الوقت- در شرایطی که اختلافات روسیه و عربستان سعودی برسر مساله سوریه با بمباران مواضع داعش توسط هواپیماهای روسی در این کشور به اوج خود رسیده است، عربستان سعودی درصدد است تا با تمام وسایل و امکانات ممکن ازجمله راههای دیپلماتیک برای نجات از مرداب سوریه که در کنار مخمصه یمن اعتبار این کشور را به شدت مخدوش و آن را رسوا کرده تلاش نماید و دیدار اخیر وزیر دفاع عربستان با رییس جمهوری روسیه نیز در همین راستا تفسیر می شود.
براین اساس محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی با تلاش بسیار، دیدار میان ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه و محمد بن سلمان وزیر دفاع عربستان را ترتیب داد تا عربستان و امارات تضمین هایی در خصوص سوریه و همچنین سکوت روسیه در یمن دریافت کند اما روسیه و پوتین تا کنون هیچگونه نرمشی در قبال مطالبات عربستان درباره كناره گیری بشار اسد نشان نداده اند. این در حالی است که بنا به گزارش های تایید نشده وزیردفاع عربستان در دیدار با پوتین پیشنهاد رشوه 400میلیارد دلاری به روسیه و سایر امتیازات دیگر را داده و در خبری دیگر نیز، ترکی فیصل به پوتین توصیه کرده است بیش از یک میلیارد مسلمان را با خود دشمن نکند. چون آنها روسیه را حامی «بی رحم ترین و خونخوارترین رژیم دوران اخیر در سوریه» تصور می کنند و چنین شهرتی به روسیه برای حفظ موقعیتش در منطقه یا در امان ماندن از اقدامات تلافی جویانه مسلمانان در داخل روسیه کمک نخواهد کرد.
ادامه انتقادات مسكو و مقامات ریاض آشكارا نشان می دهد كه تلاش عربستان برای جلب نظر مسكو درباره آرزوی بر زمین مانده سعودی ها مبنی بر سرنگونی اسد ثمربخش نبوده است. همچنانکه وزیرخارجه روسیه در نخستین واكنش ها اعلام كرد كه تشكیل خلافت تروریستی برای مسكو قابل قبول نیست.
از طر دیگر، کارشناسان مسائل سیاسی براین باورند که با وجود اختلافات گسترده میان ریاض و مسکو در قبال بحران سوریه، مقامات عربستان سعودی قصد ندارند روابط خود با روسیه به ویژه در زمینه های نظامی و اقتصادی را قربانی این اختلافات کنند. در واقع آنها تلاش می کنند تا ضمن نزدیکی هر چه بیشتر به روسیه، مقامات این کشور را از ادامه سیاست جدید خود در سوریه منصرف سازند.
عربستان سعودی در حالی درصدد نزدیکی به روسیه است که با چالش‌های مهمی در منطقه مواجه است. به نظر می‌رسد تلاش‌های مقامات سعودی برای نزدیکی بیشتر به روس‌ها و عبور از روابط تنش‌آمیز سالهای اخیر بیش از آنکه در چارچوب‌های استراتژیک از پیش تعیین شده طراحی شده باشد، واکنشی در قبال شرایط کنونی سعودیها در منطقه است. این نزدیکی بیش از هرچیز دیگری تحت تاثیر فشارها و بن‌بست‌های کنونی آل سعود در منطقه و با هدف خارج شدن آنها از این چالشها صورت می گیرد.
با همه این احوال حال كه ریاض و مسكو درباره سوریه به تفاهم نرسیده اند میتوان سناریوهای ذیل را در ارتباط با مواضع آینده دو كشور در سوریه مطرح كرد: 1. عربستان با افزایش كمك های خود به تروریست های سوریه از جمله با ارسال تسلیحات پیشرفته ضدهوایی تلاش خواهد كرد روسیه را در سوریه زمین گیر كند. 2. سناریوی دیگر كه امكان تحقق آن چندان محتمل نیست می تواند این باشد كه عربستان و متحدانش پس از شكست های خود در راضی كردن قدرتهای جهان برای سرنگونی اسد، به راهكارهای سیاسی برای حل بحران در سوریه متمایل شوند. هرچند که یك سوریه آشفته و ناآرام بر سوریه ای كه بشار اسد درآن حاكم باشد برای ریاض اولویت دارد.
در مجموع باید گفت که علی رغم تلاش های ریاض برای تغییر رویکرد مسکو در قبال پرونده سوریه، به نظر نمی رسد که سیاست روسیه در قبال سوریه تحت تاثیر روابط میان مسکو و ریاض قرار گیرد و در آینده نزدیک شاهد تغییر ملموسی در آن باشیم.
جواد مددی
