به گزارش الوقت، سرانجام پس از درگیری های خون باری که از حدود دو ماه پیش در قره باغ جریان میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان جریان داشت، سرانجام دو طرف توافق پایان جنگ را با میانجی گری روسیه امضا کردند.
در همین ارتباط، «نیکول پاشینیان»، نخست‌وزیر ارمنستان بامداد سه‌شنبه (به وقت تهران) اعلام کرد توافقنامه‌ای را با روسیه و جمهوری آذربایجان برای پایان دادن به جنگ در قره‌باغ امضا کرده است.
پاشینیان در بیانیه‌ای گفت: «توافقنامه‌ای را با رئیس‌جمهور روسیه و آذربایجان برای پایان دادن به جنگ در قره‌باغ امضا کردم.»
او اضافه کرد: «تصمیمی گرفتم که برای همه‌مان سخت است. آتش‌بس، برای مردم ما و خود من بسیار دردناک است.»
پاشینیان تصریح کرد: «این پیروزی نیست، اما تا زمانی که شما اذعان نکنید که باخته‌اید، شکستی در کار نخواهد بود. ما هرگز اذعان نمی‌کنیم که باخته‌ایم و این آغاز عصر وحدت ملی برای ما خواهد بود.»
پوتین: به قره باغ نیروی حافظ صلح اعزام می کنیم
پس از امضای توافق میان ارمنستان، آذربایجان و روسیه، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه از اعزام نیرو های صلح روسیه به منطقه مورد مناقشه قره‌باغ کوهستانی خبر داد.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه ضمن تایید امضای توافقنامه با رهبران آذربایجان و ارمنستان در رابطه با برقراری آتش بس در منطقه مورد مناقشه دو کشور، تاکید کرد که نیروهای حافظ صلح کشورش در خط تماس میان آنها مستقر خواهند شد.
کاخ «کرملین» با صدور بیانیه ای، اعلام کرد که «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور این کشور به همراه همتای آذربایجانی خود «الهام علی‌اف» و «نیکول پاشینیان»، نخست وزیر ارمنستان، یک اعلامیه مشترک در رابطه با برقراری آتش بس در منطقه مورد مناقشه «ناگورنو قره باغ» را به امضا رساندند.
در بیانیه آمدده است، پوتین ضمن اعلام اجرا شدن آتش بس در منطقه قره باغ از نیمه شب دهم نوامبر به وقت مسکو، تاکید کرد که بر اساس اعلامیه برقراری آتش بس، نیروهای ارمنی و آذری در مواضع کنونی خود متوقف می شوند و نیروهای حافظ صلح روسیه در طول خط تماس در قره باغ و همچنین گذرگاه ارتباطی میان این منطقه و خاک ارمنستان مستقر خواهند شد.
رئیس جمهوری روسیه در ادامه خاطر نشان ساخت که توافق به دست آمده، برداشتن محدودیت های رفت و آمد و تردد، مبادله اسرای دو طرف درگیر و بازگشت آوارگان به قره باغ تحت نظر کمیسر امور پناهجویان سازمان ملل متحد را نیز در بر می گیرد.
بر این اساس ،برای کنترل آتش بس و درگیری ها در منطقه درگیری قره باغ ، یک گروه صلحبان فدراسیون روسیه شامل حدود دو هزار سرباز ، 90 زره پوش ، 380 واحد وسایط و تجهیزات ویژه انتقال داده شد.
«ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه چهار روز پیش از امضای این توافق گفته بود که کشورش برای توقف جنگ در منطقه قره‌باغ کوهستانی بین جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کند.
مفاد آتش بس قره باغ
بر اساس توافق جدید، آذربایجان مناطقی از قره باغ را که در طول درگیری تصرف کرده است، حفظ خواهد کرد. ارمنستان اما توافق کرده است که طی چند هفته آینده از چندین منطقه عقب نشینی کند.
در متن منتشر شده این توافق ارمنستان توافق کرده است که از همه مناطقی که طی درگیری تصرف کرده بود تا ۱۰ روز دیگر، یعنی بیستم نوامبر، عقب‌نشینی کند.
همچنین قرار شده حدود ۲۰۰۰ نیروی صلح بان روسیه در مرزهای محل درگیری میان دو کشور مستقر شوند. این نیروهای به همراه ۹۰ زره پوش و ۳۸۰ واحد خودرو نظامی و تجهیزات ویژه بر روند آتش‌بس نظارت خواهند کرد.
همزمان الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان گفته نیروهای ارتش ترکیه هم در فرآیند صلح‌بانی مشارکت خواهند داشت.
در این توافقنامه علاوه بر زمان بندی خروج نیروهای ارمنستان و مسیر خروج آنها، آمده «دو طرف ظرف مدت سه سال برای احداث یک مسیر ترافیکی در امتداد دالان لاچین که خانکندی و ارمنستان را مرتبط می‌کند» اقدام خواهند کرد.
همچنین دو کشور توافق کرده‌اند که بازگشت آوارگان و پناهندگان داخلی به خاک قره‌باغ و مناطق جوار آن تحت کنترل کمیساریای عالی امور پناهندگان سازمان ملل متحد صورت گیرد.
در این توافقنامه آمده: «ارمنستان منطقه کلبجر را تا ۱۵ نوامبر (پنج روز دیگر) و منطقه لاچین را تا اول دسامبر با استفاده از مسیر عبوری لاچین - به عرض ۵ کیلومتر - که اتصال میان قره باغ با ارمنستان است ترک می‌کند.
رئیس جمهور آذربایجان از پیروزی در قره باغ خبر داد
الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان در سخنرانی تلویزیونی برای مردم پس از امضای توافقنامه صلح با ولادیمیر پوتین همتای روس خود گفت: «امروز به جنگ در قره‌باغ میان آذربایجان و ارمنستان پایان دادیم.»
رئیس‌جمهور آذربایجان با تأکید بر پیروزی کشورش در جنگ قره‌باغ، درباره مفاد توافق صورت‌گرفته اظهار داشت: «از 10 نوامبر ساعت 00:00 آتش‌بس کامل در قره‌باغ کوهستانی اعلام می‌شود.»
علی‌اف با اعلام اینکه این توافقنامه به‌معنای شکست ارمنستان است، افزود: «کنترل استان آغدام از 20 نوامبر به آذربایجان واگذار خواهد شد.»
وی با بیان اینکه بر اساس توافق صورت‌گرفته، "استان کلبجر تا 15 نوامبر و لاچین تا اول دسامبر به آذربایجان پس داده خواهد شد"، ادامه داد: «تمامی آوارگان رانده‌شده قره‌باغ و مناطق اطراف به وطن خود باز خواهند گشت.»
رئیس‌جمهور آذربایجان گفت: «دولت ارمنستان، آزادی و امنیت حمل و نقل میان جمهوری خودمختار نخجوان و جمهوری آذربایجان را تأمین خواهد کرد.»
علی‌اف با تأکید بر ایجاد ساز و کاری برای حفظ صلح در قره‌باغ "با مشارکت ترکیه و روسیه"، عنوان داشت: «نیروی حافظ صلح روسیه به مدت 5 سال در قره‌باغ کوهستانی حضور خواهند داشت، در صورت عدم اعتراض طرفین حضور نیروهای حافظ صلح قابل تمدید خواهد بود.»
وی افزود: در این توافق، ایجاد نیروی حافظ صلح مشترک از سوی ترکیه و روسیه پیش‌بینی و ساز و کاری جدید برای مسائل منطقه طراحی شده است.
علی‌اف ادامه داد: نیروی حافظ صلح روسیه شامل 1960 نظامی روسیه با سلاح‌های سبک و 90 دستگاه نفربر زرهی در خط تماس قره‌باغ و گذرگاه لاچین مستقر خواهند شد.
وی با بیان اینکه، نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان نه با خواست و میل خود، بلکه به‌دلیل "مشت آهنین" آذربایجان مجبور به امضای این توافق شده است، افزود: «آزادسازی نزدیک به 300 منطقه مسکونی از 27 سپتامبر تاکنون، کمر ارتش ارمنستان را شکست».
استقبال ایران از آتش بس
ساعاتی پس از اعلام آتش بس در قره باغ، جمهوری اسلامی ایران از این آتش بس استقبال کرد.
وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران در بیانیه‌ای اعلام کرد: جمهوری اسلامی ایران از توافق نامه میان جمهوری آذربایجان، جمهوری ارمنستان و فدراسیون روسیه که منجر به آتش بس و توقف مخاصمات گردید استقبال کرده و امیدوار است این توافق که اصول آن در طرح پیشنهادی جمهوری اسلامی ایران نیز آمده بود، به ترتیبات نهایی برای استقرار صلح پایدار در منطقه قفقاز منجر شود به گونه‌ای که دربرگیرنده آرامش و سعادت برای مردم در تمامی کشورهای منطقه و رافع نگرانی‌های موجود باشد.
در ادامه این بیانیه آمده است: جمهوری اسلامی ایران بر ضرورت احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی، عدم تغییر در مرزهای رسمی بین‌المللی، آزادی مناطق اشغالی، بازگشت آوارگان، احترام به امنیت و حقوق اقلیت‌ها و همچنین خروج تمامی نیروهای تکفیری و جنگجویان خارجی از منطقه تاکید داشته و بار دیگر آمادگی خود را برای کمک به تحقق صلح و امنیت پایدار در منطقه و مشارکت در ابتکارات منطقه‌ای اعلام می‌کند. جمهوری اسلامی ایران همچنین آمادگی خود را برای کمک به استقرار نیروهای حافظ صلح فدراسیون روسیه در امتداد خطوط تماس بر اساس بندهای 3 و 4 توافق آتش بس اعلام می‌نماید.
اعتراضات در ایروان پس از آتش بس
شب گذشته (سه‌شنبه)، گروهی از مردم ارمنستان مخالف با توافق صلح در قره باغ کوهستانی، بعد از انتشار دلیل بیانیه مشترک روسیه، ارمنستان و آذربایجان درباره پایان جنگ در قره باغ، به خیابان‌های شهر ایروان آمده و اعتراضات خیابانی را آغاز کردند. معترضین به پارلمان و ساختمان‌های دولتی حمله کرده و به داخل آنها راه یافتند.
این افراد حتی به "آرارات میرزویان" رئیس مجلس ملی ارمنستان که در آن لحظه در خودروی شخصی‌اش در حال ترک پارلمان بود، نیز حمله کرده، او را به زور از ماشین بیرون کشیده و مورد ضرب و شتم قرار دادند.
مخالفان پایان جنگ در قره باغ، خواستار استعفای نخست وزیر "نیکول پاشینیان" شده‌اند.
این اعتراضات در حالی است که نخست وزیر ارمنستان در سخنانی خطاب به مردم کشورش اعلام کرد که توافقنامه صلح به معنای شکست نیست. به گفته وی، گرفتن این تصمیم برای او بسیار سخت بود، ولی هیچ گزینه دیگری وجود نداشت.
پاشینیان تأکید کرد، چاره‌ای جز امضای توافقنامه صلح برای پایان دادن به درگیریها در منطقه قره باغ ندارد. به گفته وی، تجزیه و تحلیل اوضاع نظامی و ارزیابی افراد آشنا به وضعیت منطقه، در این تصمیم گیری تأثیرگذار بوده است.
نخست وزیر ارمنستان: به کارم ادامه می دهم
پس از انتشار اخباری درباره خروج نخست وزیر ارمنستان از این کشور، او با این اخبار را تکذیب کرد.
نخست وزیر ارمنستان خبر خروج خود از این کشور را تکذیب کرده و گفت: امضای توافقنامه صلح قره باغ تنها پس از بررسی اوضاع با نیروهای مسلح ارمنستان و با توجه به مشکلات جدی که دورنمایی برای حل آنها نبود، تصمیم گیری شد.
نیکول پاشینیان" نخست وزیر ارمنستان شایعات مربوط به خروج خود از کشور را تکذیب و تأکید کرد که در ایروان است و به انجام وظایف خویش ادامه می‌دهد.
پاشینیان در صفحه فیس‌بوک خود در واکنش به برخی اخبار که وی دیگر قدرتی در ارمنستان نداشته و کشور را ترک کرده است، نوشت: «البته که من در ارمنستان هستم و به عنوان نخست وزیر جمهوری ارمنستان، همچنان به انجام وظایف خویش ادامه می‌دهم.»
پاشینیان همچنین دلیل امضای توافق نامه سه‌جانبه برای پایان دادن به جنگ در منطقه قره باغ کوهستانی را توصیه نیروهای مسلح این کشور عنوان کرد.
وی توضیح داد: «من تنها پس از مدتها بررسی اقدامات ضروری با مقامات ارتش چنین تصمیمی را گرفتم. مقامات نظامی گفتند که متوقف کردن جنگ ضروری است و مشکلات خاصی وجود دارد که برای حل آنها هیچ دورنمایی قابل مشاهده نیست و منابع لازم برای حل آنها به پایان رسیده و ما دچار مشکلات جدی شده‌ایم.»
نخست وزیر ارمنستان همچنین با یادآوری اینکه محتوای بیانیه بطور کلی به نفع طرف ارمنی نیست، افزود: «ولی در غیر این صورت، اگر این توافق نامه امضاء نمی‌شد، تأثیر منفی بر توانایی رزمی کشور داشت و چاره‌ای جز این کار نبود.»
رئیس جمهوری ارمنستان: از توافقنامه صلح بی اطلاع بودم
همچنین "آرمن سرکیسیان" رئیس جمهوری ارمنستان پس از امضای توافق صلح در بیانیه‌ای که در سایت رسمی وی منتشر شد، اعلام کرد که از طریق مطبوعات در خصوص امضای توافق نامه سه جانبه برای پایان دادن به جنگ در قره باغ و شرایط آن مطلع شده است.
سرکیسیان یادآور شد: «بعنوان رئیس جمهور، متأسفانه هیچ مشورت و بحثی درباره این سند با من صورت نگرفت و من در هیچ مذاکره‌ای درباره امضای پیمان صلح قره باغ شرکت نداشتم.»
وی با تأکید بر اینکه حل و فصل مناقشه قره باغ از اهمیت ملی بسیار زیادی برخوردار است، افزود: «هرگونه تصمیم و اقدامی در رابطه با منافع و حقوق حیاتی ارمنستان، به ویژه امضای هر سندی، باید موضوع رایزنی‌ها و بحث‌های جامعی قرار بگیرد.»
آتش بس در قره باغ پایدار خواهد بود؟
از زمان بروز درگیریها در قره‌باغ دست کم یک هزار نفر کشته و دهها هزار نفر هم بی خانمان شده‌اند.
از سال ۱۹۸۸ و زمانی که قره‌باغ کوهستانی، با جمعیت ارمنی و به عنوان بخشی خودمختار از جمهوری آذربایجان در اتحاد جماهیر شوروی اعلام کرد از جمهوری آذربایجان خارج می‌شود، میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر این منطقه تنش وجود دارد.
درگیری‌های سه دهه اخیر در این منطقه دهها هزار کشته بر جای گذاشت و تعداد زیادی را آواره کرد.
دور جدید درگیری ها میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر منطقه قره باغ از ششم مهرماه سال جاری و با گلوله باران مواضع یکدیگر آغاز شد. به دنبال این رویارویی نظامی، ارمنستان با اعلام وضعیت جنگی فراخوان عمومی داد و مردم را به خدمت زیر پرچم فراخواند؛ جمهوری آذربایجان نیز متقابلاً وضعیت جنگی اعلام کرد. اما به رغم آنکه دو طرف طی این مدت سه بار بر سر توقف درگیریها و برقراری آتش بس با یکدیگر به توافق رسیده اند (دو بار با میانجی گری روسیه و یکبار با میانجی گری آمریکا)، درگیریها همچنان ادامه یافته و هر کدام از طرفهای درگیر دیگری را به نقض آتش بس متهم می کند.
با این حال پایداری و تداوم این آتش بس تا حد زیادی بستگی به تحولات داخلی ارمنستان دارد. ترک جنگ و اعلام آتش بس برای نیروهای ارمنی در شرایطی که از مناطق قابل توجهی از قره باغ عقب نشینی کردند، سخت و دشوار است، اما از طرف دیگر ادامه جنگ نیز برای ارمنستان در برابر جمهوری آذربایجان که مورد حمایت همه جانبه ترکیه قرار داشت، سخت تر و دشوارتر بود، از همین رو شاید آتش بس در شرایط فعلی تنها راه حل توقف خشونت ها در قره باغ به نظر می رسد.
