الوقت- دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا روز یکشنبه در اظهاراتی جنجالی گفت که می‌خواهد فلسطینیان را از غزه منتقل کند و کشورهای عرب همسایه باید پناهجویان بیشتری را از این باریکه بپذیرند.
ترامپ از این پیشنهاد به عنوان راهبردی برای «تخلیه موثر» غزه یاد کرده تا به بهانه کاهش مشکلات این باریکه جنگ‌زده، ساکنان غزه را کوچ دهد.
رئیس جمهور آمریکا گفته که با عبدالله دوم، پادشاه اردن دراین باره صحبت کرده و تصمیم دارد تا موضوع را با عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور مصر نیز درمیان بگذارد.
ترامپ درباره توجیه اظهارات خود و برای اینکه نشان دهد پیشنهادش به نفع فلسطینیان است، مدعی شد:«غزه در حال حاضر عملاً یک مخروبه است و تقریباً همه چیز در آن ویران شده و مردم در حال جان دادن هستند. از این رو، ترجیح می‌دهم با برخی کشورهای عربی مشارکت کنم و در نقاط مختلف اسکان ایجاد کنیم تا آنها شاید بتوانند در صلح زندگی کنند».
طرح ترامپ در ابتدای جنگ غزه از سوی سران تل‌آویو مطرح شده بود اما اردن و مصر چنین پیشنهادی را رد کرده بودند و با روی کار آمدن مجدد ترامپ، این سناریو بار دیگر روی میز قرار گرفته است. با توجه به خصلت جاه‌طلبانه ترامپ، شاید او این بار با استفاده از مشوقهای مالی و یا در صورت لزوم فشارهای سیاسی و اقتصادی، رهبران اردن و مصر را به پذیرش و اسکان بیش از دو میلیون فلسطینی وادار کند.
ترامپ قصد دارد با این بهانه که غزه ویرانه شده و هدف از انتقال ساکنان غزه به خارج نیز با هدف بازسازی و ایجاد شرایط مساعد برای زندگی در این باریکه انجام می‌شود، رژیم‌های عربی را تحت فشار قرار دهد که از این طرح پیشنهادی حمایت کرده و میلیاردها دلار را برای عملیاتی کردن آن تقبل کنند.
واکنش فلسطینیان و استقبال صهیونیستها
فلسطینیان که با وجود ویرانی‌ها و محاصره شدید اقتصادی در برابر رژیم صهیونیستی تسلیم نشدند، گفته‌اند که در برابر برنامه‌های ترامپ نیز کوتاه نخواهند آمد.
حازم قاسم، سخنگوی حماس در واکنش به طرح جنجالی ترامپ گفت:«اظهارات ترامپ خطرناک و همسو با مواضع طیف راست افراطی اسرائیل است. این طرح اجرا نخواهد شد و هیچ فلسطینی آن را نخواهد پذیرفت».
سامی ابوزهری، از رهبران حماس نیز گفت که مردم غزه تحت هیچ شرایطی سرزمین خود را ترک نخواهند کرد.
جهاد اسلامی نیز در بیانیه‌ای اظهارات ترامپ را به شدت محکوم و تأکید کرد که این ایده‌ها با بدترین دستورکار راست افراطی صهیونیستها هم‌راستا است و وجود ملت فلسطین را انکار می‌کند.
این جنبش از تمامی کشورها، به‌ویژه مصر و اردن، خواست تا طرح ترامپ را رد کنند و بر این نکته تأکید کرد که مردم فلسطین هرگونه تلاش برای جابجایی را ناکام خواهند گذاشت.
با این حال، این طرح در بین مقامات و رسانه‌های عبری با استقبال همراه شد.
ایتامار بن گویر، وزیر برکنار شده امنیت داخلی اسرائیل در پلتفرم «ایکس» نوشت:«به رئیس جمهور ترامپ به خاطر ابتکارش برای انتقال ساکنان غزه به اردن و مصر تبریک می‌گویم. تشویق مهاجرت داوطلبانه یکی از درخواست‌های اصلی من از نتانیاهو بوده است. وقتی رئیس جمهور بزرگترین قدرت جهان، مهاجرت داوطلبانه فلسطینیان را مطرح می‌کند عاقلانه است که دولت ما آنرا تشویق و اجرا کند».
بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی صهیونیستی نیز مدعی شد:«پس از سالها تجلیل از تروریسم، فلسطینیان قادر خواهند بود زندگی جدید و خوبی را بسازند. فقط تفکر خارج از چارچوب و یافتن راه‌حل‌های جدید منجر به دستیابی به راه‌حلی برای صلح و امنیت خواهد شد. من با نتانیاهو و کابینه همکاری خواهم کرد تا اطمینان حاصل شود که ایده خروج تعداد زیادی از مردم غزه به کشورهای همسایه به درستی و در اسرع وقت اجرا می‌شود».
رسانه‌های صهیونیستی نیز گزارش دادند اظهارات ترامپ درباره انتقال ساکنان غزه به کشورهای عربی همسایه بخشی از یک طرح بسیار گسترده است.
احیای طرح شکست خورده «معامله قرن»
جابجایی جمعیت غزه به کشورهای اردن و مصر بخشی از چارچوب کلی طرح «معامله قرن» او بود که یک طرح صلح جنجالی برای حل مناقشه اسرائیل-فلسطین به شمار می‌رود.
این طرح که در سال 2019 مطرح شد، از تشکیل یک دولت فلسطینی در مناطقی از کرانه باختری و غزه حمایت می‌کرد، ولی مرزهای آنها به شدت محدود می‌شد و بسیاری از مناطق مهم فلسطینی‌ها از جمله قدس شرقی تحت کنترل رژیم صهیونیستی باقی می‌ماند.
همچنین، طرح ترامپ بر این تأکید دارد که قدس باید به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی باشد و این موضوع یکی از اصلی‌ترین نقاط اختلاف و اعتراضات فلسطینی‌ها بود، زیرا آنها خواستار قدس شرقی به عنوان پایتخت فلسطین بودند.
ترامپ برای اینکه این ایده را محقق کند، در آن زمان سفارت آمریکا را از تل‌آویو به قدس انتقال داد و مشروعیت اسرائیل بر قدس را به رسمیت شناخت.
علاوه‌براین، طرح ترامپ به رژیم صهیونیستی اجازه می‌دهد که بخش‌هایی از کرانه باختری و مناطق استراتژیک را ضمیمه سرزمینهای اشغالی کرده و طی آن شهرک‌های صهیونیستی را در این مناطق قانونی و مشروع جلوه دهد.
دولت ترامپ معتقد است که ارائه یک منطقه خودمختار برای فلسطینی‌ها با استقلال سیاسی محدود، جایگزین بهتری نسبت به یک دولت فلسطینی کاملاً مستقل است. در این چارچوب، ایده جابجایی ساکنان غزه به مصر یا اردن می‌تواند بخشی از استراتژی گسترده‌تر برای کاهش نیاز به تشکیل یک دولت مستقل در سرزمین فلسطین باشد.
بر اساس این ایده، با جابجایی جمعیت غزه به کشورهای اردن و مصر، تعداد فلسطینی‌ها در سرزمینهای اشغالی کاهش می‌یابد و فلسطینیان از خواسته‌های حداقلی خود در طرح صلح عربی و توافق اسلو دست می‌کشند و این امر به اسرائیل کمک می‌کند تا بخش بیشتر کرانه باختری را تصرف کند. چیزی که در دولت نتانیاهو، از سوی وزرای افراطی بارها مطرح شده و آنها قصد دارند با بیرون راندن فلسطینیان از غزه و کرانه باختری، دولت تمام یهودی را تشکیل دهند.
بدون تردید با تشویق فلسطینی‌ها برای مهاجرت اجباری به کشورهای عربی، راه بازگشت آنها به سرزمین خود دشوار خواهد شد و این همان چیزی است که نتانیاهو و دوستانش دنبال اجرای آن هستند. همانگونه که فلسطینیان سرزمینهای 1948 و 1967 پس از آوارگی به سرزمین خود بازنگشتند، چنین سرنوشتی برای ساکنان غزه نیز اتفاق خواهد افتاد و صهیونیستها اجازه نمی‌دهند تا آنها دوباره به غزه بازگردند.
به گفته برخی کارشناسان، ترامپ و مشاورانش معتقدند که این جابجایی می‌تواند فرصت‌های اقتصادی بهتری برای فلسطینی‌ها در کشورهای همسایه فراهم کند و در عین حال بار امنیتی اسرائیل را کاهش دهد، زیرا از دید صهیونیستها، تا زمانی که حماس و دیگر گروههای مقاومت در غزه حضور دارند، امنیت برای اشغالگران رویایی بیش نخواهد بود و سعی دارند با کمک دولت ترامپ، برای همیشه از دست این گروهها خلاص شوند.
تبعات پذیرش فلسطینیان برای اردن و مصر
اگر طرح ترامپ در پی تجزیه بخش‌هایی از خاک مصر و اردن برای تشکیل دولت کوچک فلسطینی نیز نباشد، قطعاً ورود پناهندگان فلسطینی می‌تواند تبعات مختلفی برای این کشورها داشته باشد.
تعداد زیادی از فلسطینی‌ها به اردن پناه ببرند، این کشور ممکن است با فشارهای اقتصادی و اجتماعی قابل توجهی مواجه شود و منابع محدود، زیرساخت‌ها، خدمات عمومی و بازار کار این کشور تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. مصر نیز با چالش‌های مشابهی روبه‌رو خواهد شد. علاوه بر فشارهای اقتصادی، بسیاری از این پناهندگان ممکن است در مناطق فقیرنشین زندگی کنند که می‌تواند باعث ایجاد مشکلات اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی شهروندان مصری شود.
از طرفی، پذیرش ساکنان غزه ممکن است به ایجاد تنش‌های سیاسی در اردن منجر شده و روابط این کشور با رژیم اشغالگر و دیگر کشورها را تحت تأثیر قرار دهد. در حال حاضر بازماندگان و نسل‌های بعدی پناهندگان فلسطینی 1948 اکثریت جمعیت اردن را به خود اختصاص داده اند و افزایش این شمار علاوه بر تغییر بیشتر ترکیب جمعیتی، پیامدهای سیاسی نیز برای حاکمیت این کشور می تواند در پی داشته باشد.
پذیرش فلسطینی‌ها برای دولت مصر نیز چالش‌های سیاسی جدیدی ایجاد خواهد کرد و امکان دارد گروههای اسلام‌گرا یا احزاب مخالف به خاطر همکاری السیسی با سیاستهای واشینگتن و تل‌آویو، فشارها علیه دولت را افزایش دهند.
جدای از این، با توجه به خشم افکارعمومی جهان نسبت به رژیم صهیونیستی، در صورت همکاری اعراب سازشکار با سیاستهای این رژیم، موجی از انتقادات را علیه مقامات اردن و مصر ایجاد خواهد کرد.
