الوقت- هیئت مشترکی به نمایندگی از دو گروه اصلی کردستان عراق یعنی اتحادیه میهنی و جنبش تغییر در تاریخ 5/4/95 در سفر به بغداد با حیدرالعبادی نخست‌وزیر عراق دیدار کرد. دو گروه کرد یادشده در تاریخ 28/2/95 با امضای یک توافقنامه، دور جدیدی از تقابل با حزب بزرگ دیگر در کردستان عراق، یعنی حزب دموکرات را آغاز کردند.
دفتر نخست‌وزیر عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد که هیئت نمایندگی دو گروه کرد در دیدار با عبادی امور سیاسی، امنیتی و اقتصادی موجود در روابط بغداد و اقلیم کردی را بررسی کرده و «دیدگاه تازه‌ای» را برای حل مسائل و بحران‌های جاری میان اقلیم کردی و بغداد، ارائه نموده‌اند، به شیوه‌ای که با قانون اساسی و قوانین عادی عراق مطابقت داشته باشد. همچنین دو طرف بر لزوم فعال‌سازی مجلس و حکومت عراق برای ادامه روند اصلاحات تأکید کردند.
زمینه‌های ارتباط جدید
اتحادیه میهنی کردستان و حزب دموکرات دو گروه اصلی کرد عراقی با سابقه‌ای طولانی از رقابت و جنگ با یکدیگر، در سال 2007 به توافقی راهبردی رسیدند که براساس آن جایگاه ریاست جمهوری عراق به اتحادیه میهنی و جایگاه ریاست اقلیم کردی به حزب دموکرات داده شد و دو گروه در حکومت اقلیم مشارکت کردند، اما با گذشت زمان روند سیاسی و حکومتی در کردستان عراق منجر به تقویت حزب دموکرات و تضعیف اتحادیه میهنی شد. جدایی جنبش تغییر از اتحادیه میهنی نیز موجب تضعیف بیشتر دو گروه در برابر حزب دموکرات گردید و موازنه قدرت و سیاست در اقلیم کردی به سود حزب دموکرات به هم خورد. حزب دموکرات استخراج و صدور نفت از شمال عراق را به انحصار خود درآورده و با اتکا به منابع مالی حاصل از آن، قدرت سیاسی و نظامی خود را گسترش داده است.
توافق جدید اتحادیه میهنی و گوران که یکی از مواد آن تشکیل فراکسیون‌های مشترک در مجالس اقلیم و بغداد و استان‌ها می‌باشد، سبب می‌شود که آنها در مجلس اقلیم دارای 42 کرسی در برابر 35 کرسی حزب دموکرات و در مجلس ملی عراق صاحب 30 کرسی در برابر 25 کرسی حزب دموکرات شوند.
این توافقنامه، هم‌پیمانی راهبردی اتحادیه میهنی و حزب دموکرات را از بین نمی‌برد، اما آن را محدود کرده و برخی مواد آن را نقض می‌کند و در مجموع می‌تواند توازن نسبی را دوباره در اقلیم کردی برقرار سازد و مانع تک‌روی و یک‌جانبه‌گرایی حزب دموکرات شود و امکان تغییر ریاست اقلیم و جایگزینی فردی از احزاب دیگر به جای مسعود بارزانی را هم فراهم می‌نماید.
برهمین اساس نیز دو گروه هم‌پیمان جدید، در نخستین اقدام سیاسی پس از اعلام توافق، هیئتی مشترک را به بغداد اعزام نموده‌اند، تا احزاب عراقی را از مفاد توافق و دیدگاه‌های خود، مطلع نمایند. با این حال به طور طبیعی در این دیدارها، به ویژه در دیدار با احزاب اصلی شیعه و سران دولت مرکزی، امور و مسائل اصلی مطرح در روابط اقلیم کردی با بغداد نیز مورد بحث قرار می‌گیرد.
آنچه در این میان قابل توجه است، تفاوت دیدگاه‌ها و مواضع ائتلاف جدید با حزب دموکرات و رئیس اقلیم ـ مسعود بارزانی ـ در ارتباط با بغداد است.
تداوم اصرار حزب دموکرات بر پیگیری استقلال کردستان
حزب دموکرات و مسعود بارزانی ـ رئیس اقلیم و رهبر این حزب ـ برگزاری همه‌پرسی استقلال کردستان را برنامه اصلی خود تا قبل از پایان سال جاری میلادی قرار داده و نخستین گام خود را در این مسیر، گفتگو با بغداد تعیین کرده اند. آنها چنین وانمود می‌کنند که می‌خواهند جدایی از عراق مسالمت‌آمیز و با کسب رضایت بغداد همراه باشد. در داخل کردستان نیز از احزاب و نیروهای سیاسی کرد دعوت کرده اند تا برای رسیدن به تصمیم مشترک در این باره، نشستی با حضور رهبران اصلی گروهها برگزار شود. رهبران این حزب اجرای همه‌پرسی و اعلام استقلال را قطعی می‌دانند. سوران اسماعیل نماینده حزب دموکرات در مجلس ملی عراق، جدایی کردستان از عراق را حتمی دانسته است.
مخالفت ائتلاف جدید با برنامه حزب دموکرات
هرچند اتحادیه میهنی و جنبش تغییر نیز با اصل حق کردهای عراق برای تعیین سرنوشت خود و رسیدن به استقلال موافق می‌باشند، اما پیش از هر اقدامی در این باره، خواهان اصلاحات در قانون اساسی اقلیم و تغییر نظام حکومتی از ریاستی به پارلمانی هستند و حاضر به همراهی و مشارکت در برنامه حزب دموکرات برای این هدف نیستند و در دیدار با احزاب عراقی نیز این دیدگاه را در میان گذاشته‌اند.
برابر با اعلام شبکه تلویزیونی «رووداو» وابسته به نیچروان بارزانی، جنبش تغییر در نشست اعلام شده از سوی مسعود بارزانی برای موضوع استقلال شرکت نمی‌کند. ـ دفتر سیاسی اتحادیه میهنی در 25/6/2016 با انتشار بیانیه‌ای درباره دعوت مسعود بارزانی از احزاب برای برگزاری جلسه پیرامون همه‌پرسی استقلال، اعلام کرد: «... رفراندوم حق دموکراتیک حق بی‌چند و چون ملت جنوب کردستان است، اما در شرایط کنونی عراق، منطقه و کردستان، لازم است در میان ملت و طرف‌های سیاسی، درباره رفراندوم، یک صدایی وجود داشته باشد. دفترسیاسی اتحادیه در این باره تصمیمی مسئولانه گرفته است. ...»
یکی از رهبران جنبش تغییر نیز گفته است: در حال حاضر همه‌پرسی به اهرم فشاری علیه احزاب سیاسی در اقلیم تبدیل شده و می‌خواهند با استفاده ابزاری از این امر، احزاب را در برابر اقدام انجام شده قرار دهند. در این باره باید پارلمان تصمیم بگیرد که اکنون تعطیل است.
بختیار شاویس عضو مجلس ملی عراق از اتحادیه میهنی گفت: «هم‌پیمانی جدید میان اتحادیه میهنی و جنبش گوران، آغاز تغییر نظام حکومتی در اقلیم و قانون اساسی آن است که زمینه تغییر رئیس اقلیم را فراهم می‌کند. هدف هم‌پیمانی، تصحیح روند سیاسی اقلیم و اصلاح نظام حکومتی آن است و حزب خاصی از احزاب کردی هدف نیست. گام اول تغییر نظام حکومتی از ریاستی به پارلمانی است، مانند نظام بغداد، برای ممانعت از دیکتاتوری و سپس قانون اساسی اصلاح می‌شود.».
علی‌العلاق از رهبران حزب الدعوه نیز در این باره گفته است: «هیئت اتحادیه میهنی و جنبش تغییر در دیدار با مقامات بغداد اعلام کرده‌اند که با «دیدگاهی جدید» خواهان گفتگوی دوباره با دولت مرکزی بوده و از «حفظ یکپارچگی عراق» حمایت می‌کنند.»
اعلام دیدگاه متفاوت، واکنش حزب دموکرات را برانگیخته و در این باره ارسلان نورالدین عضو مجلس ملی عراق از حزب دموکرات، ضمن انتقاد از سفر هیئت اتحادیه میهنی و جنبش گوران به بغداد، گفته است که این سفر نتیجه‌ای جز تشدید اختلاف میان احزاب کرد ندارد.
فرجام سخن
در میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق موارد اختلافی متعددی در زمینه‌های اقتصادی، نفت و انرژی، نظامی و امنیتی و سرزمینی وجود دارد، اما از همه مهم‌تر در زمان کنونی، موضوع قصد مسعود بارزانی برای اعلام استقلال کردستان است که مخالفت بغداد با آن توسط نوری مالکی بیان شده است. دولت مرکزی برای ممانعت از جدایی کردستان محدودیت‌هایی دارد، اما توانمندی‌ها و اهرم‌های قانونی و اجرایی قابل توجهی نیز دارد. دراین میان ـ عدم همراهی ائتلاف جدید اتحادیه میهنی و جنبش گوران با حزب دموکرات، می‌تواند عامل مهم و تأثیرگذاری در روند تحولات اقلیم کردستان باشد. از سوی دیگر، زمینه همکاری اقلیم و دولت مرکزی، علیه دشمن مشترک یعنی داعش درعملیات برای آزادسازی موصل وجود دارد، اما دو طرف بر سر نحوه اداره موصل نیز اختلاف نظر دارند. در این عرصه دولت مرکزی می‌تواند نقش بیشتر به اتحادیه میهنی در عملیات و در اداره مناطق بدهد.
