الوقت- یکی از مهم‌ترین آثاری که جنگ برای سالها بعد از پایان خود به میراث می‌گذارد میدان‌های مین، گلوله‌ها و بمب‌های عمل نکرده‌ای است که به صورت گسترده یا پراکنده در مناطق درگیری وجود دارد.
در سالهای اخیر سوریه به دلیل غوطه‌ور شدن در جنگ داخلی هزاران گونه از این میراث‌های مرگبار را در تن خود جای داده است. گروههای تکفیری مانند داعش به همراه نیروهای آمریکایی در یک دهه گذشته اقدام به ایجاد میادین مین پراکنده یا تله‌های انفجاری در مناطق مختلف سوریه کرده‌اند که اکنون بلای جان سوری‌ها شده است.
تنها در روز دوشنبه در اثر انفجار مین که توسط اعضای یک خانواده در میان تلی از زباله در نزدیکی پایگاه آمریکا در منطقه القصرک در شمال حسکه سوریه کشف شده بود، سه کودک کشته و دو تن دیگر زخمی شدند. به گفته منابع محلی، کودکان به دلیل شرایط بد اقتصادی خانواده‌شان به جمع‌آوری پلاستیک از بین زباله‌ها مشغول بودند، از اینرو برای یافتن زباله‌های پلاستیکی به هر جا که زباله وجود داشت به خصوص زباله‌های پایگاه اشغالگران آمریکایی در القصرک می‌رفتند؛ جایی که در بین زباله‌هایشان حتی بقایای سلاحهای مختلف و گلوله‌ها نیز یافت می‌شد.
این نخستین باری نیست که انفجار مین‌های برجای مانده در سوریه جان مردم این کشور را می‌گیرد و در سالهای گذشته صدها خبر درباره قربانیان اینگونه حوادث منتشر شده که موجی از نگرانی را در بین مردم سوریه ایجاد کرده است.
سوریه از نظر تعداد مین‌های کاشته شده از زمان آغاز جنگ در سال 2011 با بیش از 12000 کشته در حوادث مین و مواد منفجره به عنوان یکی از بدترین کشورهای جهان شناخته شده است. اثرات مین‌های زمینی و مواد منفجره باقی مانده از جنگ بر افرادی که در مناطق آلوده زندگی می‌کنند و یا از آنها عبور می‌کنند تا سالها باقی خواهد ماند.
آمار تکان دهنده از قربانیان انفجار مین
بر اساس گزارشی که گروه حقوق بشری (SNHR) مستقر در لندن در اوایل آوریل سال جاری منتشر کرده، انفجار مین‌های زمینی باعث کشته شدن 3353 غیرنظامی در سوریه شده است. این گروه اعلام کرد که از این تعداد 889 کودک و 335 زن در میان قربانیان هستند. این گروه حقوق بشری گفت که در میان کشته‌شدگان هشت پزشک، هفت داوطلب دفاع مدنی و نه روزنامه‌نگار هم هستند.
بر اساس این گزارش، بقایای مهمات خوشه‌ای منفجر نشده در سراسر سوریه پراکنده شده است که تهدید جدی برای زندگی نسل‌های آینده این کشور به شمار می‌رود. در این گزارش همچنین ویژگی‌های استفاده از مین‌های کارگذاشته شده در سوریه، تلفات ناشی از آن، و مکان‌های بسیاری از مناطقی را که انفجارهای مین‌های زمینی که منجر به مرگ غیرنظامیان شد، به‌علاوه مکان‌هایی که بقایای مهمات خوشه‌ای در آنها پراکنده شده‌اند ثبت شده است.
این گروه حقوق بشری، از دولت سوریه و جامعه جهانی خواسته تا در اطراف مناطق مین‌گذاری شده حصار بکشند تا از ورود غیرنظامیان به آن جلوگیری شود که در این صورت میزان تلفات هم کاهش خواهد یافت.
بر اساس گزارش اخیر سرویس اقدامات ضد مین سازمان ملل (UNMAS)، تعداد قربانیان حوادث مین و مهمات انفجاری در سوریه به بیش از 12000 نفر می‌رسد که از این تعداد 35 درصد کشته و 65 درصد مجروح شده‌اند. حدود 25 درصد از قربانیان کودک بودند و حدود 50 درصد از بازماندگان دچار قطع عضو شدند.
تعداد تلفات انفجار مین در استان‌های حلب و رقه بیشتر از سایر مناطق بوده و تقریباً 49 درصد از کل تلفات را شامل می‌شود و پس از آن استان دیرالزور با حدود 17 درصد در رتبه بعدی قرار دارد. کشاورزان، دامداران، سازندگان، جمع‌آوری کنندگان ضایعات فلزی، کارگران ساختمانی، کارگران کمکهای بشردوستانه، کودکان، آوارگان، افرادی هستند که بیشتر در معرض خطر قربانی شدن در حوادث انفجار مین قرار دارند.
با وجود اینکه گروههای تروریستی و آمریکا، مین‌ها را در خاک سوریه کار گذاشته‌اند تا جلوی پیشروی نیروهای مقاومت در مناطق اشغالی را بگیرند، اما این دولت سوریه بوده که جور جنایتهای اشغالگران و تکفیریها را کشیده است. ارتش سوریه پس از بازپس‌گیری شهرهای اشغال شده از دست تروریستها، اولین اقدامی را که انجام داد خنثی سازی مین‌هایی بوده که در یک دهه گذشته در مناطق اشغالی کار گذاشتته شده بودند.
ارتش سوریه چند سال پیش پس از آزادسازی شهر تدمر از لوث داعش، مین‌های کار گذاشته شده از سوی تکفیریها در این شهر را خنثی کرد. همچنین نیروهای ارتش پس از آزادسازی استان درعا و حماه از دست تروریستها، توانستند مین‌های کاشته شده در زمین را خنثی کنند. باتوجه به اقدامات دولت سوریه در امحای مین‌های کار گذاشته شده، شمار قربانیان در مناطقی که تحت کنترل دولت مرکزی است بسیار کمتر از آماری است که در مناطق خارج از کنترل دمشق قرار دارد.
یکی از دلایلی که دست دولت مرکزی را برای امحا و خنثی سازی کامل این مین‌ها بسته، این مسئله است که بیشتر مین‌های کار گذاشته در مناطقی قرار دارند که تحت کنترل دمشق نیست و گروههای کرد، نیروهای آمریکایی و تروریستها بر این مناطق مسلط هستند که اراده‌ای برای نابودی این سلاحهای مرگبار ندارند. آمریکا برای جلوگیری از ورود نیروهای ارتش به مناطق تحت اشغال خود، در سالهای اخیر هزاران مین را پیرامون پایگاه‌های غیرقانونی خود کار گذاشته است.
از آنجا که پایگاه‌های آمریکا در نزدیکی مناطق مسکونی قرار گرفته‌اند، کودکانی که به این مناطق نزدیک می‌شوند تاوان سنگینی را می‌پردازند اما با این حال اقدامی از سوی آمریکایی‌ها برای برچیدن میادین مین صورت نمی‌گیرد.
آمریکا یکی از بزرگترین تولیدکنندگان مین‌های ضدنفر در جهان محسوب می‌شود. گزارشها حاکی از این است که بیشتر مین‌هایی که توسط گروههای تکفیری هم در سوریه کاشته شده‌اند، ساخت آمریکا و متحدانش هستند و به خوبی نشان می‌دهد که واشنگتن عامل اصلی بحران سازی در سوریه و کشتار غیرنظامیان است،
همچنانکه در یک دهه گذشته به بهانه مقابله با داعش، صدها غیرنظامی را در سوریه و عراق کشته است. آمریکا برای اینکه از زیر بار فشارهای جهانی خارج شود، سال گذشته مبلغ 6 میلیون دلار برای انجام فعالیت‌های پاکسازی مین‌های زمینی و ارائه آموزش‌های لازم در سوریه اختصاص داد تا نشان دهد که نه تنها در کار گذاشتن این سلاحها نقشی نداشته است بلکه برای نابودی آنها نیز تلاش می‌کند.
کودکان قربانیان اصلی انفجار مین
هزینه کم و سهولت ساخت مین‌های زمینی به طرف‌های درگیر جنگ این امکان را می‌دهد که از این مهمات به طور مفرط استفاده کنند بدون اینکه هیچ گونه نگرانی برای حذف آنها یا حتی افشای مکان آنها نشان دهند. بدون تردید نظامیان و یا گروههای مسلح درگیر جنگ مناطقی را که احتمال می‌دهند در آنها خطر انفجار مین وجود دارد به دقت بررسی می‌کنند تا آمار تلفات خود را به حداقل برسانند، اما برای غیرنظامیان که اطلاعاتی در این زمینه ندارد، تشخیص مناطق خطرناک دشوار است و به همین دلیل بیش از 90 درصد قربانیان انفجارهای مین غیرنظامیان و به خصوص کودکان هستند.
مین‌های زمینی بذرهای مرگ هستند که توسط بزرگسالان کاشته می‌شوند و مرگبارترین تأثیر خود را بر کودکان می‌گذارند و سلاحهای انفجاری عامل اصلی تلفات کودکان در درگیری هستند. کودکان از الگوهای منحصر به فرد آسیب رنج می‌برند و احتمال مرگ ناشی از جراحات ناشی از انفجار بسیار بیشتر از تلفات درگیری بزرگسالان است. کودکان در مواقعی با بقایای تسلیحات به جامانده و عمل نکرده بازی می‌کنند و به مناطقی وارد می‌شوند که مرگ انتظار آنها را می‌کشد.
تأثیر سلاحهای انفجاری بر کودکان ویرانگر و مادام العمر است، امیدها و توانایی آنها برای دسترسی به خدمات حیاتی را از خانواده‌ها سلب می‌کند و اغلب مسیر زندگی کودک را عمیقاً تغییر می‌دهد و علاوه بر آسیب‌های جسمی، آثار مخرب روحی و روانی هم بر آنها می‌گذارد.
آمار قربانیان مین‌گذاری‌ها در جهان به قدری وحشتناک است که «4 آوریل»، روز جهانی آگاهی از مین و کمک به پاکسازی تهدیدات ناشی از آن نامگذاری شده است. این روز با هدف ایجاد آگاهی در مورد خطرات مین‌های انفجاری و ایجاد حمایت از تلاش‌هایی است که برای از بین بردن آنها انجام می‌شود. غیرنظامیان سوری، به ویژه در مناطق تحت کنترل تروریستها و نیروهای آمریکایی، همچنان در نتیجه میراث نبردهای شدیدی که این منطاطق از زمان آغاز جنگ شاهد بوده است، کشته می‌شوند.
مین‌های زمینی، همراه با سایر مهمات منفجر نشده از هزاران گلوله، موشک و بمبی که آمریکا و گروههای تروریستی در خاک سوریه کاشته‌اند همانند بمب ساعتی یک تهدید بزرگ برای زندگی مردم هستند. این واقعیت که مین‌ها همچنان باعث مرگ و مجروحیت می‌شوند، نشانه نگران‌کننده‌ای از استفاده گسترده از آن توسط طرف‌های درگیر در سوریه است و نشان می‌دهد که تعداد زیادی مین کاشته شده در بسیاری از مناطق دیگر این کشور هنوز کشف نشده است. استفاده از مین‌های زمینی توسط قوانین بین‌المللی ممنوع است و تنها هدف آنها ایجاد وحشت و ترس جمعی است.
مهمات منفجر نشده، اعم از مین، مهمات خوشه‌ای یا هر چیز دیگری، همچنان غیرنظامیان، زمین‌های کشاورزی را در سوریه تهدید می‌کند و حتی اگر جنگ به پایان برسد، این تهدیدات خاموش برای سالها و دهه‌های آینده باقی خواهد ماند. همانگونه که با گذشت بیش از سه دهه از جنگ تحمیلی ایران، همچنان مین‌های خنثی نشده در دل زمین جا خشک کرده‌اند که عملیات خنثی‌سازی آنها کماکان ادامه دارد و برای سوریه هم چنین بحرانی در آینده وجود خواهد داشت. بنابراین، آمارهای تکان دهنده از تلفات غیرنظامیان توسط انفجار مین‌ها، بار سنیگنی روی دوش جامعه جهانی است و باید برای زدودن این مین‌ها در سوریه و دیگر مناطق جهان، دست بکار شود تا دیگر شاهد قربانی شدن غیرنظامیان نباشیم.
