الوقت- درمیان واکنش های متفاوت کشورهای منطقه به عادی سازی روابط امارات متحده عربی و رژیم صهیونیستی،عربستان سعودی که ابتدا سکوت کرده بود، سرانجام و پس از یک دوره 6 روزه در اولین واکنش خود به این امر،مدعی شد که به طرح صلح عربی متعهد است. در همین رابطه هفته گذشته،فیصل بن فرحان،وزیر خارجه عربستان سعودی در اولین واکنش به توافق عادی سازی روابط میان امارات و رژیم صهیونیستی گفت:عربستان سعودی متعهد به صلح براساس طرح صلح عربی است.
همچنین چند روز پس از سخنان فیصل بن فرحان،ترکی الفیصل،رئیس پیشین سازمان اطلاعات عربستان اعلام کرد که از نظر ریاض، تشکیل کشور فلسطین به پایتختی قدس، بهای انجام عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی است.وی در مقاله‌ای در روزنامه الشرق الاوسط نوشت: هر کشور عربی که بخواهد به امارات برای عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی بپیوندد، باید در ازای آن بهایی را بگیرد و بها و ارزش آن باید زیاد باشد.ترکی الفیصل تصریح کرد: عربستان برای صلح میان رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی قیمتی تعیین کرده و آن برپایی کشور مستقل فلسطین به پایتختی قدس بر اساس طرح ملک عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه پیشین است.
طرح صلح عربی، عادی سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی را مشروط بر تشکیل یک کشور فلسطینی با مرز‌های به رسمیت شناخته شده در سال 1967 و بازگشت پناهندگان فلسطینی و عقب نشینی رژیم صهیونیستی از بلندی‌های جولان سوریه،می داند.در واقع عربستان سعودی با اعلام پایبندی به طرح صلح عربی در نظر دارد به عنوان مدافع فلسطین به نقش آفرینی بپردازد.
این درحالیست که شکسته شدن سکوت عربستان و اعلام پایبندی این کشور به طرح صلح عربی،با اقدامات و مواضع پیشین این کشور در خصوص مساله فلسطین همخوانی ندارد. عربستان سعودی در زمان انتقال سفارت امریکا از تل آویو به بیت المقدس،واکنشی جدی از خود نشان نداد و همچنین بحرین به عنوان کشوری که در تمامی مسائل سیاست خارجه خود تابع ریاض می باشد،میزبانی رونمایی از طرح معامله قرن را عهده دار شده بود. لذا این سوال مطرح می شود که دلایل موضع گیری اخیر عربستان سعودی که در تضاد با عملکرد سنوات اخیر این کشور است،چیست؟
از سویی دیگر تاخیر عربستان سعودی در اعلام موضع خود نسبت به توافق عادی سازی روابط امارات و رژیم صهیونیستی نیز سوال برانگیز است؛درواقع این سوال مطرح می شود که در صورت مخالفت ریاض با این امر،چرا این کشور پس از سکوتی چند روزه و با تاخیر به این امر واکنش نشان داد؟
مواضع و نوع عملکرد سنوات اخیر عربستان سعودی موید آن است که این کشور وارد برقراری روابط پنهانی با رژیم صهیونیستی شده است،با این حال ریاض ملاحظاتی در خصوص آشکارسازی و عادی سازی روابط خود با تل آویو دارد.
عواملی همچون؛شکست سیاست های منطقه ای عربستان،مخالفت های داخلی با سیاست های بن سلمان، بروز مشکلات حاد اقتصادی در این کشور و عدم تمایل برخی کشورها و محافل غربی نسبت به روی کار آمدن بن سلمان،پایه های سلطنت ولیعهد سعودی را به شدت متزلزل کرده است.از این رو ریاض بنا دارد با توجه به شرایط حساس کنونی در عربستان،در خصوص عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی محتاط عمل کرده و از این طریق حداکثر امتیازات ممکن را از واشنگتن برای تضمین حمایت از بن سلمان دریافت کند.
این امر زمانی بیش از پیش مهم به نظر می رسد که علاوه بر موارد مذکور،بروز مخالفت های داخلی با عادی سازی روابط ریاض-تل آویو،مشکلات بن سلمان را دوچندان خواهد کرد و این امر می تواند به وسیله ای برای اعمال فشار بیشتر مخالفینش بر وی،تبدیل شود. بر این اساس رژیم سعودی نیاز مبرمی به حمایت های واشنگتن از بن سلمان دارد.
در همین رابطه مجتهد، فعال توئیتری معروف به افشاگر اسرار خاندان سعودی فاش کرد که عربستان سعودی نیز خواستار اتخاذ تصمیمی مشابه تصمیم امارات در عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی است ولی برای تحقق آن، شرط گذاشته است.او در توئیتی نوشت که محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی و آمریکایی‌ها هم‌اکنون در حال چانه‌زنی بر سر این هستند که در مقابل اعلام عادی‌سازی روابط، شاهزاده‌های مخالف را به بیعت با او به عنوان پادشاه مجبور کنند،درحالی که بین ولیعهد سعودی و دولت ترامپ بر سر این موضوع اختلاف نظر است؛ چرا که آمریکایی‌ها می‌گویند:اول عادی‌سازی و محمد بن سلمان هم می‌گوید:اول بیعت با من.
با این حال ریاض از بقای ترامپ در کاخ سفید اطمینان ندارد و این امر ممکن است عربستان را منتظر نتایج انتخابات ریاست جمهوری امریکا نگه دارد؛ تا پس از آن ریاض به مذاکره و چانه زنی نهایی در خصوص عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی در ازای حمایت از سلطنت بن سلمان بپردازد.
از سویی دیگر عربستان سعودی با علم بر بلندپروازی های ابوظبی،نگران از دست دادن جایگاه منطقه ای خود می باشد.عربستان سعودی به خوبی می داند که در صورت حمایت از توافق عادی سازی روابط امارات و رژیم صهیونیستی در این مساله پشت سر امارات قرار خواهد گرفت و ضمن شریک شدن با ابوظبی در فشارها و انتقادات وارده که ناشی از عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی می باشد،بخشی از کارت های بازی خود را از دست خواهد داد.
از طرفی دیگر عربستان به صورتی جدی نگران اتحاد راهبردی امریکا و امارات می باشد؛به گونه ای که این امر روابط ریاض-واشنگتن را تحت تاثیر قرار دهد و ابوظبی را در سیاست های منطقه ای امریکا جایگزین ریاض کند.
این امر زمانی ریاض را بیش از پیش نگران می کند که به تازگی گزارشاتی مبنی بر احتمال فروش جنگنده های اف-35 امریکا به امارات و حتی زمزمه هایی تأیید نشده در مورد امکان انتقال پایگاه بزرگ هوایی آمریکا در منطقه یعنی پایگاه العدید در قطر به امارات منتشر شده است. بنابراین ریاض با لحاظ داشتن این امر قصد ندارد از وارد آمدن فشارهای ناشی از عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی بر امارات بکاهد.
درمجموع به نظر می رسد شکسته شدن سکوت ریاض در قبال عادی سازی روابط امارات با رژیم صهیونیستی و مساله فلسطین که با اعلام پایبندی این کشور بر طرح صلح عربی همراه شده است؛ امتیازگیری از واشنگتن در خصوص روابط دوجانبه و حفظ نقش منطقه ای ریاض را به همراه حمایت از سلطنت بن سلمان دنبال می کند.
