حادثه شمیایی سوریه دونالد ترامپ را نجات داد. ترامپ در تیررس شدیدترین حملات و انتقادات داخلی و خارجی علیه خود بود، که ناگهان حادثه شیمیایی سوریه همه چیز را تغییر داد.
به گزارش الوقت، از ژانویه 2017 که ترامپ قدرت را در کاخ سفید بدست گرفت، همواره آماج شدیدترین حملات و انتقادات داخلی و خارجی علیه خود بوده است. از آن زمان تا کنون همواره پلیس فدرال امریکا، اف.بی.آی، در حال تحقیق بر روی پرونده جنجالی ارتباط تیم انتخاباتی ترامپ و روسیه میباشد و این تحقیقات همچنان ادامه دارد.
در جولای 2016، سازمان ضدجاسوسی اف.بی.آی اعلام کرد که مایکل فلن، مشاوور امنیت ملی ترامپ در جریان رقابتهای انتخاباتی با برخی مقامات امنیتی روسیه در ارتباط بوده است. چند روز پس از این ماجرا نیز فاش شدن همین ارتباطات به استعفای استیو بنن، استراتژیست و مشاور بلندپایه ترامپ از شورای عالی امنیت ملی آمریکا منجر شد و پرونده ارتباط اعضای کابینه ترامپ و روسیه وارد فازی جدید شد.
مجموع استعفاهایی که از جانب برخی اعضای کابینه ترامپ بدلیل ارتباط با روسیه مطرح شد و پس از آن اعلام برنامه "ممنوعیت ورود اتباع شش کشور مسلمان به آمریکا" و سپس احتمال لغو "طرح بیمه همگانی اوباما"، به افزایش بیسابقه انتقادات داخلی علیه ترامپ منجر شد تا آن جا که نرخ محبوبیت ترامپ طی کمتر از 70 روز از ورود به کاخ سفید به کمترین میزان نرخ محبوبیت روسای جمهور سابق آمریکا در مدت مشابه انجامید. گفته شده تنها چند روز پیش از حمله موشکی آمریکا به سوریه، نرخ محبوبیت ترامپ به 35درصد رسیده بود. افول موقعیت و محبوبیت ترامپ در افکارعمومی امریکا تا بدانجا بود که برخی پیش بینی میکردند ترامپ نتواند حتی در دور دوم ریاست جمهوری به کاخ سفید راه یابد. وضعیت نادری که تنها برای دو تن از روسای جمهور آمریکا در قرن 20 اتفاق افتاده بود، جیمی کارتر و جرج بوش پدر. در شرایطی که افول ترامپ در فضای داخلی همراه با انتقادات خارجی قوت میگرفت، این احتمال وجود داشت که ترامپ یکی از سه روسای جمهور ناموفق و شکست خورده آمریکا برای ورود به دور دوم ریاست جمهوری تلقی شود.
در کنار انتقادات داخلی، وضعیت در خارج از مرزهای آمریکا نیز چندان مطلوب ترامپ نبود. هم پیمانان آمریکا در ناتو و اروپای غربی از رویکرد بازاری و سهامی دولت ترامپ به ناتو بسیار ناخشنود بودند و گاه انتقادتی که ترامپ متوجه ساختار اتحادیه اروپا میکرد، رهبران اروپایی را آشفتهتر میساخت. از جمله ترامپ در مصاحبه مطبوعاتی خود با یکی از خبرنگاران با استقبال از خروج انگلیس از اتحادیه اروپا پیش بینی کرد که همچنان خروج های دیگری هم از این اتحادیه وجود خواهد داشت. این مسئله شکافها میان اروپا و آمریکا را عمیقتر میکرد و بطور طبیعی فاصله بیشتر متحدان قدیمی آمریکا را از واشنگتن بدنبال داشت.
مجموع این شرایط سخت برای ترامپ به یکباره تغییر کرد. نیمه شب جمعه، 7 آوریل یعنی دو روز پس از انتشار اخبار حادثه شیمیایی سوریه، دونالد ترامپ در اقدامی غیرمنتظره دستور حمله موشکی به سوریه را صادر کرد تا نخستین ورود مستقیم خود را علیه نیروهای دولت سوریه اعلام کند. خبر آن چنان ناگهانی بود که رئیس جمهوری آمریکا ساعتی پس از آن که در فلوریدا و با رئیس جمهوری چین دیدار داشت، در کنفرانس مطبوعاتی پیش از هر چیز اعلام کرد که دستور حمله به سوریه را صادر کرده است. این اولین اقدام نظامی مستقیم آمریکا و ترامپ علیه دولت بشار اسد بود و به یکباره خط خبری رسانههای مطرح بینالمللی و منطقهای متمرکز بر مسئله حمله امریکا به سوریه گردید.
ترامپ همچنین در توئیت خود با اشاره به دلایل حمله موشکی به سوریه توسط آمریکا گفت که اسد به کودکان، زنان و افراد بی گناه حمله شیمیایی کرد و در این حمله بچه ها و نوزادان زیبا قربانی شدند. این احساسیترین و ابتداییترین دلیل ترامپ برای حمله به سوریه بود. اما مشخص بود که اهداف این اقدام غیرمتظره برای ترامپ بسیار فراتر از احساس همدردی با زنان و کودکان سوری است.
فرصتی که حادثه شیمیایی و پس از آن حمله به سوریه برای ترامپ ایجاد کرد، هم در داخل تا اندازه زیادی به فروکش کردن انتقادات علیه او در ارتباط با پرونده روسیه انجامید، هم در خارج از آمریکا منتقدان اروپایی ترامپ را تا اندازه زیادی راضی نگه داشت.
تنشی که پس از حمله موشکی آمریکا به سوریه میان واشنگتن و مسکو ایجاد شده به قول ولادیمر پوتین رئیس جمهور روسیه از زمان جنگ سرد به این طرف بیسابقه است و دو طرف زبان انتقاد علیه هم را حتی تندتر از آن چه در زمان اوباما بود بکار میگیرند. در شرایط فعلی منتقدان داخلی ترامپ که انفعال او را در مقابل مسکو نشانهای از روابط پشت پرده تیم ترامپ و پوتین میدانستند، این روزها کمتر میتوانند به حملات خود علیه ترامپ در رابطه با روسیه ادامه دهند و سایر برنامههای داخلی ترامپ نیز در حوزه محدودیتهای ورود به آمریکا و تغییر بیمه اوباما در شرایط فعلی تحت تاثیر رفتار غیرمنتظره ترامپ در مقابل سوریه است.
در خارج از آمریکا نیز منتقدان اروپایی ترامپ، به تمجید از او بدلیل حمله به سوریه پرداختند و دولت آلمان به صورت ضمنی از اقدام نظامی آمریکا در سوریه حمایت کرد و وزیر امور خارجه اتریش هم حملات آمریکا را "هشدار قاطع" به بشار اسد خواند. در منطقه حتی استقبال ترکیه و همپیمانان عربی آمریکا از ترامپ گرمتر بود و رژیم صهیونیستی، عربستان سعودی و ترکیه از حملۀ نیروهای امریکایی علیه سوریه استقبال کرده اند. وزارت خارجه در ریاض هرگونه حمایت خود از ایالات متحده را اعلام کرد و حمله آمریکا علیه سوریه را "یک تصمیم شجاعانه ترامپ" خوانده است. این همصدایی با ترامپ از زمان روی کارآمدنش در کاخ سفید برای تیم او بیسابقه به نظر میرسید و شاید اگر هدف ترامپ، کاهش فشارها و انتقادات متحدان سابق آمریکا بوده است، تا حدودی در این هدف موفق عمل کرده است.
در واقع گویی حمله موشکی آمریکا به سوریه، به نمایشی از پیش تعیین شده بیشتر شبیه شده بود تا رهبران آمریکا باردیگر بیعت پیروان سابقشان را در منطقه که دلسرد شده بودند، بازیابند.
با این حال دشواری کار برای آمریکا در آن جاست که حمله به سوریه تنها در حد یک نمایش مقطعی بوده است. موضوعی که برای هم پیمانان منطقهای ترامپ به عنوان یک اقدام نمایشی و مقطعی راضی کننده نیست. رهبران عربستان و ترکیه انتظار دارند که حملات آمریکا علیه سوریه ادامه یابد، اما شواهد امر حاکی از آن است، حمله اخیر تنها بخشی از یک نمایش کوتاه بوده است نه بیشتر. حتی رجب طیب اردوغان به صراحت این حمله را ناکافی عنوان کرد و در عین حمایت از اقدام ترامپ، خواستار تداوم ان شد؛ حال آن که شرایط برای ادامه نمایش ترامپ مساعد نیست و حتی به نظر نمیرسد هدف کابینه ترامپ تداوم حملات مستقیم علیه دولت سوریه باشد. در واقع باوجود خوش بینی که دولت های ضدسوری در ارتباط با احتمال تغییر رویکرد آمریکا به موضوع سوریه داشتند، اما این نگاه چندان تغییر نکرده و ترامپ نیز چهار روز پس از اقدام نظامی و ناگهانی خود اعلام کرد که قصد ورود نظامی به سوریه را ندارد. رییس جمهوری آمریکا در مصاحبه با شبکه «فاکس نیوز» شش روز پس از حمله موشکی آمریکا به به پایگاه هوایی شعیرات سوریه، گفته است که ما وارد سوریه نخواهیم شد و این نشان میدهد رویه واشنگتن در برابر دمشق همان رویه نامعلوم کج دار و مریز گذشته خواهد بود. حتی وزارت دفاع آمریکا نیز همزمان با ترامپ اولویت خود را جنگ علیه داعش عنوان کرد. موضوعی که عدم تغییر روش گذشته آمریکا در سوریه را ثابت میکند.
براین اساس تاکید ترامپ بر عدم ورود به سوریه و اعلام اولویت مبارزه با داعش از طرف وزارت دفاع آمریکا، ضمن آن که عدم تغییر استراتژی آمریکا را در سوریه به اثبات رساند، از طرف دیگر نمایشی بودن حمله موشکی اخیر به سوریه را نیز به واقعیت نزدیک کرد. نمایشی که حداقل در کوتاه مدت هم انتقادات در داخل آمریکا را فرو نشاند و هم در خارج منتقدان غربی و عربی امریکا را تا اندازهای راضی نگه داشت. نمایشی که از طرف دیگر بدلیل امکان جدی شدن و تشدید تنشهای واشنگتن و مسکو، امکان تداوم آن برای کاخ سفید وجود ندارد.