الوقت: دور پنجم مذاکرات ژنو برای حل بحران سوریه در 23 مارس 2017 ( 3 فروردین 1396) آغاز می‌شود. این مذاکرات در شرایطی شروع می‌شود که الساندرا ولوچی، سخنگوی دفتر ژنو سازمان ملل در نشست خبری دیروز اعلام کرد در دور پنجم مذاکرات ژنو شرکت کنندگان در دور پیشین حضور خواهند داشت و «رمزی عز الدين رمزی» معاون دی‌میستورا به نیابت از وی در جلسه افتتاحیه این دور از مذاکرات شرکت خواهد کرد. این موضوع بدان معنی است که کردهای سوریه که پیش‌بینی می‌شد در این دوراز مذاکرات به ژنو دعوت شوند، با مخالفت‌های صریح ترکیه از حضور در نشست منع شده‌اند و دی‌میستورا در نشست افتتاحیه حضور نخواهد داشت.
با این وجود، این دور از مذاکرات که موسوم به ژنو 5 است همانند دوره‌های قبل با مدیریت استفان دی‌میستورا نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه و حضور نمایندگان حکومت مرکزی و نیروهای موسوم به اپوزیسیون برگزار می‌شود. بر اساس گزارش‌ها دی‌میستورا قرار است روز جمعه (4 فروردین) به ژنو بازگردد تا بعد از آن، مذاکرات با حضور وی ادامه پیدا کند. در ارتباط با برگزاری این نشست، بشار الجعفری رئیس هیات دولت سوریه در مذاکرات آستانه، با تاکید بر مشارکت خود در این مذاکرات، اظهار می‌کند که هیات وی مذاکرات را از صفر آغاز نخواهد کرد زیرا برنامه دور سابق مذاکرات، شامل 4 بسته با جزئیات مربوط به آن بود. همچنین، یحیی العریضی مشاور هیات عالی مذاکره کننده مورد حمایت ریاض نیز اظهار داشته که نمایندگان گروه‌های مخالف مسلح بخشی اصلی از هیات عالی مذاکرات ژنو را به ریاست نصر الحریری تشکیل می دهند. با تمامی این تفاسیر می‌توان در قالب چند اصل محورها و موضوعات اصلی مذاکرات ژنو 5 را مورد بحث قرار داد.
1- کارشکنی‌های گروه‌های رادیکال موسوم به اپوزیسیون در سوریه
علی‌رغم ایجاد آتش‌بس فراگیر در سوریه در 30 دسامبر2016 که با مدیریت روسیه و ترکیه و موافقت و همکاری تهران بود، در چند ماه اخیر همواره شاهد نقض آتش‌بس از سوی گروه‌های افراط‌گرای موسوم به ارتش‌آزاد بوده‌ایم. در آستانه برگزاری نشست ژنو 5 به‌گونه‌ای طراحی شده و با حمایت‌های مستقیم ریاض این گروه فعالیت خود را برای نقض آتش‌بس و به چالش‌کشیدن روند صلح آغاز کردند. مهم‌ترین نشانه این روند را می‌توان در حمله روزهای گذشته گروه‌های مسلح در شرق شهر دمشق به مواضع ارتش سوریه در محله‌های «جوبر» دانست. هر چند این حملات با مقاومت ارتش سوریه ناکام ماند اما صرف این وقایع سیگنال‌های مثبتی را برای رسیدن به توافق در ژنو ارسال نمی‌کند.
2- تجاوزات رژیم صهیونیستی به مرزهای سوریه
علاوه بر کارشکنی‌های گروه‌های رادیکال حکومت مرکزی در سوریه در چند هفته گذشته با نزدیک شدن به مذاکرات ژنو 5، شاهد افزایش تجاوزات نظامی و حملات جنگنده‌های رژیم صهیونیستی به مواضع ارتش سوریه بوده‌ایم. هدف قرار دادن پایگاه‌های نظامی و کاروان‌های تسلیحاتی ارتش سوریه در نواحی مرزی نزدیک دو کشور، مهم‌ترین اقدام رژیم صیونیستی در ضدیت با حکومت بشار اسد بوده است. این موضوع در آستانه مذاکرات ژنو 5 با واکنش وزیر امور خارجه روسیه همراه شد. سرگئی لاوروف، در ارتباط با تجاوزات اخیر رژیم صهیونیستی به سوریه و نقض حریم هوایی دمشق از سوی تل‌آویو نیز گفت که روسیه به زودی در مورد میزان پایبندی اسرائیل به توافقات در خصوص سوریه مطابق رفتارها عملی این رژیم، نظر خود را اعلام اعلام خواهد کرد. همچنین، همزمان با نقض حریم هوایی سوریه از سوی جنگندهخ‌های رژیم صهیونیستی مسکو با احضار سفیر رژیم صهیونیستی در این خصوص توضیح خواسته بود. این موضوع در اساس نوعی فضای روانی نامناسب را برای هیات دولت سوریه در نشست ژنو ایجاد خواهد کرد و می‌تواند به مانعی برای به نتیجه رسیدن گفت‌وگو‌ها تبدیل شود.
3- به نتیجه رسیدن محورهای مورد گفت‌وگو و توافق در ژنو 4
مهم‌ترین موضوعی که در ارتباط با ژنو 5 و مذاکرات گروه‌های حاضر در این نشست مطرح است در ارتباط با حصول توافق نهایی و به نتیجه رساندن محورهای گفت‌وگو در ژنو 4 است. در مذاکرات ژنو 4 که در ۲۳ فوریه 2017 (۵ اسفند 1395) آغاز شد، چهار محور تشکیل دولت سراسری غیرفرقه‌ای، تهیه پیش‌نویس قانون اساسی جدید، برگزاری انتخابات آزاد و منصفانه تحت نظارت سازمان ملل و اقدامات لازم برای مبارزه با تروریسم مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت. متعاقبا استفان دی میستورا نیز اعلام کرده است که در نشست اخیر ژنو راه‌های عملی کردن و اجرایی‌شدن این چهار محور مورد بحث و تبادل‌نظر قرار خواهد گرفت. اما آنچه بیش از هر موضوع دیگری مورد توجه قرار گرفته امکان مذاکره مستقیم میان نماینده حکومت بشار اسد و گروه‌های معارض حکومت مرکزی است. در این ارتباط، سرگئی لاوروف بر این اصل تاکید کرده که امیدوار است همه گروه‌های سوریه در این مذاکرات شرکت کرده و به صورت مستقیم گفت‌وگو کنند. همچنین، تهران و آنکارا نیز حمایت خود را از روند برگزاری نشست ژنو 5 ابراز داشته‌اند. با تمامی این تفاسیر با توجه به کارشکنی‌های گسترده نیروهای معارض حکومت مرکزی برای نقض آتش‌بس به‌ویژه در دمشق و تجاوزات رژیم صهیونیستی به مناطق مرزی سوریه، به نظر می‌رسد در عرصه عمل مذاکرات ژنو 5 با نتایج قابل توجهی همراه نباشد و امکان مذاکره مستقیم بین گروه‌های درگیر بسیار اندک خواهد بود.
