الوقت- در حالی که با محاصره چند ماهه استان استراتژیک مأرب، به عنوان آخرین و مهمترین سنگر حضور نیروهای وابسته به دولت مستعفی و فراری منصور هادی در شمال، توسط ارتش و کمیته‌های مردمی یمن، یأس و ناامیدی بر جبهه جنوب برای حفظ مأرب کاملاً سایه انداخته است، در ما‌ها و هفته‌های اخیر تنش‌های بی سر و صدا بر سر کنترل استانهای جنوبی و شرقی همانند استان المهره، حضرموت و شبوه میان نیروهای جنوبی وابسته به امارات و نیروهای منصور هادی و شبه نظامیان وابسته به عربستان سعودی در جریان است.
در این میان در روزهای اخیر درگیری بر سر استان شبوه، که از نظر ژئواستراتژیک و داشتن منابع طبیعی دارای اهمیت راهبردی می‌باشد، در حال افزایش است.
در این رابطه وبگاه «العربی الجدید» به نقل از یکی از مسئولان یمنی در استان شبوه گزارش کرد که نیروهای هادی شنبه شب به منطقه اطراف بندر راهبردی بلحاف اعزام و در برابر دروازه خارجی آن مستقر شده‌اند.
مدتهاست که با بروز اختلاف و شکاف میان نیروهای جدایی طلب وابسته به امارات موسوم به شورای انتقالی جنوب و وفادارن به منصور هادی، رقابت بر سر استانهای جنوبی یمن شدت یافته است.
دلایل اهمیت شبوه
شبوه سومین استان بزرگ یمن است. شبوه که در مرکز کشور واقع شده است ، با چهار استان مهم یمن همجوار است: حضرموت در شرق ، مارب در شمال ، و ابیان و البیضا در غرب. این موقعیت جغرافیایی اهمیت ویژه ای به شبوه در جنگ داده است که به عنوان مسیر پشتیبانی و تأمین لجستیکی جبهه های اصلی نبرد شناخته می‌شود.
این استان که از 17 منطقه به وسعت 43000 کیلومتر مربع تشکیل شده است ، دارای یکی از کم تراکمترین مناطق جمعیتی در یمن است. جمعیت تخمینی شبوه بین 600000 تا 700000 نفر در چندین شهر کوچک- بزرگترین آنها عتق (پایتخت)- پراکنده شده است. اکثریت قریب به اتفاق جمعیت شبوه شامل نه قبیله اصلی و چند خانواده جنوبی هاشمی است که تقریباً همه آنها اهل سنت شافعی هستند.
جغرافیای آن شامل کوه ها ، فلات ها و دره های ناهموار در قسمت های شمال غربی و مرکزی فرمانداری است که در کنار صحرای رملت السباطین در شمال شرقی و بیابان ساحلی در امتداد دریای عرب قرار گرفته است. سواحل جنوبی شبوه ، به طول حدود 300 کیلومتر با دارا بودن دهکده های ماهیگیری است که مهمترین آنها بیر علی ، حوره و بلحاف است. بندر بالحاف در انتهای شرقی ساحل شبوه محل بزرگترین سرمایه گذاری خارجی در خاک یمن یعنی پایانه صادرات گاز مایع طبیعی(LNG) بلحاف است.
شبوه یکی از استانهای اصلی تولیدکننده نفت یمن، در کنار حضرموت در شرق آن و مارب در شمال غربی، است. اولین کشف تجاری تجاری نفت در شبوه در سال 1987 در حالی اعلام شد که استان هنوز بخشی از جمهوری دموکراتیک خلق یمن (یمن جنوبی) بود. اما تنها پس از اتحاد یمن ذخایر عمده نفت در شبوه کشف و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
تمام تولید نفت و گاز در شبوه مدت کوتاهی پس از شروع جنگ در سال 2015 متوقف شد و از آن زمان تاکنون عملیات محدودی در استان آغاز شده است. به گفته شعبه وزارت نفت و گاز در شبوه ، تولید فعلی در استان بین 8000 تا 9000 بشکه در روز است ، در حالی که قبل از جنگ 69000 بشکه در روز بود.
کنترل منابع نفتی استان یکی از علل اصلی درگیری کنونی میان دولت مستعفی منصور هادی و نیروهای وفادار به شورای انتقالی جنوب ، که به دنبال بازگرداندن این استان و منابع آن به قیمومیت جنوبی‌ها است ، می‌باشد.
به دنبال تصرف عدن به عنوان پایتخت دولت هادی توسط جدایی طلبان وابسته به امارات، در آگوست 2019، امارات تلاش کرد تا با کمک نیروهای کمربند امنیتی تحت حمایت خود در شبوه، که به بهانه کمک به امنیت استان و مبارزه با القاعده تشکیل شده بود، عتق را از کنترل نیروهای هادی بیرون بکشد. با این حال با شدت گرفتن درگیری تا پایان این ماه ، نیروهای دولتی هادی تقریباً تمام مناطق شبوه را، به استثنای بندر بلحاف و اردوگاه نظامی العالم تحت کنترل نیروهای امارات متحده عربی، به دست گرفتند.
این رقابت علی رغم توافقنامه ناکام ریاض که در نوامبر 2019 به منظور تقسیم قدرت میان جنوبی ها و هادی امضا شد، همچنان ادامه یافت و برای مثال بن ادیو استاندار منصوب شده توسط منصور هادی که در ژوئن 2020 از سوءقصد مهاجمان ناشناس جان سالم به در برد، بارها از دخالت امارات متحده عربی در امور فرمانداری شکایت کرده است.
اگر نیروهای طرفدار شورای انتقالی کنترل شبوه را در دست بگیرند ، آنها خواهند توانست به پیشروی در مناطق نفت خیز حضرموت و المهره و کنترل کامل جنوب یمن امیدوار شوند.به این ترتیب ، شبوه به عنوان یک منطقه حائل و خط مقدم جبهه دفاع از حضرموت و المهره از اهمیت فراوانی برای دولت هادی برخوردار است.
رقابت عربستان و امارات در جنوب یمن
هنگامی که امارات متحده عربی در تابستان سال 2019 از عقب نشینی گسترده نظامی خود در یمن خبر داد ، بسیاری از فعالیت های نظامی خود در جنوب یمن را به عربستان واگذار کرد. با این حال ، اماراتی‌ها برخی نیروهای خود را در اردوگاه های بلحف و العالم نگه داشته اند.
عربستان از نفوذ چندانی در استانهای جنوبی یمن برخودار نیست و در حالی که در جبهه شمالی یمن با محاصره مأرب روز به روز اوضاع به زیان منافع عربستان سعودی و متحد اصلی آن یعنی منصور هادی پیش می‌رود، تلاش برای به دست آوردن حداقل دستاوردی از این جنگ پرهزینه ریاض را به سمت رقابت با امارات برای نفوذ در جنوب یمن سوق داده است.
عربستان نقش کمتری در استان شبوه نسبت به سایر استانهای جنوبی از نظر نظامی و ارائه کمک های بشردوستانه ایفا کرده است. دلیل این امر این است که سعودی ها از همان ابتدا با مشارکت ائتلاف عربی در جنگ بر شمال یمن تمرکز کردند و ابوظبی مسئولیت استان های جنوبی را بر عهده گرفت. اگرچه امارات متحده عربی از نیروهای نخبه شبوانی تحت عنوان ضدتروریسم حمایت می کند ، اما این نیرو در عمل برای تقویت مواضع جدایی طلبان جنوبی در این استان حضور و فعالیت دارند.
طبیعتاً درگیری نیروهای هادی و جدایی طلبان جنوب وابسته به امارات موجب تضعیف بیشتر جبهه نظامی در برابر صنعا شده و انصارالله دست برتر خود در تحولات را با تلاش برای پیشروی های جدید در استان های مرکزی و ساحل غربی تقویت نیز خواهد کرد.
مع الوصف به نظر می‌رسد که کار ائتلاف سعودی- اماراتی همانند ائتلاف داخلی هادی و جنوبی ها پایان یافته و از این ائتلاف جز یک نام پوچ و توخالی چیزی باقی نمانده است.
