الوقت- مهاجران از سوی کشورهایی چون سوریه، لیبی، یمن، عراق، افغانستان، پاکستان و دیگر کشورهایی که امنیت در آنها جایی ندارد و درگیر جنگ و تنش هستند، به امید ساختن یک زندگی امن راهی اروپا می‌شوند؛ هرچقدر که منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بر اثر فعالیت‌های تروریستی گروه‌هایی چون داعش و النصره ناامن تر می‌شود موج مهاجرت‌ها به سمت اروپا نیز گسترده‌تر می‌شود. در این رابطه با عبدالرضا فرجی راد، استاد مسائل ژئوپلیتیک و سفیر سابق ایران در مجارستان و نروژ گفتگویی انجام دادیم. این کارشناس معتقد است تازمانی که بحران در این مناطق ادامه دارد شاهد مهاجرت به سمت اروپا خواهیم بود. به گفته فرجی راد، کشورهای اروپایی برای حل این مسئله باید با کشورهایی که به نوعی حامی تروریست‌ها هستند و به عدم ثبات در کشورهای جنگ زده دامن می‌زنند برخورد کنند و آنها را تحت فشار و تحریم قرار دهند تا بلکه با این سیاست‌ها بتوان تاحدودی ثبات و امنیت را به منطقه بازگرداند.
اخیرا شاهد موج گسترده مهاجرت از سوی مناطق جنگ زده خاورمیانه و شمال آفریقا به سمت کشورهای اروپایی هستیم. ریشه این مهاجرت‌ها را در چه چیز می‌بینید؟
ریشه مهاجرت‌های سریعی که به سمت اروپا صورت می‌گیرد، غالباً به دلیل آشفتگی است که در منطقه خاورمیانه در وسعت و مقیاس گسترده شاهد هستیم؛ از شمال آفریقا گرفته تا افغانستان و پاکستان، اکثراً در بحران قرار دارند. در شمال آفریقا کشوری مانند لیبی دچار فروپاشی شده و مردمش پیش بینی می‌کنند که کشورشان به این زودی سر و سامان پیدا نمی‌کند و نتیجتاً باید به فکر یک زندگی بهتر برای خودشان باشند. به ویژه اینکه لیبی از لحاظ جغرافیایی نزدیک اروپا و دریای مدیترانه قرار دارد و مردمش راحت‌تر می‌توانند به اروپا و کشورهایی مانند یونان و ایتالیا دسترسی پیدا کنند .
در خاورمیانه نیز کشورهایی چون عراق و سوریه با بحران جدی مواجه هستند و سیل مهاجرت از این کشورها نیز در حال فزونی است. لذا علاوه بر این کشورها، در کشورهای آفریقایی به ویژه آفریقای غربی و همچنین در شبه قاره مانند پاکستان و افغانستان، مردمی که از عدم ثبات و امنیت در کشورهایشان به ستوه آمده بودند و راه را برای مهاجرت به کشورهای اروپایی آسان دیدند، دسته دسته به سمت قاره سبز رهسپار شدند. به دنبال این شرایط، کشورهای اروپایی در حال حاضر با بحران مهاجرت روبرو شده‌اند.
یکی از مباحثی که این روزها مطرح می‌شود این است که چرا مهاجران به کشورهای ثروتمند حاشیه خلیج فارس پناه نمی‌برند و اروپا را برای زندگی انتخاب می‌کنند؟
به دو دلیل مهاجران یا مردم کشورهای جنگ زده به سوی اروپا می‌روند؛ نخست اینکه اروپا سابقه طولانی در پذیرش مهاجران دارد لذا مهاجران از روی عادت و همچنین پیش بینی آینده زندگی شان به سمت اروپا می‌روند. علاوه بر این برخی مهاجران در این کشورها ریشه دارند یعنی اهالی، فامیل و بستگان شان بعضا در کشورهای اروپایی زندگی می‌کنند.
به عنوان نمونه کردها در کشورهای شمال اروپا مانند سوئد، نروژ، فنلاند و دانمارک خویشاوندانی دارند، ترک‌ها در اتریش، آلمان و هلند و مردم شمال آفریقا در فرانسه و جنوب اروپا بستگانی دارند. پس دلیل نخست قوانین سهل‌تر و داشتن بستگان و اقوام در کشورهای اروپایی است. دلیل دیگر به بحث آینده‌ای که برای خود در این کشورها متصور هستند، باز‌می‌گردد؛ زیرا این مردم می‌دانند که اگر به کشورهای حاشیه خلیج فارس بروند، شرایط خوبی در انتظارشان نخواهد بود. اگر به مهاجرت‌هایی که به کشورهای حوزه خلیج فارس مانند قطر، امارات، کویت و عربستان صورت گرفته، نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم که نوعی برده داری در آنجا حاکم است و آنها با مهاجرانی که از جنگ و شرایط بد کشورهایشان فرار کرده‌اند به مانند برده رفتار می‌کنند. لذا در این کشورها آینده روشنی برای مهاجران وجود ندارد و همچنین باید توجه داشت که کشورهای حوزه خلیج فارس در سال‌های اخیر درهای خود را به سوی مهاجران کشورهای عرب و جنگ زده بسته‌اند و ورود به آنها آسان نیست. این کشورها فقط مهاجران ثروتمند مانند گردشگران را می‌پذیرند تا از قبل آنها سودی نیز عایدشان شود.
کشورهای عربی در شرایطی درهای خود را به سوی مهاجران بسته‌اند که خود این کشورها عامل اصلی بحران در کشورهایی چون سوریه، عراق، یمن، لیبی و دیگر کشورهای جنگ زده هستند؛ آنها با کمک به تروریست‌ها و تضعیف دولت‌ها، باعث شدند که کشورهای مذکور دچار بحران و تنش شوند.
اخیرا تصویر یک کودک سوری که بر اثر غرق شدن قایق مهاجران جان باخته و جنازه‌اش به ساحل دریا در ترکیه هدایت شده، توجه افکار عمومی را به خود جلب کرده است. این دست اتفاقات تا چه حد در سیاست‌های کشورهای اروپایی نسبت به مهاجران تاثیر دارد؟
در اروپا افکار عمومی اهمیت خاصی دارد و طبیعتا زمانی که افکار عمومی برانگیخته می‌شود، باید به آن توجه شود؛ احزابی که در اروپا قدرت را در اختیار گرفته‌اند اگر به افکار عمومی توجه نکنند این موضع در هر انتخاباتی به ضررشان می‌شود. در ابتدای امر مهاجرت‌ها، تمام کشورهای اروپایی به مقابله با آن پرداختند. اما نتیجه این برخوردها، فقط غرق شدن قایق‌ها بود و مهاجران نیز خود را به کشورهای جنوبی مانند اسپانیا، یونان و ایتالیا می‌رساندند. در نتیجه کشوری چون یونان که خود با اقتصاد شکننده‌ای روبروست نتوانست این مهاجران را پذیرا باشد و باعث شد قسمت اعظمی از آنها به سمت کشورهای بالکان و اروپای مرکزی حرکت کنند. لذا بحران در کشورهای بالکان اتفاق افتاد؛ به عنوان نمونه در مجارستان بحران پدید آمد و ویکتور اوربان، نخست وزیر این کشور که وعده داده بود با مسائله مهاجرت‌ها مقابله خواهد کرد به مقابله با آنها پرداخت. در نتیجه برخوردهای مجارستان، رهبران اروپایی مانند فرانسه، آلمان و انگلیس به صورت مستقیم و غیر مستقیم نسبت به برخوردهای مجارستان و نظرات آنها واکنش نشان دادند. به همین خاطر مقصد بعدی که مهاجران انتخاب کرده‌اند، کشورهایی مانند اتریش و آلمان هستند و آنها می‌خواهند با رفتن به سوی کشورهای پیشرفته تر غربی هم مکانی برای سکنی بیابند و هم دارای شغل شوند. در حال حاضر نیز این کشورها به تدریج در غرب ورود مهاجران را تسهیل کرده‌اند.
وضعیت مهاجرت‌ها در آینده به چه صورت خواهد بود آیا همچنان شاهد سیل مهاجرت‌ها به سمت اروپا خواهیم بود؟
چون بحران در کشورهای خاورمیانه ادامه دارد لذا مهاجرت‌ها هم ادامه پیدا خواهد کرد.اروپا هنوز نتوانسته برای این مسئله فرمولی پیدا کند که مهاجران بیشتری به این کشورها نروند. البته برخی از کشورهای اروپایی با توجه به جمعیت پیری که دارند از این مهاجران برای توسعه کشورشان استفاده می‌کنند و این طور نیست که مهاجران فقط برای این کشورها ضرر داشته باشند.
آیا روند مهاجرت‌ها موجب تغییر سیاست‌های کشورهای اروپایی نسبت به ناامنی و عدم ثبات در خاورمیانه خواهد شد؟
بدون شک این مهاجرت‌ها متوقف نخواهد شد تا اینکه در این کشورها ثبات ایجاد شود؛ درواقع تا زمانی که مردم این کشورها توسط گروه‌های تروریستی چون داعش و النصره تهدید می‌شوند و بحران در کشورهایشان به بدترین شکل ادامه دارد این مهاجرت‌ها نیز تداوم خواهد داشت.
باید توجه داشت غربی‌ها خودشان بحران را در لیبی آغاز کردند آنها دیکتاتوری قذافی را فروپاشیدند یا در سوریه برای سرنگونی اسد اقداماتی را انجام داده‌اند؛ بنابراین اکنون برای سروسامان دادن اوضاع این کشورها باید سیاست هایشان را در قبال آنها تغییر دهند تا ثبات در این کشورها ایجاد شود.
در وهله نخست، کشورهای اروپایی باید به کشورهایی که به تروریست‌ها کمک می‌کنند فشار آورند تا کمک‌هایشان را متوقف کنند؛ عربستان، کویت، امارات، قطر، بحرین و ترکیه حامیان اصلی تروریست‌ها هستند که هر کدام اهداف خاصی را دنبال می‌کنند. کشورهای اروپایی باید در قبال این کشورها سیاست‌هایی را در پیش بگیرند که کمک‌هایشان از کشورهای حامی تروریست‌ها را قطع کنند.
در گام بعدی نیز باید تحریم‌هایی را علیه این کشورها اعمال کنند و جلساتی برگزار کنند تا اقدامات این کشورها مورد بررسی قرار گیرد.
در نتیجه اروپا باید با مسئله تروریسم برخورد جدی کند تا بتواند موج مهاجرت‌ها را متوقف کند.
تهیه و تنظیم: سعیده سادات فهری
