الوقت- خبرگزاری رویترز روز جمعه 16 فروردین به نقل از چند مقام آمریکایی گزارش داد کاخ سفید بنا دارد سپاه پاسداران را به فهرست سازمانهای تروریستی اضافه کند و این تصمیم در صورت قطعی شدن احتمالا تا روز دوشنبه8 آوریل/ 19 فروردین به صورت علنی توسط وزارت خارجه آمریکا اعلام شود. اگر دولت ترامپ این تصمیم را عملی کند اولین بار خواهد بود که نهاد نظامی یک کشور توسط آمریکا تروریستی خوانده میشود. این اقدام غیر معمول دولت آمریکا سوالات مختلفی ایجاد میکند که تا چه حد مطابق با موازین حقوق بین الملل است ؟ و تبعات امنیتی آن چه خواهد بود؟
انگیزه دولت ترامپ در فشار بر سپاه
از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ، فشارها بر ایران با وجود پایبندی ایران به توافق هسته ای و تایید آژانس و گزارشهای مختلف جامعه اطلاعاتی آمریکا ، همچنان ادامه دارد. بنابراین انگیزه ترامپ و دولت آمریکا را باید در جاهای دیگری جستجو نمود. ترامپ هم در سند امنیت ملی و هم در استراتژی منتشره از کاخ سفید در سال 2017 فشار حداکثری بر تهران به منظور مهار ایران در منطقه را در دستور کار خود قرار داد.
نوک پیکان فشار بر ایران ، سپاه پاسداران بود که ترامپ حتی قبل از خروج از توافق هسته ای به صورت آشکار به آن اشاره نمود. پس از خروج از توافق هسته ای با تبلیغات بسیار و بالا بردن فشار روانی همزمان با اجرای «استراتژی مرد دیوانه» توسط ترامپ، پیش فرض دولت آمریکا این بود که کمتر از یکسال اقتصاد ایران را فلج و سپاه پاسداران را نیز کاملا مهار می کنند و در نتیجه با تضعیف محور مقاومت شرایط برای پیش بردن معامله قرن و جبران شکست‌های بزرگ آمریکا در منطقه فراهم خواهد شد.
همزمان با این فشارها سرویسهای جاسوسی آمریکا و رژیم صهیونیستی با همکاری چند کشور عربی تلاش نمودند با تجهیز و هدایت عملیات های تروریستی گروههای تکفیری ناامنی را نیز به داخل ایران منتقل کنند.
اما سپاه پاسداران در تمام جبهه‌ها چه در منطقه وسوریه و عراق و چه در داخل کشور با دقت و جدیت تمام توطئه ها را خنثی نمود به صورتی که «سردار میریان» رئیس اداره عملیات زمینی ستاد کل نیروهای مسلح ، در مهرماه گذشته اعلام نمود که بیش از هزارتوطئه عملیات تروریستی فقط در ماه محرم خنثی شده است. ناتوانی آمریکا در ایجاد اجماع بین المللی علیه ایران در نشست ورشو، تداوم شکست‌های آمریکا در منطقه در نتیجه فعالیت نیروهای مقاومت بویژه سپاه پاسداران ایران، حزب الله لبنان و حشدالشعبی عراق و همچنین توانایی ایران در خنثی‌سازی و کنترل تأثیرات تحریمهای گسترده آمریکا، ترامپ را بر آن داشته تا با اعلام سپاه به عنوان سازمانی تروریستی اهداف خود را در مدت زمان باقی مانده از دوران ریاست جمهوری عملیاتی کند.
تروریستی اعلام نمودن سپاه و حقوق بین الملل
همه کشورها از اصل برابری حاکمیت برخوردارند. پس از معاهده وستفالی در سال 1648 حاکمیت دولتها جنبه رسمی تری یافت طبق اصول معاهده وستفالی حاکمیت ملی یک حق است که بواسطه آن اداره سرزمین و اقتدار درونی محقق میشود. بعد بیرونی حاکمیت نیز استقلال کشورها در برابر سایرقدرتها را شامل میشود. بند 1 ماده 2 منشور سازمان ملل نیز مبنای تشکیل این سازمان را اصل حاکمیت دولتها می داند. تشکیل نیروی نظامی و ارتش رسمی نیز تحت عنوان حاکمیت سرزمینی در حقوق بین الملل برای کشورها مجاز است و هیچ استثنایی در این زمینه نیامده است.
براساس اصل صدوپنجاهم قانون اساسی سپاه پاسداران وظیفه حفاظت از انقلاب و دستاوردهای آن را برعهده دارد و بخشی از پیکره نیروهای نظامی کشور محسوب میشود. وجود دو یا چند نیروی نظامی در یک کشور ناقض حقوق بین الملل نیست. آمریکا شش نوع نیروی نظامی دارد که همه آنها فعالیتهای بین المللی گسترده ای نیز انجام می دهند.
کنگره آمریکا در سال 2017 لایحه ای با عنوان مقابله با دشمنان آمریکا موسوم به «کاتسا» تصویب کرد که دست دولت را برای تحریم ها باز میگذارد اما دولت ترامپ قصد دارد با تفسیری دیگر از این قانون و همچنین تفسیر به رای مفهوم «صلح و امنیت بین المللی » سپاه را در فهرست سازمانهای بین المللی قرار دهد. اگر چه قبلا شاخه قدس سپاه پاسداران را به عنوان تروریست اعلام و تحریم نمودند اما حتی در قوانین داخلی آمریکا مرجع تشخیص سازمانهای تروریستی وزارت خزانه داری و وزارت خارجه این کشور است که براساس مفاهیمی مثل«قانون مهاجرت و ملیت آمریکا» یا «دستورالعمل اجرایی 13224» که افراد و نهادهای معرفی شده با عنوان تروریست جهانی را اعلام میکند، سپاه پاسداران مشمول تعریف هیچ کدام از این مفاهیم برای تروریست خواند شدن قرار نمیگیرد.«ریجارد نفیو »مسئول سابق هماهنگ کننده تحریم ها در این مورد می گوید« صراحتا معتقد نیستم که این با سیاست تحریم ها در وزارت امور خارجه که عاملان غیردولتی را هدف قرار میدهد، سازگار باشد».
بنابراین سپاه پاسداران به عنوان یک نهاد نظامی در چهارچوب حقوق بین الملل قرار دارد و تروریست اعلام نمودن آن ناقض حقوق بین الملل بوده و وجاهت قانونی پیدا نمیکند و دیگر دولتها هم از این اقدام پیروی نخواهند کرد.
احتمال تروریست اعلام نمودن سپاه و تبعات آن
در صورتی که سپاه یک سازمان تروریستی اعلام شود، برخی از آثار آن می تواند مصادره اموال سپاه توسط آمریکا یا بازرسی و توقیف کشتی های متعلق به سپاه در آبهای آزاد توسط آمریکا باشد. در حالی که آمریکا برای رضایت متحدین خود ممکن است چنین اقدامی انجام دهد اما در این صورت نیروهای نظامی آمریکا باید رویارویی با سپاه را به جان بخرندکه چنین اقداماتی هزینه های سنگینی برای منافع حیاتی آمریکا در پی خواهد داشت.
با علم به چنین خطایی ارتش و سازمانهای اطلاعاتی و جاسوسی آمریکا نسبت به تبعات تروریستی اعلام نمودن سپاه هشدار داده اند. به عنوان نمونه رئیس ستاد مشترک آمریکا ژنرال «جوزف دانفورد» نسبت به تبعات شدید این اقدام برای نیروهای آمریکایی در منطقه هشدار داده است. قبلا نیز سردار جعفری فرمانده سپاه هشدار داده بود که در صورت چنین اعلامی از سوی آمریکا باید پایگاههای خود را از دوهزار کیلومتری برد موشکهای ایران خارج کند.
حشمت الله فلاحت پیشه رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس روز گذشته در واکنش به احتمال چنین اقدامی از سوی آمریکا گفت در صورت قرار دادن سپاه در فهرست سازمانهای تروریستی ،نظامیان این کشور را درکنار داعش در فهرست تروریستها قرار می‌دهیم.
سپاه پاسداران تاکنون تجربه های زیادی در برابر فشارهای مختلف اقتصادی و سیاسی و و نظامی داشته است تصمیم به اضافه نمودن سپاه به لیست سازمانهای تروریستی پس از اوج گرفتن تحریمها درسال گذشته، دیگر تاثیر چندانی درتضعیف اقتصادی یا نظامی سپاه نخواهد داشت اما انجام این اقدام نابخردانه مشروعیت سپاه را برای دفاع از خود در برابر نیروهای آمریکایی به شدت افزایش میدهد و هزینه اصلی آن متوجه آمریکا و نیروهای نظامی و تجهیزات آن در منطقه و دولت‌های میزبان این پایگاه‌ها خواهد شد. لذا احتمال تحقق این موضوع علی رغم تهدیدات مکرر مقامات آمریکایی ضعیف برآورد میشود.
