الوقت- محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی که از زمان قتل جمال خاشقچی، روزنامه نگار منتقد عربستان در سال 2018، در بین کشورهای غربی به چهره‌ای منفور تبدیل شده بود، اکنون تلاش می‌کند با توسعه روابط دوجانبه با کشورهای اروپایی، چهره خود را ترمیم کند. در همین راستا، در روزهای اخیر بن سلمان در اولین سفر خود به قاره اروپا، به یونان سفر و با مقامات آتن دیدار و گفتگو کرد. در این سفر توافقنامه تشکیل شورای همکاری راهبردی عربستان و یونان و همچنین تعدادی از توافقات دوجانبه و یادداشت تفاهم بین دو کشور امضا شد. از جمله این توافقنامه‌ها، توافقنامه همکاری در زمینه‌های امنیتی، نظامی، سیاسی، گردشگری، فرهنگی و انرژی است. آنگونه که مقامات سعودی گفته‌اند، در این دیدار عربستان متعهد شده تا یک مرکز هیدروژن سبز در یونان تاسیس کند که طی آن یونان به یک پلتفرم پیشرفته برای انرژی در اروپا تبدیل خواهد شد. بر اساس گزارشها، قراردادهای انرژی بین ریاض و آتن بر بخش نفت، گاز و پتروشیمی، پایداری تقاضای نفت، اقتصاد دایره‌ای کربن، انرژی‌های تجدیدپذیر، بخش برق و هوش مصنوعی متمرکز است.
باتوجه به موقعیت ژئوپلتیکی یونان، این کشور حلقه اتصال خاورمیانه به اروپا است و از این منظر برای سعودیها نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. با توجه دستاوردهای بن سلمان در سفر به یونان می‌توان گفت توافقاتی که در عرصه انرژی بین دو طرف امضا شده است، در زمان کنونی که غربیها با بحران انرژی دست و پنجه نرم می‌کنند، می‌تواند برای اروپا خبری خوشحال کننده باشد. پس از بحران اوکراین، کشورهای اروپایی به تامین انرژی مورد نیاز خود به کمک کشورهایی مانند عربستان چشم دوخته‌اند هر چند تاکنون موفق به جلب رضایت سعودیها نشده‌اند اما به نظر می‌رسد پرونده‌های حقوق بشری بن سلمان دست او را زیر ساطور غربیها قرار داده است تا در قبال چشم پوشی از این جنایات، از سعودیها امتیاز بگیرند.
وعده‌های بن سلمان برای کمک به نیازهای نفتی اروپا در سفر به یونان، درحالی است که عربستان پیشتر مخالفت خود را با درخواست آمریکا برای افزایش تولیدات نفتی برای کاهش قیمت حامل‌های انرژی مخالفت کرده بود. در صورتی که ریاض در سیاستهای انرژی خود پس از بحران اوکراین واقعا تغییر رویه داده باشد تا به تعادل و ثبات در بازارهای جهانی کمک کند، در این صورت با روسیه به مشکل خواهد خورد. زیرا برای هر گونه تغییر در برنامه افزایش و یا کاهش تولیدات نفت، عربستان باید نظر روسها را نیز جلب کند. سعودیها پس از بحران اوکراین، به توافقات انجام شده با مسکو در اوپک پلاس پایبند بوده‌اند اما اگر در آینده بخواهند در سیاستهای خود تغییراتی ایجاد کنند، این اقدام واکنش تند روسها را به همراه خواهد داشت.
از سوی دیگر، عربستان اگر تولیدات نفتی خود را افزایش دهد قیمت در بازارهای انرژی کاهش خواهد یافت و این به ضرر خود سعودیها است که به دلیل هزینه‌های جنگ یمن به شدت دچار کسری بودجه شده‌اند و برای جبران این کسری به درآمدهای ارزی نیاز دارند. نکته مهم دیگر این است که اگر ریاض بخواهد به سمت غرب رفته و از توافقات با مسکو عدول کند، این مسئله سبب می‌شود تا روسیه نیز برای تعادل در بازارهای انرژی به سمت کشورهایی مثل ایران متمایل شود. باتوجه به اینکه روسیه در هفته‌های اخیر توافق 40 میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت و گاز ایران امضا کرده است، بنابراین در صورت عدم همکاری عربستان در اوپک پلاس، مسکو تعاملات خود با تهران را در عرصه انرژی بیش از پیش تقویت خواهد کرد.
همکاری استراتژیک ایران و روسیه در عرصه انرژی به دلیل جایگاهی که در جهان دارند، می‌تواند بازارها را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. روسیه همواره از اهرم انرژی برای تنبیه کشورهای اروپایی استفاده کرده و اکنون نیز اگر عربستان با این کشور همراهی نکند، گزینه‌های دیگری برای رو کردن دارد. هر چند سعودیها به یونانی‌ها در تامین نیازهای انرژی وعده‌هایی داده‌اند اما با این حال به نظر نمی‌رسد این وعده‌ها در عمل محقق شود، زیرا عربستان حاضر نمی‌شود به خاطر تعادل نسبی در بازار انرژی با روسیه سرشاخ شود. همچنانکه در موضع گیری خود در جنگ اوکراین هم به طور تلویحی به سمت روسها متمایل بود و سعی کرد خود را از این رقابت کنار بکشد.
توافقات همکاری بین ریاض و آتن
سفر بن سلمان به یونان از نکته نظر دیگری هم قابل بررسی است. باتوجه به اینکه در دیدارهای بین مقامات دو کشور بر سر همکاری‌های امنیتی و نظامی هم توافقاتی حاصل شده است، به نظر می‌رسد عربستان می‌خواهد تا با خرید تسلیحات از یونانی‌ها بنیه دفاعی خود را تقویت کند. عربستان در سالهای اخیر به شدت در مقابل حملات موشکی و پهپادی انصارالله یمن آسیب پذیر بوده و تلفات زیادی را در این زمینه متحمل شده است. بنابراین، درصدد است تا سامانه‌های موشکی از برخی کشورها خریداری کرده تا در آینده حملات انصارالله را خنثی کند. همچنین، توافقات برای مشارکت یونان در زمینه همکاری‌های دفاعی با عربستان و برخورداری دو طرف از سامانه موشکی پاتریوت تقویت خواهد شد؛ اقدامی که بسیار مورد استقبال ریاض قرار گرفته است.
سفر بن سلمان به یونان و فرانسه، دو هفته پس از سفر جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا به عربستان انجام می‌شود که واشنگتن از سیاست منزوی کردن ولیعهد سعودی به خاطر پرونده قتل خاشقچی عقب نشینی کرد و همین سیگنال مثبتی برای بن سلمان بود تا روابط تیره چند سال اخیر با غربیها را دوباره بهبود دهد. بنابراین، بن سلمان در آینده به دیگر کشورهای اروپایی نیز سفر خواهد کرد تا علاوه بر پایان دادن به انزوای خود، سنگ رسوایی خاشقچی را یکبار برای همیشه با چشم آبی‌های تشنه نفت وا کند.
