الوقت- پس از در گذشت سلطان قابوس پادشاه سابق عمان، «هیثم بن طارق آل سعید» پسر عموی وی به عنوان جانشین او تعیین شد. با توجه به ثبات سیاستهای عمان در طی چهل سال گذشته و زمامداری سلطان قابوس، اکنون گمانه‌زنی‌های زیادی از سوی محافل فکری جهان برای تشخیص مسیر آینده عمان در زمان هیثم بن طارق به موضوع مهم تحلیل‌های سیاسی و رسانه‌ای در مورد این کشور کوچک حاشیه خلیج فارس تبدیل شده است.
پادشاه جدید
شورای خاندان سلطنتی عمان که متشکل از ۵۰ مرد از اقوام سطان قابوس است سه روز فرصت داشت که حاکم جدید این کشور را معرفی کند. بر اساس قوانین عمان، سلطان جدید باید «یک عضو خانواده سلطنتی، مسلمان، بزرگسال، عاقل و فرزند مشروع پدر و مادری عمانی» باشد طبق تعریف فوق، بیش از هشتاد نفر میتوانستند جانشین پادشاه باشند اما از طرف دیگر به دلیل شرایط خاص عمان ، شناخته شده بودن، وصیتهای سلطان قابوس و تصمیات شورای سلطنتی نقش نهایی در تعیین جانشین را داشت.
نامه ای مهر و موم شده از سلطان قابوس برای تعیین جانشین به جای مانده بود تا اختلافات پس از مرگ او به حداقل برسد. پس از جلسه شورای سلطنتی و شورای دفاع ، هیثم بن طارق به عنوان پادشاه جدید انتخاب شد. تلویزیون دولتی عمان نیز اعلام کرد، انتخاب جانشین پادشاه فقید این کشور بر اساس نامه‌ای بود که سلطان قابوس در این زمینه نوشته است .سلطان جدید ،اکتبر ۱۹۵۴ در مسقط متولد شد و فردی شناخته شده از خاندان سلطنتی «آل بو سعیدی» است.
او از دانشگاه آکسفورد فارغ اتحصیل شد و سپس در سال ۱۹۷۹، تحصیلات عالی خود را در دانشکده «پمبروک» دانشگاه کمبریج در انگلیس ادامه داد.او در سه بخش فرهنگی و ورزشی، سیاسی و دیپلماتیک و نهادهای اقتصادی عمان سمتهای مختلفی داشته است. او همچنین از خاندان بوسعید، منتسب به احمد بن سعید( 1741م) است که از نخستین بنیانگذاران حاکمیت عمان است .
هیثم بن طارق گاهی به عنوان فرستاده ویژه سلطان قابوس فعالیت میکرده است. بین سالهای 1983 و 1986 ریاست اتحادیه فوتبال عمان به عهده گرفت و ریاست کمیته برگزار کننده دومین بازی ساحل آسیا2010 نیز به عهده او بود. همچنین به مدت هشت سال در سمت معاونت وزارت خارجه در امور سیاسی فعالیت کرد که این دوره از فعالیتهای سیاسی و دیپلماتیک او بعد از ریاست اتحادیه فوتبال شروع شد. پس از آن از سال 1994 سلطان قابوس او را به عنوان دبیر کل وزارت خارجه تعیین کرد و سپس از سال 2002 تا قبل از تعیین جانشین به عنوان وزیر فرهنگ عمان فعالیت نموده است. وی در جریان دوره دوم ریاست جمهوری حسن روحانی، در مراسم تحلیف او در تهران حاضر شده بود.
سیاستهای پادشاه جدید
هیثم بن طارق در اولین سخنرانی های خود پس از جانشینی اعلام کرد سیاست «عدم مداخله» را ادامه خواهد داد.او در این زمینه گفت :«چنین سیاستی بر اساس همزیستی صلح‌آمیز میان ملت‌ها بنا گذاشته شده و عمان با هدف احترام به حاکمیت ملی دیگر کشورها و همچنین همکاری‌ها بین‌المللی، قصد ندارد که در امور داخلی دیگر کشورها مداخله کند.». او همچنین تاکید کرد کشورش راه سلطان قابوس را ادامه خواهد داد.
پس از وخامت حال سلطان فقید عمان چند ماهی بود زمزمه های جانشینی بین چهار فرد شاخص مطرح شده بود. انتخاب هرکدام از این افراد نشانه تعیین مسیر جدید عمان بود. یکی از این افراد که مهمترین رقیب هیثم بن طارق نیز محسوب میشد، "اسعد بن طارق آل سعید"، پسرعموی سلطان قابوس و معاون نخست وزیر در امور همکاری ها و روابط بین الملل بود او تحصیلات و سوابق نظامی داشت و یکی از نمایندگان سلطان قابوس در احلاس های مهم بین المللی بود. افراد دیگر، "شهاب بن طارق" فرمانده سابق نیروی دریایی عمان و "تیمور بن اسعد" فرزند ۳۸ ساله پسرعموی سلطان قابوس بودند.
چند ماه قبل از جانشینی طارق ،روزنامه رای الیوم در گزراشی نوشت: «ائتلاف سعودی و اسرائیل به دنبال جانشینی اسعد بن طارق هستند.»دلیل این مساله سوابق نظامی بن طارق و تحصیل در دانشگاهی است که بن زاید تحصیل نموده و تمایل بن طارق برای نقش آفرینی بیشتر عمان در ائتلاف سعودی ذکر شده است. با این حال عمان کشوری است که وابسته به تجارت و صادرات نفت است. از سوی دیگر مذهب غالب در این کشور اباضیه است که همخوانی ایدئولوژیکی با ائتلاف عربی ندارد. اگر چه در جریان جنگ یمن عربستان و امارات با تحریک عمان، تلاش زیادی برای خارج نمودن مسقط از بی طرفی کردند اما درنهایت موفق به این کار نشدند.
شورای سلطنتی عمان نقش مهمی درتعیین سیاست داخلی و خارجی عمان دارد، به دلیل نبود احزاب در عمان نقش این شورا در تعیین جانشین تعیین کننده نهایی بود. بنابراین نظر این شورا در تعیین جانشین به معنی جهت گیری اساسی شورای سلطنتی برای ترسیم سیاست آینده عمان است که تمایلی به انتخاب مشی امنیتی در سیاست خارجی از خود نشان ندادند.
بعد کاریزماتیک و سوابق درخشان سلطان قابوس در اصلاح امور اقتصادی و معیشتی و اجتماعی عمان باعث شده تامردم و نخبگان این کشور از پادشاه جدید انتظار ادامه سیاست بی طرفی و ارتقای اقتصادی عمان را داشته باشند. با توجه به سوابق هیثم بن طارق و ریاست قبلی او بر کمیته چشم انداز آینده "عمان 2040" ، انتخاب او از طرف شورای سلطنتی و احتمالا نامه مهر و موم شده سلطان قابوس، تاکیدی بر مشی بی طرفی و رویکرد اقتصادی عمان است.
از سوی دیگر سوابق او در پست‌های فرهنگی و ورزشی محبوبیت بیشتری برای در بین نسل جوان و مردم عمان به ارمغان آورده است.
با توجه به جایگاه راهبردی و ژئوپلیتک ایران، سیاست چهل سال اخیر عمان در قبال ایران یکسان بوده است. با توجه به این تاثیر پذیری ژئوپلیتک و سیاسی، انتظار می رود پادشاه جدید همان رویه سابق و روبه رشد را درزمینه های تجاری، سیاسی و ژئوپلتیک با ایران ادامه دهد. با این حال پادشاه جدید کاریزمای خاص سلطان قابوس را ندارد. سلطان قابوس تاثیر نهایی در تعیین تمام خطوط و تصمیم گیریهای عمان را داشت اما در شرایط فعلی نقش شورای سلطنتی بیشتر خواهد شد. همچنین انتظار میرود نقش پارلمان عمان که از سال 1991 جایگزین شورای مشورتی شده است در آینده عمان نیز گسترش یابد.
در این شرایط با توجه به اینکه پادشاه جدید برخلاف سلطان قابوس از خانواده پرجمعتی است، بنابراین بیم رقبا برای تمرکز قدرت در این خانواده در آینده بیشتر خواهد شد اگر چه طبق قوانین عمان سازوکاری برای جلوگیری از تمرکز قدرت در یک خاندان پیش بینی شده است، اما قطب بندی های قدرت در آینده عمان بیشتر خواهد شد که میتواند طمع ائتلاف عربی برای نفوذ در سیاستهای عمان را نیز بیشتر کند .
با این حال با توجه به تأثیرات مثبت سیاست خارجی «دوستی با همه و دشمنی با هیچکس» در حفظ ثبات سیاسی و امنیتی و رشد اقتصادی عمان در شرایط پرتلاطم منطقه و نظام بین الملل، به نظر می رسد که تداوم راهبرد بی طرفی در سیاست خارجی مورد اجماع نهادهای تأثیرگذار در سیاست‌گذاری‌ها خواهد بود.
