مهمترین دغدغه دونالد ترامپ در عراق که از سوی مشاوران خاورمیانهای او و به طور ویژه ولید فارِس مصری الاصل مورد تاکید قرار میگیرد، ضرورت مقابله با ایران در غرب آسیا و بهطور خاص عراق است.
الوقت: بر اساس اعلام منابع خبری حیدر العبادی نخست وزیر عراق در 20 مارس 2017 (30 اسفند 1395) با دونالد ترامپ رئیس جمهور جدید آمریکا در واشنگتن دیدار خواهد کرد. سفر العبادی به آمریکا با دعوت رسمی کاخ سفید انجام خواهد گرفت و نخست وزیر عراق اولین شخصیت رسمی سیاسیای خواهد بود که از میان کشورهای غرب آسیا به دیدار ترامپ خواهد رفت. همچنین، این سفر در شرایطی است که در حاشیه حضور نخست وزیر عراق در کنفرانس مونیخ که به مدت سه روز از 19 تا 21 فوریه 2017 برگزار شد، میان العبادی و مایک پنس معاون رئیس جمهور آمریکا نشست و گفتوگو انجام گرفت و بعد از آن جیمز ماتیس وزیر دفاع آمریکا، در قالب سفری سرزده در 21 فوریه 2017 (2 اسفند 1395) از بغداد دیدار کرد. با نظر به این دیدار و گفتوگوها اکنون این پرسش مطرح است که سفر حیدرالعبادی به آمریکا چه اهداف و محورهای خواهد داشت؟ در پاسخ به این پرسش میتوان سه محور اساسی را بهعنوان مهمترین اهداف و موضوعات احتمالی مورد بحث العبادی و ترامپ را در 20 مارس مورد ملاحظه قرار داد.
1- جلب حسن نیت عراق نسبت به سیاستهای آمریکا
بر خلاف آنچه پ برخی از تحلیلگران تصور میکنند که سوریه کانون و مرکز توجهات ترامپ در غرب آسیا خواهد بود، اما بر اساس رویکرد مشاوران و افکار ترامپ بهوضوح میتوان دریافت که عراق در کانون توجهات ترامپ است. بر اساس رویکرد ترامپ و مشاوران خاورمیانهای او، آمریکا در دوران ریاست بوش پسر و اوباما هزینههای گزافی را در عراق متحمل شده اما در مقابل سودی عاید این کشور نشده است. برای نمونه ترامپ در یکی از توئیتهای جنجالی خود نوشت: «ضروری است که ایالات متحده آمریکا، نفت عراق را در قبال هزینهای که برای به اصطلاح آزادسازی عراق در سال 2003 متحمل شده است، باید برای خود بر میداشت. همچنین، اگر آمریکا بر نفت عراق کنترل داشت، اکنون شاهد ظهور داعش در این کشور نبودیم.» این سخنان ترامپ موجب واکنش مقامات عراق شد؛ بهگونهای که حیدرالعبادی در نشست خبری هفتگی خود در 24 ژانویه 2016 (5 بهمن 1395) اظهار داشت: «مشخص نیست که نیت ترامپ از این سخنان چیست، آیا مراد او سال 2003 است و یا منظور او حفاظت از پالایشگاههای نفتی این کشور در برابر کنترل آنها از سوی داعش است. عبادی تاکید کرد نفت عراق بر اساس قانونی اساسی کشور متعلق به مردم عراق است و هیچ نیرویی نمیتواند خواهان کنترل بر منابع نفتی این کشور باشد».
این اظهارات در ابتدا موجب سوءنیت و بدبینی عراقیها نسبت به اهداف ترامپ در عراق شد و زمانی این مساله بیش از پیش تشدید شد که در فرمان اجرایی ۱۳۷۶۹ رئیس جمهوری آمریکا با عنوان «حفاظت از ملت در برابر ورود تروریستهای خارجی به آمریکا» در 28 ژنویه 2017 نام عراق در میان یکی از 7 کشوری قرار گرفت که به مدت 90 روز اتباع آنها از سفر به آمریکا منع شدند. هر چند این فرمان با رای قضات ایالتی لغو شد اما در جریان دیدارها و نشست العبادی با جیمز ماتیس و مایک پنس این موضوع به شدت مورد انتقاد قرار گرفت.
متعاقب این تحولات نام عراق در فرمان جدید رئیس جمهوری آمریکا مبنی بر منع سفر اتباع 6 کشور که در 6 مارس 2017 به امضاء رسید، حذف شد. این اقدام آمریکا نشان داد که ترامپ بنا به توصیه مشاوراناش در پی جلب اعتماد دولت عراق است و در اقدامی دیگر بهطور رسمی از نخستوزیر این کشور برای سفر به آمریکا دعوت شد. مجموع این روند نشانگر آن است که سیاستمداران آمریکایی در پی آن هستند که در عراق نفوذ آمریکا را بیشتر کنند و به خوبی به این امر پیبردهاند که برای این اقدام ضروری است حسن نیت خود را به مقامات این کشور نشان دهند. در این شرایط جلب رضایت حیدر العبادی بهعنوان شخصیتی قابل دفاع و مقبول برای آمریکا بسیار ضروری است.
2- افزایش حضور نظامی آمریکا در عراق و مقابله با نفوذ ایران
مهمترین دغدغه دونالد ترامپ در عراق که از سوی مشاوران خاورمیانهای او و به طور ویژه ولید فارِس مصری الاصل مورد تاکید قرار میگیرد، ضرورت مقابله با ایران در غرب آسیا و بهطور خاص عراق است. مقامات نظامی و دفاعی جدید آمریکا بر این باور هستند که بعد از خروج ارتش این کشور از عراق در سال 2011، بغداد به محلی برای اعمال سیاست ایران تبدیل شده است. از نظر آنان ایران در این سالها و بهویژه بعد از ظهور داعش در سال 2014 به مهمترین قدرت دارای نفوذ و قدرت در عراق تبدیل شده است و در شرایطی که این کشور به پایان جنگ داعش نزدیک میشود، ضروری است که سیاستهای ضروری برای مقابله با نفوذ تهران در عراق بعد از داعش اتخاذ شود. این موضوع، در گفتههای مقامات و سیاستمداران آمریکایی بهوضوح دیده شده و در دیدار جیمز ماتیس با حیدرالعبادی به این مساله پرداخته شد. در مجموع این شرایط بهنظر میرسد ترامپ و مشاوراناش در پی آن هستند که این نکته را به العبادی گوشزد کنند که آمریکا به شدت مخالف نفوذ گسترده ایران در عراق بوده و از این جهت تداوم همکاریهای واشنگتن با عراق منوط به این است که ملاحظات و دغدغههای این کشور نسبت به نقش ایران در عراق در نظر گرفته شود.
در همین راستا، بدون تردید وضعیت عراق بعد از آزادسازی موصل مورد بحث قرار خواهد گرفت. در این میان، آنچه بیشتر مورد توجه ترامپ قرار دارد افزایش حضور نظامیان آمریکا در عراق میباشد. پایگاه هوایی گیاره در جنوب استان موصل احتمالا مهمترین مکانی است که در سفر 20 مارس العبادی از سوی مقامات آمریکایی موردبحث چانهزنی قرار خواهد گرفت. آنها با این اقدام تلاش میکنند از یک سو حضور خود را در عراق محسوستر و برجستهتر کنند و از سوی دیگر، از نفوذ ایران در عراق پیشگیری کنند. هر چند که این هدف دوم به واسطه نفوذ معنوی و نرم -(نه نظامی و سختافزاری )- ایران در عراق موفق نخواهد بود.
3- تداوم حمایتها و همکاری آمریکا از عراق
از آنجایی که عراق جنگزده و بحرانی بعد از 2014، این کشور به شدت نیازمند همکاریهای عمرانی و اقتصادی دیگر کشورها است در این میان، امید به حمایتهای مالی و کارشناسی آمریکا یکی از دریچههایی است که حیدر العبادی بعد پایان افسانه داعش در این عراق، به آن امیدوار میباشد. در واقع، العبادی بهخوبی به این امر واقف است که ترامپ به شدت در پی نفوذ در عراق و مقابله با نفوذ دیگر کشورها است. از این رو نخست وزیر عراق، احتمالا با ارائه یک سری پیشنهادها به مقامات کاخ سفید، در پی جلب رضایت آنان برای هزینه کردن در عراق بعد از داعش خواهد بود.
علاوه براین، یکی دیگر از اهداف العبادی در واشنگتن در ارتباط با درگیریها و رقابتهای سیاسی در عراق میباشد. او امیدوار است که در عراق جدید به واسطه حمایتهای آمریکا و رضایت برخی کشورهای دیگر همانند عربستان او همچنان در مسند قدرت باقی بماند؛ زیرا العبادی به وضوح بر این امر واقف است که نه تنها در کل عراق، بلکه در حزب خود یعنی الدعوه دارای نفوذ و جایگاه تثبیت شدهای نیست. در نتیجه العبادی امیدوار است که در جریان بده و بستانی حساب شده بتواند آمریکاییها را به حمایت از خود در عراق راضی کند