الوقت- در طی تحولات بیداری اسلامی، رسانه های عربی از جمله الجزیره در بیان و به تصویر کشیدن رویدادها، بی طرف نبوده و در راستای استراتژی کلان سیاست خارجی دولت های متبوع خود به بازنمایی و چارچوب سازی تحولات جهان عرب طی سال های 2011 تا 2016 مبادرت کرده اند. مواضع قطر در رابطه با تحولات یمن نشان می دهد این شبکه همسو با رسانه های غربی و رژیم سعودی، انصارالله را برنمی تابد، از این رو سعی می کند از طریق قدرت شبکه الجزیره به جریان مخالف انصارالله یعنی آل سعود کمک نماید.
- چارچوب سازی الجزیره در بحران یمن
اساساً جنگ و صلح در دو فضای متفاوت ایجاد می شوند. در زمان صلح معمولاً حقیقت، ابلاغ و منتقل می شود اما در زمان جنگ آنچه بیان می شود امتزاجی از حقایق، تبلیغات، شایعه و دروغ است. چهارچوب هایی که رسانه ها در زمان جنگ بحران های منظقه ای دنبال می کنند عبارتند از چهارچوب های صلح، جنگ، انقلاب موازی و چهارچوب سکوت. در مورد بحران یمن رسانه ها بویژه الجزیره چهارچوب سکوت را دنبال نموده اند. در حالیکه یمن به دلیل پتانسیل و منافع راهبردی که برای غرب دارد و کشورهای عربی داشت می توانست فعالیت پوشش خبرهای روزانه را داشته باشد.
- بایکوت خبری و سکوت رسانه ای الجزیره
شبکه الجزیره فرآیند در بحران یمن برجسته سازی و بایکوت خبری از طریق هم صدایی و هم گرایی با رسانه های عربستانی و موضوعات قالب دار و قابل پذیرش افکار عمومی منطقه و جهان را اجرا می نماید. آنچه دیده می شود اینکه در مورد یمن چهارچوب سکوت بیشتر از همه به چشم می خورد. اسناد ویکی لیکس نشان داد که رسانه های عربی از جمله الجزیره کاملاً در راستای اهداف عربستان حرکت می کنند و سکوت آنها خریداری شده است.
شبکه الجزیره که ادعای حرفهای بودن و واقعگرایی را دارد، تنها تصاویر اجساد کشتهشدگان در سوریه و قربانیان داعش در عراق را نشان میدهد؛ اما دریغ از تصویر یک کودک یمنی که در بمباران عربستان کشته و یا حتی زخمی شده باشد.
- گفتمان سازی ضد مقاومت الجزیره
در مورد گفتمان سازی و واژه هایی که شبکه الجزیره بکار می برد و باورهای خاصی را انتقال می دهد، نقش هدایت سیاسی و اتاق فکر و اندیشکده ای را در شبکه الجزیره می بینیم. این شبکه با واژه های رسانه ای که بکار برده این گفتمان را راه انداخته است که انصارالله از القاعده و داعش بدتر است و ایران مروج خشونت در منطقه است.
یکی از گفتمان های قوی که الجزیره دنبال می کند گفتمان حقوق بشری می باشد. آنها طوری القا می کنند که انصارالله مثل داعش رفتار می کند و مثلاً مثل داعش دختران را از مدارس می دزدند. بطوریکه در هر مطلبی که از این رسانه پخش می شود حقوق بشری که در این منطقه توسط انصارالله پایمال می شود و دخالت ج.ا.ا. دنبال می شود. این رسانه هماهنگ با امپراتوری رسانه ای سعودی عمل می کند. بطوریکه گفتمان و جریان سازی ایران را مهندسی معکوس نموده و در مقابلش گفتمان می سازند.
- دروغ پراکنی و خبر سازی الجزیره در تحولات یمن
الجزیره در مورد استفاده از تصاویر و صحنه ها شبکه الجزیره نیز سوگیرانه و غیرصادقانه عمل می کند. این شبکه تاکنون صحنههای دروغینی را برای پوشش تجاوز سعودی علیه یمن پخش کرده است، به عنوان نمونه این شبکه فیلمی را پخش کرد که ادعا میشد مربوط به درگیریهای رخ داده در شهر عدن بین عناصر مسلح هوادار "عبد ربه منصور هادی" رئیس جمهوری فراری یمن با ارتش و کمیتههای مردمی وابسته به انصار الله است، در حالیکه خیلی زود آشکار شد که این فیلم بخشی از صحنههای درگیری رزمندگان حزب الله لبنان با گروه تروریستی تکفیری «جبهه النصره» در اطراف «عرسال» بوده که در تاریخ ۲۰ سپتامبر ۲۰۱۴ رخ داده و فیلمبرداری شده است."
- جنگ روانی شبکه الجزیره علیه نیروهای مقاومت
بطور کلی ادبیات و واژه های به کار رفته در اخبار منتشره در سایت خبری شبکه الجزیره در مورد یمن گواه تلاش سیاست گذاران این شبکه در به چالش کشیدن نیروهای انصارالله از طریق چارچوب سازی مسائل یمن دارد. باید گفت برای اعمال چنین رویکردی رسانه ای از طرف شبکه الجزیره و حفظ روحیه و ارتقای توان روانی نیروهای متجاوز در جریان جنگ این شبکه اقدامات زیر را در دستور کار خود قرار داده است:
- کم نشان دادن تلفات خودی و بزرگ نمایی خسارات دشمن (سانسور و مدیریت خبر)
- بایکوت اطلاعات در مواقع لازم؛
- بسیج امکانات نیروی عربی برای تجاوز؛
- پخش اخبار و اطلاعات تبلیغاتی و به هنگام ضرورت، غیر واقعی؛
- تلاش برای همسو کردن افکار عمومی بین المللی با اهداف و سیاست های مطلوب متجاوزان (سایت شبکه العالم)
- تحریف واقعیت و رسالت جانبدارانه الجزیره در بحران یمن
شبکه الجزیره نقش هدایت سیاسی و اتاق فکر رسانه ای در بحران یمن را بازی می کند بطوریکه، عمده ترین تکنیک هایی که در چند ماه اخیر در جنگ یمن در شبکه الجزیره بکار گرفته شده است، عبارتند از:
- تضعیف روحیه وفاداری گروه ها و قبایل مختلف نسبت به انصارالله و همگرایی با متجاوزان سعودی
- ایجاد شکاف طبقاتی قومی و مذهبی
- ایجاد تفرقه بین نیروهای مقاومت
- طرح نقض حقوق بشر از سوی گروه های مقاومت یعنی انصارالله و هم پیمانانش
البته این تکنیک ها به هنگام اجرا روی سوژه های مختلف به فنون خاصی نیز آمیخته شده است که عمده ترین آنها عبارتست از:
- انتخاب نام یا نشانه خاصی برای گروه ها به گونه ای که بار عاطفی و ذهنی خاصی به مخاطب القاء کند به عنوان مثال استفاده از واژه الحوثی ها یا نام گذاری نیروهای مقاومت به نام شورشی و شبه نظامی.
- کلی بافی فریبنده مانند بکار بردن اصطلاح دولت قانونی، جنگ علیه تروریسم و ...
- تسری و همانند سازی مانند ایجاد ترادف معنی بین انصارالله و داعش و ...
- یک رنگی با مخاطب غربی و بی طرف از طریق به کاربردن زبان محاوره، لهجه و اصطلاحات مخاطب، مانند حقوق بشر
- گواهی یا هدایت فکری مخاطب با بهره گیری از شخص یا نهاد مورد اعتماد مخاطب از جمله صلیب سرخ و پزشکان بدون مرز
- گزینش اخبار و برجسته سازی آنها از جمله حملات سعودی و عملیات ها
- همرنگی با جماعت از طریق جلب مخاطب به پذیرفتن گرایش های جمع و به کار بردن واژه هایی مانند همه اعراب، همه آزادی خواهان و همه دنیا و .. (سایت شبکه العالم)
در مجموع باید گفت که جهت گیری رسانه ای الجزیره بر اساس منافع مالکینشان بدین قرار است که شبکه قطری الجزیره از لحظههای آغاز جنگ در یمن در خبرهای فوری خود تلاش کرد، وانمود کند که عملیات های اولیه که "طوفان قاطعیت" اسم گذاشته شد، عملیات مشترکی بین تمام کشورهای عربی علیه گروه «خرابکار» کوچکی در یمن است. برجسته ترین سیاست شبکه الجزیره در پوشش خبری وقایع کشور یمن مربوط به نشان دادن چهره انصارالله در مقابل مردم این کشور است. هدف خبر آگاه سازی است و هدف تحلیل تغییر ادراک می باشد که الجزیره این راهبرد را با تحلیل هایش دنبال می کند.
