الوقت- پس از ماه‌ها جنگ شدید میان نیروهای انصارالله و مزدوران وابسته به عربستان در جبهه مأرب و علی‌رغم تمامی تمهیدات سعودی- اماراتی همانند حملات سهمگین هوایی و انتقال گسترده عناصر تکفیری به این استان، برای متوقف کردن روند پیشروی نیروهای مردمی یمن، اکنون تلاش‌ها برای آزادسازی این استان مهم و استراتژیک به مراحل حساس و پایانی خود رسیده و به گفته محمد علی الحوثی ارتش و کمیته‌های مردمی به دروازه‌های شهر رسیده‌اند.
در این میان با وجود اینکه انتظار می‌رود در پی مخالفت‌ها و کارشکنی‌های طرف سعودی برای پیشبرد فرآیند سیاسی آتش جنگ در مأرب نیز شدت یابد، اما روز سه شنبه انصارالله طرحی 4 ماده‌ای برای جلوگیری از درگیری و رسیدن به راه‌حلی سیاسی در مورد کنترل استان مأرب را به عدن و ریاض پیشنهاد کرد.
در این طرح ابتدائاً تشکیل یک سازوکار مدیریتی مشترک از ساکنان استان مأرب جهت حفظ امنیت و ثبات و اخراج تمامی عناصر القاعده و داعش پیشنهاد شده است.
در بند دوم این پیشنهاد تضمین آزادی عبور مرور، آزادی تمامی ربوده شدگان، دادن خسارت متضررین، بازگشت پناهندگان و عدم حمله به غیر نظامیان مورد تأکید قرار گرفته است.
دولت صنعاء همچنین در پیشنهاد سوم خود خواستار اختصاص درآمد کشتی‌های نفتی در الحدیده برای پرداخت حقوق‌ها شده است.
چهارمین بند پیشنهاد صنعا نیز به موضوع منابع نفت و گازی استان مأرب اختصاص دارد و هیأت مذاکره‌کننده دولت صنعاء در پیشنهاد خود خواسته است تا ایستگاه‌های پمپاژ گاز کار خود را از سر گیرند و همچنین سهم دیگر استان‌ها از نفت و گاز نیز رعایت و همزمان کمیته مشترکی برای تعمیر خط لوله صافر رأس عیسی تشکیل شود.
اهمیت کنترل مأرب برای انصارالله
تلاش های گسترده صنعا برای به دست گرفتن کنترل مأرب و مقاومت شدید ائتلاف سعودی برای از دست ندادن آن نشان از اهمیت این استان در تعیین آینده جنگ دارد. توانایی کنترل مأرب برای انصارالله بیش از هرچیز موفقیت به دست گرفتن اخرین سنگر مخالفان در شمال می‌باشد. مأرب علاوه بر اهمیت موقعیت مکانی آن ، که بسیاری از خطوط تجاری یمن را به هم متصل می کند ، دارای بزرگترین ایستگاه تولید برق در یمن و ثروت منابع طبیعی ، بویژه با دارا بودن 90 درصد از منابع نفت و گاز می‌باشد.
در نوامبر سال 2015 مقامات محلی وابسته به کابینه مستعفی منصور هادی و تحت فشار عربستان اعلام کردند که سازوکار مالی و اداری خود را از صنعا جدا کرده و شعبه محلی بانک مرکزی یمن (CBY) ارسال درآمدهای نفتی مأرب به مقر بانک مرکزی مستقر در صنعا را متوقف کرد.
حال در شرایطی که صنعا با مشکلات اقتصادی و کمبود منابع مالی لازم برای اداره و مدیریت اقتصاد مناطق تحت کنترل خود درگیر است کنترل درآمدهای فراوان نفت و گاز مأرب می‌تواند بخشی از این مشکلات را، بویژه برای پرداخت حقوق معوق کارکنان دولت، برطرف کند.
اما اکنون در حالی که انصارالله دست برتر را در جنگ داراست و امکان فتح مأرب کاملاً در دسترس می‌باشد به دلایل مختلفی صنعا به دنبال باز گذاشتن راه‌های دیپلماتیک برای حل بحران می‌باشد.
اولاً پس از چهار ماه جنگ خونین صنعا متوجه شدند که نبرد طولانی برای مأرب به تضعیف پیشرویها در جبهه‌های جنوبی و غربی خواهد انجامید و از پیشرفت آنها به سمت دیگر مناطق جلوگیری خواهد کرد.
ثانیاً مأرب در سالهای اخیر به مأمنی برای حضور گسترده آوارگان جنگ تبدیل شده است و این امر مسئولیت گروهها را برای جنگ افزایش داده است. تنها در چهار سال ، جمعیت آن پنجاه برابر شده و مارب را به شهری بزرگ و شلوغ تبدیل کرده است. طبق گفته مقامات محلی ، جمعیت شهر از حدود 40 هزار نفر به بیش از 1.5 میلیون نفر افزایش یافته است. بسیاری از پناهندگان در دامنه کوه‌ها ، ده ها کمپ گسترده و موقت اسکان یافته اند که آسیب پذیری غیرنظامیان از جنگ را افزایش داده است.
از طرف دیگر حملات موشکی و پهپادی انصارالله تأثیرات مخربی بر ثبات اقتصادی پادشاهی برجای گذاشته است. این امر منجر شده تا صنعا امیدوار باشد که در آینده نزدیک سعودیها وادار به پذیرش شرایط مصالحه از سوی انصارالله و انتقال درآمدهای نفتی به صنعا شوند.
همچنین صنعا از اختلافات میان برخی از قبایل مأرب با دولت مستعفی و عربستان آگاه است و این نقاط اصطکاک و چالش های حاکمیتی به راحتی می تواند شرایط را تغییر به سود صنعا دهد. برخی از سران قبیله از عملکرد مقامات محلی ناراضی هستند و مخالفت آنها گاهی منجر به درگیری با نیروهای امنیتی می شود.
قبایل معمولاً مقامات محلی را متهم به وابستگی به حزب اصلاح ، شاخه ای از اخوان المسلمین در یمن ، می دانند. مقامات این اتهامات را رد می کنند و اشاره می کنند که اکثر رهبران آنها ، از جمله فرماندار مأرب ، اعضای کنگره عمومی مردم ، حزب سیاسی علی عبدالله صالح ، رئیس جمهور سابق هستند.
بین قبایل ماریب نیز اختلاف نظر وجود دارد. به عنوان مثال ، در خارج از شهر ، ده ها مکان تاریخی، از جمله تاج و تخت ملکه سبا ، معبد عوام و سد قدیمی مارب ، به عنوان معروف ترین آثار تمدن های باستانی یمن، وجود داردکه به دلیل ضعف حاکمیت و اختلافات قبیله ای بر سر مالکیت ، این مکانها در وضعیت بدی قرار دارند.
سناریوهای آینده مأرب
در بررسی چشم انداز آینده مأرب ، دو سناریوی احتمالی بسیار پررنگ است: یا شهر در دست صنعا خواهد افتاد ، یا تلاش های دیپلماتیک برای حل درگیری موفق می شود.
برای انصارالله ، اولین سناریو به معنای تقویت قدرت دولت مرکزی و تضعیف فشارهای اقتصادی دشمنان است ، زیرا مارب تمام بودجه مورد نیاز برای غلبه بر مشکلات مالی خود در مناطق دیگر تحت کنترل خود را در اختیار آنها قرار می دهد. در مورد کابینه عدن اما از دست دادن مأرب ضربه مهلکی به وضعیت سیاسی و نظامی آنها خواهد بود ، به ویژه در شرایطی که شورای انتقالی به تقویت قدرت و منابع خود در جنوب ادامه می دهد.
سناریوی دوم بر مبنای پذیرش شرایط صنعا برای حل سیاسی موضوع بر اساس پیشنهاد ارائه شده می‌باشد که به دلیل فشارهای نظامی انصارالله بر عربستان و موفقیت تلاش‌های میانجی‌گرایانه سلطنت عمان خواهد بود. بر اساس چنین سناریویی نیز همچنان صنعا با واداشتن طرف مقابل به دادن امتیاز هم فشارهای اقتصادی را تاحدودی می‌تواند خنثی کند و هم شکاف در جبهه مقابل را تقویت کرده و از طرف دیگر شرایط افزایش مشروعیت خود به عنوان دولت قانونی یمن را در سطح داخلی و بین المللی تقویت نماید.
بدون هیچ تردیدی ، سرنوشت یمن به نبرد مأرب بستگی دارد-نتایج این نبرد بر مبارزه آینده برای رفاه در این کشور جنگ زده تأثیر خواهد گذاشت. آنچه هنوز مشخص نیست این است که یمن و رهبران آن چگونه این نبرد را شکل خواهند داد؟
