الوقت- در پی تشدید تنشها بین ترکیه و یونان بر سر برخی جزایر مورد مناقشه که سرشار از منابع نفت و گاز است، برخی بازیگران منطقه هم وارد این کارزار شده و جانب یکی از طرفین را گرفته‌اند. بر این اساس، از یک طرف وزارت دفاع عربستان گفته که نیروی هوایی این کشور رزمایش «ایگل آی-۳» که از ۷ تا ۲۰ نوامبر (16 تا 29 آبان) در پایگاه هوایی «سودا» در یونان برگزار می‌شود، مشارکت دارد. یکی از مقامات ارشد نیروی هویی عربستان در این زمینه گفت:«چشم عقاب ۳، از جمله رزمایشهای هوایی امیدوارکننده دوجانبه بین دو کشور است که دوره‌های قبلی آن در تمامی سطوح راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی موفقیت آمیز بوده است». پیشتر رزمایشهای «چشم عقاب ۱» مارس ۲۰۲۱ در پایگاه "سودا" یونان و رزمایش «چشم عقاب ۲» می ۲۰۲۱ در پایگاه هوایی ملک فیصل در عربستان برگزار شده بود.
همکاریهای عربستان سعودی و یونان چند سالی است که گسترش یافته و به صورتی که در شهریور ۱۴۰۰ رئیس ستاد ارتش یونان از استقرار سامانه پدافند هوایی پاتریوت توسط این کشور در خاک عربستان خبر داد. پس از سفر محمد بن سلمان ولیعهد سعودی به آتن که چند ماه پیش انجام شد، قراردادهای زیادی در عرصه‌های مختلف اقتصادی، نظامی و انرژی امضا شد و بر این اساس روابط دو کشور روز به روز در حال ارتقا است. در این سفر همچنین دو طرف توافقنامه‌ای با هدف ایجاد شورای مشارکت راهبردی عربستان و یونان امضاء کردند.
ارتش عربستان در سالهای اخیر رزمایشهای متعددی را با شرکای غربی و منطقه‌ای خود برگزار کرده است تا سطح آمادگی نیروهایش را ارتقا دهد اما اینگونه رزمایش‌ها هم نتوانسته ارتش این کشور را قدرتمندتر کند و بر اساس گزارشهای اعلام شده، حتی در جنگ یمن هم بسیاری از حملاتی که توسط جنگنده‌های اف 15 سعودی صورت گرفته، با کمک خلبانان خارجی از کشورهایی مانند مصر، پاکستان و آمریکا انجام شده است.
مشارکت عربستان در رزمایش مشترک با یونان در برهه کنونی درحالی است که ترکیه و یونان در ماه‌های اخیر به شدت بایکدیگر دچار تنش شده‌اند و هر لحظه احتمال درگیری نظامی بین دو طرف وجود دارد. مقامات ترکیه و به خصوص شخص رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه بارها به طرف‌های خارجی نسبت به حمایت از آتن هشدار داده است.
مقامات آنکارا و آتن هر روز برای همدیگر کری می‌خوانند و یکدیگر را به جنگی‌افروزی در مناطق مورد مناقشه متهم می‌کنند. از اینرو، حضور عربستان در رزمایش با یونان یعنی قرار گرفتن در مقابل ترکیه است و این مسئله می‌تواند روابط دو کشور را تحت تاثیر قرار دهد. هر چند مقامات ترکیه نسبت به این رزمایش هوایی اظهارنظری نکرده‌اند اما اردوغان سال گذشته از برگزاری رزمایش ریاض و آتن در خاک عربستان ابراز تأسف کرده بود.
درحالی که پس از سفر اردوغان به ریاض و بهود مناسبات با عربستان پس از چند سال تنش، انتظار می‌رفت که روابط دو طرف در منطقه تقویت شود اما به نظر می‌رسد به رغم عادی سازی، همچنان رقابت ریاض و آنکارا برای ایفای نقش رهبری در منطقه همچنان وجود دارد و تلاشهای دیپلماتیک آنکارا هم نتوانسته سعودیها را راضی کند.
با وجود عادی سازی روابط ریاض و آنکارا، مقامات سعودی از سیاستهای منطقه‌ای ترکیه در یک دهه گذشته ناراضی هستند و به ویژه در موضوع بحران قطر که آنکارا تمام قد به حمایت از دوحه در برابر کشورهای تحریم کننده وارد کارزار شد. سعودیها به خوبی می‌دانند که هر گونه همکاری نظامی با یونان در شرایط کنونی موجبات خشم آنکارا را فراهم خواهد کرد اما با این حال تشدید معمای امنیتی در خلیج فارس بویژه با کمرنگ شدن نقش‌آفرینی آمریکا، گرایش ریاض به سمت ایجاد موازنه در برابر رقبایی چون ترکیه از طریق ائتلاف‌سازی منطقه ای جدید با مشارکت رژیم صهیونیستی و حتی یونان را در پی داشته است. حتی از نظر تحلیلگران علت اصلی چرخش منطقه ای ماه‌های گذشته اردوغان در بهبود روابط با رژیم صهیونیستی و عربستان و امارات برای جلوگیری از شکلگیری چنین ائتلاف‌سازی بوده است.
قطر در کنار ترکیه
درحالی که عربستان، یونان را برای توسعه همکاریهای نظامی در منطقه مدیترانه انتخاب کرده است برخی شیخ نشین‌ها هم هستند که در کنار آنکارا ایستاده اند تا در مواقع بحرانی کمک حال متحدشان باشند. بر این اساس، یک ماه پیش آنکارا و دوحه بر سر استقرار ۳۶ فروند جنگنده قطری در ترکیه توافق کردند.
براساس این توافقنامه، آموزش خلبانان جنگنده قطری در ترکیه انجام خواهد شد و ۲۵۰ نیروی نظامی قطری و ۳۶ جنگنده آموزش در ترکیه نگه داشته می‌شود. به گزارش رسانه‌های ترکیه، هدف از این اقدام توسعه روابط نظامی دو طرفه است. به گفته مقامات دو طرف این اقدام بر اساس همکاریهای نظامی دو کشور در سالهای اخیر انجام می شود.
پیش از این زمانی که کشورهای عربی به رهبری عربستان سعودی، روابط دیپلماتیک خود را با قطر را قطع و متعاقب آن، دوحه را تحریم کردند، ترکیه تمام قد در کنار دوحه ایستاد و حتی تعدادی از نیروهای نظامی خود را راهی قطر کرد تا در صورت لزوم از متحد خود دفاع کند. اقدامی که منجر شد تا مقامات قطر مجوز احداث پایگاه برای ترکیه را صادر کرده و اکنون آنکارا پایگاهی را در دوحه دارد و این همکاریهای نظامی روز به روز در حال افزایش است. آنگونه که رسانه‌های ترکیه اعلام کرده‌اند، بیش از ۳ هزار پلیس ضد شورش این کشور به قطر اعزام شده‌اند تا برای کمک به تامین امنیت استادیوم‌ها و هتل‌ها در طول میزبانی جام جهانی فوتبال، تحت فرمان دولت اردوغان فعالیت خواهند کرد.
شواهد و قرائن نشان می‌دهد که مسئله اختلافات دریایی با یونان اصلی ترین دلیل اردوغان در حال حاضر برای تقویت بنیه نظامی کشورش دارد. باتوجه به اینکه آمریکا در زمینه فروش جنگنده‌های اف 16 به ترکیه تعلل می‌کند اما همزمان این جنگنده‌ها را در اختیار یونان قرار داده است، به همین خاطر حضور دهها جنگده قطری می‌تواند به نیروی هوایی ترکیه در در صورت بروز جنگ با یونان کمک زیادی کند. همچنین تعدادی از جنگنده‌های ترکیه نسل قدیم بوده و مستهلک شده‌اند و این کشور ناامید از دریافت جنگنده از آمریکا، دست به دامن دوحه شده است تا در صورت لزوم از جنگنده‌های قطری برای پیشبرد اهدافش در مقابل یونان استفاده کند.
به باور ناظران، یکی از ابعاد مهم همکاری نظامی بین آنکارا و دوحه و استقرار هواپیماهای قطری در ترکیه، این است که خلبانان ترکیه، دارای یک فرصت استثنایی می‌شوند تا با جنگنده رافائل فرانسوی آشنایی پیدا کنند. به این دلیل که یونان ۱۸ فروند از این هواپیما را از فرانسه خریداری کرده و حالا که قطری‌ها چنین هواپیمایی دارند، خلبانان ترکیه می‌توانند با این جنگنده آشنایی بیشتری پیدا کنند و برای مقابله با حملات احتمالی یونان آمادگی بیشتری داشته باشند.
از آنجا که مرزهای ترکیه و یونان بیشتر دریایی است و چون دو کشور نیروی دریایی قدرتمندی در اختیار ندارند، به همین دلیل قدرت نیروی هوایی تاثیرگذار خواهد بود و کشوری که در این عرصه قدرتمندتر از رقیب باشد می‌تواند جنگ را به نفع خود به پایان برساند. به همین خاطر است که جنگنده‌های ترکیه در ماه‌های اخیر با پرواز بر فرار جزایر مورد مناقشه سعی کرده‌اند قدرت خود را به رخ رقیب بکشند، هر چند یونان نیز با استفاده از جنگنده‌های خود، پرنده‌های رقیب را رهگیری کرده است. برگزاری رزمایش هوایی با مشارکت عربستان هم نشان می‌دهد که در تقابل آتن و آنکارا نقش نیروی هوایی به مراتب بیشتر از سایر نیروها خواهد بود.
به دلیل عضویت ترکیه و یونان در سازمان ناتو، غربیها بر اساس منشور این ائتلاف نظامی به هیچ یک از طرفین نمی‌توانند کمک نظامی بکنند از اینرو هر دو کشور سعی دارند با جلب متحدان بویژه از میان شیخ نشینان متمول خلیج فارس، که به دلیل رقابت‌های درون شورای همکاری نسبت به نقش آفرینی در این جدال بی میل نیستند، جبهه خود را بیشتر تقویت کنند.
هر چند عربستان سعودی و قطر دو سال پیش روابط سیاسی خود را مجددا از سرگرفتند اما با این حال اینگونه اقدامات نشان می‌دهد کماکان رقابت و اختلافات منطقه‌ای میان این کشورها پا برجاست.
