامات نابجایی که انجام داد این مشروعیت مردمی را از دست داد و تونس را به سمت شرایط کنونی سوق داد. در مسئله قانون اساسی که اخیرا به رفراندوم گذاشته شد باید حداقل 50 درصد مردم به آن رای آری می‌دادند اما دیدیم که با درصد بسیار پایین، 27 درصدی به تصویب رسید و در نهایت به عنوان قانون اساسی کشور تایید شد و رای اقلیت مردمی، مشروعیت قیس سعید را از بین برد.
دستگیری سران احزاب مخالف در تونس و توسل به کشورهای خارجی برای مدیریت فضای داخلی کشور اقداماتی بود که قیس سعید انجام داد و الان هم به این دلیل که او در انتخابات قانون اساسی حداقل آراء را به دست آورده از دیدگاه مردم تونس مشروعیت قانونی برای اعمال سیاست‌ها ندارد و مردم در شهرهای مختلف مخالفت خود را اعلام کرده‌اند.
در تونس، پارلمان به عنوان یکی از دستاوردهای مهم انقلاب مردم این کشور تعطیل شد و تعطیلی پارلمان یک نشانه روشنی مبنی بر حرکت رئیس جمهوری به سمت دیکتاتوری است و این مسئله هم در کاهش مشارکت دخیل بوده است. در قضیه انتخابات هم احزاب اصلی تونس این انتخابات را نادرست و غیرقانونی اعلام کرده بودند و آنرا یکجانبه و به نفع دولت می‌دانستند و در این انتخابات شرکت نکردند.
مسئله دیگری که مشروعیت دولت را زیر سوال برده است همکاری گسترده قیس سعید با رژیمهای عربی خلیج فارس است که در بین مردم تونس منفور هستند و با مداخله این کشورها در امور داخلی کشورشان مخالف هستند. قیس سعید که تحت حمایت شیوخ عرب قرار دارند و کمکهای مالی از این کشورها دریافت کرده است، لذا مردم مشارکت در انتخابات را به نوعی تایید همکاری رئیس جمهور با ارتجاع منطقه می‌دانستند. همکاری دولت با کشورهای غربی هم خوشایند تونسی‌ها نیست و این کشورها هم مثل ارتجاع عربی مقبولیتی در بین مردم ندارند و غربیها در گذشته تونس را مستعمره کرده بودند و مردم دل خوشی از غربیها ندارند.
از سوی دیگر، دولت قیس سعید اخیرا برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی هم ابراز تمایل کرده است و مردم مخالف برقراری رابطه با دشمن صهیونیستی هستند و لذا این مسئله هم در روند کاهش مشارکت در انتخابات تاثیرگذار بوده است. یعنی هر پله‌ای که قیس سعید با استفاده از آنها توانسته بود در عرصه سیاسی خود را به بالا بکشد اکنون این پله‌ها را یکی پس از دیگری خراب کرده و میزان محبوبیت خود را در بین مردم از دست داده است. کابینه‌ای هم که سعید تشکیل داده است در حد و اندازه‌ای نیست که بتواند با فساد سیستماتیک در تونس مقابله کند، زیرا افراد حاضر در آن از جمله مقامات فاسد هستند.
مسئله مهمتر اقداماتی است که قیس سعید برای اسلام زدایی در تونس انجام داده است. دین اسلام برای تونسی‌ها اهمیت خاصی دارد و آنرا فرهنگ ملی خود می‌دانند ولی سعید این مسئله را نادیده گرفته و در قانون اساسی خود سعی کرده تا از تونس اسلام زدایی کند.
آیا در گذشته هم سابقه داشت که مشارکت مردمی تا این حد پایین باشد؟
نه، هیچ گاه در انتخابات تونس سابقه نداشت. در دوران دیکتاتوری زین‌العابدین بن علی هم با تقلب و رای سازی میزان مشارکت را بالا می‌بردند ولی تا این حد سطح مشارکت پایین نبود. پس از بیداری اسلامی هم انتخابات خوبی با حضور گشترده همه احزاب برگزار شده است و تاکنون 8 تا 10 درصد مشارکت وجود نداشت و این نشان می‌دهد که دولت مشروعیتی در بین مردم ندارد و به جای دولت، با احزاب مخالف که خواستار تحریم انتخابات بودند همراهی کردند. الان تونس ممکن است وارد دوره‌ای شود که احزاب تونسی که در پارلمان حضور داشتند و دولت آنرا منحل کرد و اکنون نیز در بین مردم مشروعیت دارند باید زمام امور را به دست بگیرند.
با این وضعیت سرنوشت تشکیل کابینه آتی چه خواهد شد؟
مسلما قیس سعید و حامیان خارجی او به ویژه اعراب خلیج فارس و غربیها خواستار ادامه فعالیت دولت فعلی هستند و بدون اینکه به نتایج انتخابات توجهی کنند. اما آنچه مسلم است اینکه با این نتایج انتخابات، سعید در بین دوستان خود در داخل تونس و موسسات و نهادهای امنیتی هم مشروعیتی ندارد. با وجود حمایت خارجی، اما ادامه مسیر برای رئیس جمهور تونس خیلی دشوار خواهد بود و موانع زیادی بر سر راه دولت ایجاد خواهد شد.
باتوجه به اینکه این دور از انتخابات نشان داد که افکار عمومی با سیاستهای دولت مخالف است، الآن این مسئله در اجرای برنامه‌های قیس سعید چه تاثیری خواهد داشت؟
پیشتر هم پیش بینی شده بود که قیس سعید با یک بن بست ناگشودنی روبرو خواهد شد و الان هم در چنین وضعیتی گیر افتاده است و کسانی که خواستار اجرای برنامه‌های تعیین شده از سوی دولت هستند باید باور داشته باشند که دولت توانمند و مشروعی وجود ندارد که بتواند آنها از آنها حمایت کند. هر مجری برنامه دولتی که احساس کند دولت نامشروع و منفور ملت سر کار است نمی‌تواند برنامه‌های دیکته شده را اجرایی کند.
نتایج انتخابت چه تاثیری بر وضعیت دیگر گروه‌های سیاسی خواهد داشت؟
الان بستر و زمینه‌های مناسبی برای احزاب مخالف فراهم شده است که در ماه‌های اخیر تلاش کرده بودند تا دولت را نامشروع جلوه دهند و نگران بودند که مردم به دعوت آنها پاسخ مثبتی ندهند اما اکنون با این مشارکت در انتخابات به این نتیجه رسیده‌اند که در بین مردم محبوبیت دارند. به همین خاطر، اکنون رسالت دشواری بر روی دوش این احزاب قرار دارد که باید مسیر مناسبی را در پیش بگیرند که بتوانند انتقال قدرت را به صورت مسالمت آمیز انجام دهند تا ناامنی در تونس ایجاد نشود و کشور را به مسیری هدایت کنند مه مورد قبول همه باشد. احزاب هم متقاعد شده‌اند که وظیفه سنگینی را برعهده دارند و در واقع به تدریج زمینه یک انتخابات درست و قانونی را فراهم کنند.
با این انتخابات کم‌رمق قیس سعید همچنان به ریاست جمهوری خود ادامه خواهد داد یا اینکه ممکن است استعفا داده و قدرت را واگذار کند؟ همچنانکه اخیرا نیز احزاب مخالف این درخواست را کرده‌اند؟ برآیند کلی تحولات تونس به چه سمتی خواهد رفت؟
با اینکه ارتجاع عرب و غرب رئیس جمهور را به ماندن در قدرت تشویق می‌کنند ولی با این شرایط به وجود آمده او نمی‌تواند به حیات سیاسی خود ادامه دهد. انتخابات پارلمانی اخیر به نوعی رفراندومی برای او و دولتش بود که از قدرت کناره گیری کند و سعید هم نمی‌تواند این مسئله را نادیده بگیرد. باتوجه به اینکه بدنه اصلی و پایه‌های انقلاب تونس، قیس سعید را مجری سیاستهای خارجی می‌دانند، هیچ آینده خوبی برای ایشان متصور نیست و هیچ کدام از گروه‌های تونسی از وی حمایت نمی‌کند. در داخل تونس هم شرایط به گونه‌ای نیست که با اقدامات شدید امنیتی و با دستگیریهای گسترده و از بین بردن مخالفان بتواند در قدرت بماند. ممکن است قیس سعید احزاب مخالف را به این متهم کند که بر علیه دولت تبلیغات می‌کنند و یا به اتهامات واهی دیگر رهبران آنها را بازداشت کند ولی نمی‌تواند فضا را امنیتی کرده و قدرت خود را حفظ کند.
