الوقت- آمریکا و هم پیمانان آن که در غائله داعش به نقش و جایگاه مرجعیت شیعه عراق پی برده بودند، در این سالها تلاش مضاعفی کردند تا نفوذ مرجعیت را در بین عراقیها کاهش دهند اما گذشت زمان نشان داد که این تلاشها راه به جایی نبرده و پیوند بین مردم و دین و روحانیت در عراق ناگسستنی است. اگرچه علمان دینی عراق همیشه خود را از مسائل سیاسی کنار نگه داشته و در امور عراقیها مداخله نمی‌کند اما در مواقع ضروری که اختلافات سیاسی به بحران امنیتی تبدیل می‌شود و منافع ملی را به خطر می‌اندازد خطر را به خوبی تشخیص داده و با تدبیرهای حکیمانه سعی می‌کند مشکل را حل کند و این بار هم که برخی سعی داشتند با بحران سازی، عراق را به جنگ داخلی بکشانند این عالمان وارد عمل شده و با کمک عراقیها این فتنه را خاموش کردند.
ورود مرجعیت به دل بحران
آیت‌الله محمد تقی المدرسی از مراجع تقلید عراق، روز سه‌شنبه به تشدید درگیری‌های خونین در بغداد واکنش نشان داد و درباره کشیده شدن عراق به ورطه جنگ داخلی هشدار داد و از همه مردم عراق خواست که با توسل به خداوند، پیامبر اکرم (ص) و اهل بیت (ع)، عراق را از عواقب این جنگ برهانند. ایشان تاکید کردند:«همه مقامات مسئول باید حداکثر خویشتن‌داری را به خرج دهند و به طور جدی به دنبال راهکارهایی برای خنثی کردن درگیری‌های ناخواسته باشد». این عالم عراقی هشدار داد که تنها راه برون رفت از این بحران، گفتگوهای جدی با نفی نفس و کوتاه آمدن از برخی منافع تنگ نظرانه است. آیت‌الله مدرسی تاکید کردما در یک کشتی هستیم که اگر غرق شود، هیچ یک از ما از هلاکت نجات نمی‌یابیم. همچنین، آیت‌الله سیدحسین صدر از علمای دینی سرشناس عراق همه طرفها را به کنار گذاشتن سلاح، گفتگو و خاموش کردن شعله فتنه دعوت کرد. آیت‌الله صدر با اشاره به اینکه همه کسانی که اکنون درگیر هستند از یک کشور، دین و فرزندان یک پدر و مادر و برادر یکدیگر هستند و جنگ بین برادران غیرمنطقی و غیرانسانی است و در دین جایگاهی ندارد، همه آنها را به گفتگو و آرامش و خاموش کردن شعله فتنه فراخواند و گفت که اگر چاره‌ای نبود، سکوت بهتر و ماندن در منزل سودمندتر و به تقوا نزدیکتر است.
تحولات اخیر در عراق اگرچه تلنگر تلخی برای گروههای سیاسی بود تا بیش از این فرایند سیاسی را طولانی‌تر نکنند اما این آشوب بار دیگر نقش دین و جایگاه مرجعیت شیعه را در حل بحرانها به خوبی نشان داد. همانگونه که عراقیها، در زمان اشغال عراق توسط تروریستهای داعش به فتوای آیت‌الله سیدعلی سیاستانی، مرجع عالیقدر شیعیان این کشور لبیک گفته و راهی میدانهای نبرد شدند و این تهدید را از بین بردند، این بار هم سیاست حکیمانه عالمان دین و تشخیص به موقع مکر و حیله دشمنان، برای سیاسیون این کشور فصل‌الخطاب بود تا مسیر درستی را انتخاب کنند و بهانه به دست عناصر آشوبگر و برخی طرفهای خارجی که مترصد فرصتی برای ناامن کردن عراق هستند ندهند و در عمل نیز اینگونه شد و تحت لوای علمان دینی یک اتحاد بین همه گروهها و مردم برای مقابله با آشوب به وجود آمد.
تحولاتی که روز دوشنبه در بغداد و تعدادی از شهرهای عراق رخ داد هیچ شباهتی با اعتراضات مسالمت آمیز برای بیان خواسته‌های سیاسی که حداقل در هفته‌های اخیر از سوی هواداران مقتدی صدر انجام شد، نداشت و از همان ابتدا بنایش بر ایجاد آشوب و فتنه‌گری بود. اشغال ساختمانهای دولتی و حمل سلاح از سوی گروههای شبه نظامی و حمله به مقرهای حشدالشعبی چیزی نبود که از آن با نام اعتراض مسالمت‌آمیز یاد کرد. آشوبی که از سوی مخالفان در بغداد ایجاد شد هدفش کشاندن عراق به سمت جنگ داخلی بود و همه گروههای عراقی و مرجعیت این مسئله را به خوبی درک کرده بودند و به همین منظور اجازه ندادند تا این فتنه بیش از این ادامه پیدا کند.
همانگونه که شیخ اکرم الکعبی، دبیرکل جنبش النجباء عراق، گفت که دشمنان قصد داشتند تا جنگ داخلی در عراق به راه بیندازند و سرویسهای اطلاعاتی عبری-عربی-غربی و عناصر وابسته به آن در داخل عراق از جمله بعثی‌ها و داعش برای تحولات و ناامنی‌های عراق برنامه‌ریزی داشتند که حاکمیت و نظام سیاسی این کشور را نشان رفته بودند. اما این توطئه با حکمت و درایت مرجعیت عراق و هوشیاری مقتدی صدر در کمتر از 24 ساعت خاموش شد. بنابراین، اگر نیروهای امنیتی و رهبران عراقی و به ویژه مرجعیت وارد عمل نمی‌شدند و موضع انفعالی در قبال این تحولات می‌گرفتند راه برای آشوبگران و حامیان خارجی آنها فراهم می‌شد تا به راحتی سناریوهای مخربانه خود را عملی کنند.
با وجود اینکه آمریکا سعی کرد در ظاهر خود را حامی دولت عراق و مخالف بی‌ثباتی‌ها در این کشور نشان دهد اما آمریکاییها همواره از آشوب و ناامنی در این کشور بیشترین استفاده را کرده و خود یکی از موسسان اصلی اینگونه بحرانها هستند. آمریکا و عربستان سعودی در سالهای اخیر با دامن زدن به اعتراضات خیابانی در عراق، سعی کرده‌اند این کشور را ناامن کرده و برنامه‌های خود را که با هدف ضربه زدن به نیروهای مقاومت و کاهش نفوذ آن در عراق است را محقق کنند اما این توطئه‌ها تاکنون با شکست مواجه شده است و با تدبیری که عراقیها در قبال آشوبهای بغداد از خود نشان دادند، این بار هم تیر آنها به سنگ خورد.
هوشیاری صدر و استقبال عراقیها
اگرچه مقتدی صدر در هفته‌های اخیر تلاش کرد تا از طریق اعتراضات خیابانی خواسته‌های سیاسی خود را محقق کند اما آشوبی که روز دوشنبه در بغداد و برخی شهرها از سوی معترضان به راه افتاد، سبب شد تا موضعی تند در قبال این تحولات بگیرد. صدر از افرادی که قصد آشوب داشتند ابراز برائت کرد و راه خود را با این عناصر که هدفی جز ایجاد فتنه نداشتند جدا کرد. مقتدی صدر از مردم عراق عذرخواهی کرد و به هوادارانش فرمان داد که دست از اغتشاش بردارند. هوشیاری صدر و بیانیه آتشین او نوعی آب روی آتش آشوبگران بود که به بهانه دفاع از صدر وارد میدان شده بودند تا عراق را وارد بحران جدیدی کنند. صدر با قاطعیت گفت که بعد از این هر کس سلاح به دست بگیرد و به اعتراضات در خیابان ادامه دهد، از جریان صدر نیست. صدر همچنین کناره‌گیری و عزلت خود از سیاست را حتمی دانست و خطاب به هوادارانش در منطقه سبز بغداد گفت، شما هم عقب‌نشینی کنید و من دیگر حتی تظاهرات مسالمت‌آمیز نمی‌خواهم. سخنان او به نوعی اولتیماتوم به معترضان بود و اگر کسی بعد از آن به اعتراضات ادامه می‌داد دیگر ارتباطی با جریان صدر نداشت و در حکم آشوبگر قلمداد می‌شد و نیروهای امنیتی عراق نیز می‌توانستند به شدت با آنها برخورد کنند و در عمل نیز همین اتفاق افتاد و آرامش به عراق بازگشت.
سیاسیون عراقی هم که در هفته‌های گذشته سعی کرده بودند تا نظر مقتدی صدر را برای پیوستن به روند گفتگوهای ملی برای حل بحرانهای سیاسی جلب کنند، از موضع صدر استقبال کردند. حیدر العبادی، رئیس ائتلاف «النصر» طی پیامی توئیتری بر ضرورت عقب‌نشینی فوری همه افراد مسلح از منطقه سبز و خیابان‌های عراق تاکید کرد و گفت، حالا دیگر هیچ توجیهی برای دولت وجود ندارد که در مقابل افراد مسلح بی‌دفاع بایستد و نظاره‌گر باشد؛ به ویژه بعد از سخنرانی مقتدی صدر با هدف عقب‌نشینی مدعیان طرفداری از این جریان، که به لطف وی امروز انجام شد. همام حمودی، رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق نیز در بیانیه‌ای گفت، مقتدی صدر ثابت کرد که فرزند مکتب خاندان صدر است؛ خاندانی که وجودشان را فدای دین و ملت کردند. موضع او، یک موضع شجاعانه و مسئولانه به خاطر عراقی با عزت، اصلاحات و شکوفایی بود. هادی العامری، رئیس ائتلاف «الفتح» نیز طی بیانیه‌ای گفت، ابتکار صدر برای پایان دادن به خشونت‌های مسلحانه، ابتکاری شجاعانه بود که شایسته تقدیر و تمجید است و این ابتکار در برهه‌ای حساس رخ داد که در آن، دشمنان بر گسترش وضعیت جنگ و برادرکشی شرط‌بندی می‌کردند. نیچروان بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق نیز تاکید کرد، از موضع مقتدی صدر و درخواست وی برای پایان یافتن تنش و خروج طرفدارانش از منطقه سبز بغداد استقبال می‌کنیم. این اقدام مسئولانه و میهن دوستانه را تایید می‌کنیم و امیدواریم امنیت و ثبات در سراسر کشور حکمفرما شود. خمیس الخنجر رئیس ائتلاف السیاده نیز تاکید کرد، سخنرانی مقتدا صدر امنیت را به کشور و ملت بازگرداند و فتنه را در نطفه خفه کرد. قیس الخزعلی، دبیرکل عصائب اهل الحق، هم پس از خاموش شدن شعله اعتراضات در بیانیه‌ای از عراقیها خواست تا هر چه سریعتر دولت جدید را تشکیل دهند.
با درایت مرجعیت عراق و موضع صدر برای خاموش کردن فتنه، اکنون ریش و قیچی در دست جریانهای سیاسی است تا هر چه سریعتر دولت جدید را تشکیل داده و به انسداد سیاسی پایان دهند و عراقیها هم بعد از این هیچ عذرو بهانه‌ای را نمی‌پذیرند. همچنین با همت ملی که در روزهای اخیر بین عراقیها به وجود آمد، علاوه بر حل بحرانهای سیاسی، راه برای حل مشکلات اقتصادی در این کشور نیز هموار شده است.
